Azlogos
  • Qaydalar
  • Kimlər var

Məhəbbət üçün ürəkbulanma Daşaltı əməliyyatı (1992) Xankəndinin (Kərkicahanın) işğalı (1992) Toksik pozitivlik Andrey Tarkovski pafosu və yaxud kinonun Xlestakovu Doğum evinin həyətində məni və itim Mumunu narahat edən ağır suallar barəsində
  • Mövqe
  • İntervü
  • Kültür
  • Elm
  • Sərbəst
  • Bazar
  • Gender
  • Dizayn
  • FOTO QRAFİKA
  • COVID-19
  • Vətən müharibəsi
  • Video
Nəticə yoxdur
Bütün nəticələri gör
Azlogos
Nəticə yoxdur
Bütün nəticələri gör

“Qorxulu Tehran” haqqında

Seymur Baycan Seymur Baycan
., Kültür
06 Mart 2022

Günəş qarşıdakı təpənin dalından süzüb get-gedə enir, hava qaralırdı. Məhin tutqun olduğu üçün bu tutqunluğun üstünə bir də qaranlıq çökməsini istəməyirdi. Ömrünün axır gecəsi olduğunu hiss edirmiş kimi süzgün baxışlarla günəşi süzərək sanki onun eləcə durmasını və qürub etməməsini diləyir, rica edirdi.

Lakin təbiət onun ricasını qəbul edərdimi?

Xeyr! O öz hökmünü icra etməkdə idi…

Qar getdikcə şiddətini artırırdı. Dustaqların paltarları islanmış, su bədənlərinə keçməyə başlamışdı. Onların əlləri bir-birinə bağlandığı üçün üst-başlarına düşən qarı silib təmizləməyə imkanları yox idi. Hər biri min zəhmətlə özünü silkələyir, lakin bu silkələmə çox vaxt onların zərəri ilə nəticələnirdi. Qar boyunlarından kürəklərinə tökülüb daha da onlara əziyyət verirdi…

Mürtəza Müşfiq Kazımi

“Qorxulu Tehran” əsərindən

 

Kitabın annotasiyasında oxuyuruq: “Qorxulu Tehran” Fərrux və Mehrin adlı iki gəncin bir-birinə olan sevgisi, bu sevgi uğrunda mübarizəsindən bəhs edir. Əsərdə İran mühitində qadınların cəmiyyətdəki rolu, siyasi-iqtisadi vəziyyət, saraydaxili intriqalar, harınlamış şahzadələrin eyş-işrət dolu həyatı ən incə detallarına qədər təsvir edilib. “Qorxulu Tehran” İran ədəbiyyatında ilk sosial roman hesab olunur.

2021-08-26-12-30-151629966615Məncə kitabın annotasiyasında ciddi bir səhvə yol verilib. “Qorxulu Tehran” əsərində təsvir olunan hadisələrin baş verdiyi dövrdə qadınlar İran cəmiyyətində demək olar ki, heç bir rol oynamırdılar. Elə əsərin əhəmiyyətli hissəsi də qadınların cəmiyyətdə heç bir rol oynamamağından, qadınların heç bir hüquqa sahib olmamalarından bəhs edir. “Qorxulu Tehran” da qadınların cəmiyyətdəki rolu hansısa bir ev heyvanının cəmiyyətdəki rolundan bir qram da artıq deyil. Onları qoyun, inək, keçi, at kimi bazara çıxarıb hara gəldi, kimə gəldi satırlar. Alan razı, satan razı. Malın işi yalnız sövdələşmənin tələblərinə əməl etməkdən ibarətdir. Qalanı isə yalnız bəxtdən asılıdır. Mal alan adam qəddar da çıxa bilər, nisbətən mərhəmətli də. Tutaq ki, X. adlı bir adam ayın sonuncu bazar günü hansısa rayonda fəaliyyət göstərən mal bazarına gedir. Məqsədi inək almaqdır. Bazarda o tərəfə, bu tərəfə gəzir. Mallara baxır. Nəhayət bir inəyi gözü tutur. Malı bazara çıxaran adama suallar verir. Diri çəkisi neçə kilodur, günə neçə litr süd verir, neçə qarın doğub… Cavablar aşağı-yuxarı onu qane edirsə, qiymət söhbəti başlayır. Malı almaq istəyən adam deyir bir az da aşağı düş. Satan deyir vallah, billah, balalarımın canına and olsun bundan aşağı yeri yoxdur. Xeyli çənə-boğaz etdikdən sonra onlar qiymətdə razılığa gəlirlər. Bazarda satılan inək sahibinə “məni bu adama satma, başqa adama sat” sözlərini deyə bilər? Deyə bilməz. Onun belə bir hüququ yoxdur. Ona belə bir səlahiyyət verilməyib. Onun işi, vəzifəsi taleyinə boyun əyməkdir. Alan adam istəsə onu qapısında saxlayar, istəsə kəsib ətini satar. “Qorxulu Tehran” da qadınların cəmiyyətdəki vəziyyəti eynən mal bazarında satılan inəyin vəziyyəti kimidir. Ümumiyyətlə, bir dəstə adamı çıxsaq, “Qorxulu Tehran”da heç kimin hüququ yoxdur. Tam dərəbəylik hökm sürür. Kimi istəyirlər tuturlar, kimi istəyirlər döyürlər, kimi istəyirlər sürgün edirlər, əmlakını əlindən alırlar…

Burda, yeri gəlmişkən, vacib bir haşiyə çıxmalıyam: hər bir özünə hörmət edən yazıçı, publisist, aktivist, ictimai-siyasi işlərlə məşğul olan şəxs heç olmasa üç aydan bir hansısa rayonda fəaliyyət göstərən mal bazarına gedib bir saat, iki saat bazarda gəzməli, orda özünə romantika əleyhinə peyvənd vurdurmalıdır. Baxıram ki, bəzi yazıçılarımız, publisistlərimiz, ictimai-siyasi xadimlərimiz reallıq hissini tamam itiriblər, nə bilim, ölkənin xoşbəxt gələcəyi ilə bağlı romantik xəyallar qururlar, romantik fikirlər səsləndirirlər. Əgər kiminsə mal bazarına getməyə həvəsi və imkanı yoxdursa, romantika əleyhinə daha bir peyvəndi onlara tövsiyə edə bilərəm. Gündə heç olmasa yarım saat, bir saat yerli televiziya kanallarına baxmaq lazımdır. Amma məncə ən yaxşısı mal bazarına getməkdir. Mal bazarındakı romantika əleyhinə peyvənd daha effektlidir…  

“Qorxulu Tehran” əsl şərq romanıdır. Əhvalatlarla, hadisələrlə boldur. Şərq romanını elə belə də təsəvvür edirəm – hadisənin içindən hadisə, əhvalatın içindən əhvalat çıxmalıdır. Əsəri oxuyanda mənə elə gəlirdi ki, qorxulu, maraqlı, həm də əyləncəli şərq nağıllarını oxumaqdayam. Dili xeyli köhnəlsə də əsər adamı yormur. Maraqlı, dinamik süjet, bir-birinin içindən çıxan əhvalatlar, hadisələr dilin köhnəlməsini arxa plana keçirir.

Bildiyiniz kimi, zaman sənət əsərlərinə qarşı çox qəddardır. İllər keçir, dövr dəyişir və çoxlu sənət əsərləri öz aktuallığını, əhəmiyyətini bu və ya digər formada itirir. ”Qorxulu Tehran” bir əsər kimi öz aktuallığını itiribmi? Yox, itirməyib. İranı tanımaq üçün “Qorxulu Tehran” əla mənbədir, qiymətli vəsaitdir. Səhifələri çevirdikcə İranın necə çətin bir yer olduğunu növbəti dəfə dərindən dərk edirdim. Orda həqiqətən ala qarğa bala çıxara bilməz. Bəzi yoldaşlar deyəcəklər ki, indiki İran “Qorxulu Tehranda” təsvir olunan İrandan çox fərqlənir. İndiki İran artıq “Qorxulu Tehran”da təsvir olunan İran deyil. Bu cür düşünən yoldaşları zahiri dəyişikliklər qətiyyən aldatmasın. Heç nə dəyişməyib. Forma dəyişsə də, məzmun həmin məzmundur. Yəni, İran məzmunca elə “Qorxulu Tehran”da təsvir olunan İrandır. Total yalanın, yorucu, lazımsız, ən nəhayət yalançı, süni, saxta nəzakət qaydalarının hər addımda, hər sahədə tüğyan etdiyi bir yerdə üzü yaxşılığa doğru çətin nəsə, nələrsə dəyişsin.

İnsanın dilemma, çətinlik qarşısında qalaraq yalan danışmasını hardasa başa düşmək olar. İnsanın dilemma, çətinlik qarşısında qalaraq yalan danışmasına hardasa bəraət qazandırmaq olar və bəzən bəraət qazandırmalıyıq. İnsanıq, dəmirdən, betondan düzəldilməmişik. Ətdən, qandan, sümükdən ibarətik. Bir-birimizi birtəhər bu fani dünyada yola verməliyik.

Biri də var ki, insan heç bir ciddi əsas, heç bir ehtiyac olmadığı halda hər addımında yalan danışır və təsəvvür edin ki, belə əsassız, lazımsız yalanlar kütləvidir, hər sahədə tüğyan etməkdədir. Məsələn, bir insan başqa bir insanın düz gözünün içinə baxıb niyə yalandan deməlidir ki, “Kapital”ı oxumuşam. A kişi oxumamısansa, sakitcə denən oxumamışam. Burda səni asan yox, kəsən yox. Bəyəm hamı mütləq “Kapital” oxumalıdır?

Paylaş

Səhifəmizdə hər hansı səhv və ya qeyri-dəqiq məlumat gördükdə, həmin mətni seçib Ctrl+Enter düymələrini sıxaraq bu barədə bizə məlumat verməyinizi xahiş edirik.

Həftəlik yayımlanan yazılardan xəbərdar olmaq üçün bizə abunə olun.

Oxumağa dəyər

IMG-20211231-WA0006
.

Məhəbbət üçün ürəkbulanma

03 Mart 2023
426483665_0_109_1960_1212_1920x0_80_0_0_d8b01a5e17123799826b9e849a39517f
.

Daşaltı əməliyyatı (1992)

30 Yanvar 2023
panorama_goroda_1
.

Xankəndinin (Kərkicahanın) işğalı (1992)

22 Yanvar 2023
IiT-Avoiding-Toxic-Positivity-1
.

Toksik pozitivlik

16 Yanvar 2023
xE8E16Rud2TJ4JQo0DgCsxyiAVx76n_original
.

Andrey Tarkovski pafosu və yaxud kinonun Xlestakovu

16 Yanvar 2023
1599470667858_8S3E56PN
.

Doğum evinin həyətində məni və itim Mumunu narahat edən ağır suallar barəsində

30 Dekabr 2022

Redaktorun seçimi

Bəlğəmə həsrət küçələr

Azərbaycansayağı ölüpərəstlik

Bertrand Russell – Azad insanın ibadəti

Dünya ədəbiyyatı və Üçüncü Dünya ölkələri

Kişi bədəni qıtlığı

Toponimika siyasət kimi: Çinarlı olan Vəng

Toy generalları

4:1 yanı təxribatlarla çevrilmiş “Qarabağ”

İmam Həsənov: “Nəbadə bizi pis görsünlər”

Xalq içində xalq (Dağlıq Qarabağ və Naxçıvan)

Qırmızı xəttlərlərsiz toplumun qırmızı xəttli adamları

İştah diş altındadı və ya “Yanvarı görmək”

Ketevan Canelidze: “Mədəniyyət, bir ölkənin vizit kartıdır”

Ziddiyyətlər ölkəsi

Azərbaycan uşaqları

Şahbaz Xuduoğlu: “Kitabxana yoxdursa, dövlət də yoxdur”

Qarabağın reabilitasiyası. Hökumət nə edəcək?

Ermənistanda seçkilər – keçmiş və gələcək üz-üzə

Səid Faiq Əbasıyanıq haqqında

Bakı – Qafqazın ilk qadın üsyanının şəhəri

Müharibə əleyhinə

Üzeyir Hacıbəylinin analitik düşüncə tərzinə dair bəzi nümunələr

Çauşesku: edama aparan yol

“Zaqatala problemi” – Dağıstan, Gürcüstan və Azərbaycan üçbucağında

Dəstəbazlıq

Kasıb yazıçı

Azərbaycanı niyə pisləyirik?

Gənc yazar damğası

Almanlarla işləmək

Erməniyəm, mütləq bir çarə tapmalıyam

“Qorxulu Tehran” haqqında

Seymur Baycan Seymur Baycan
., Kültür
06 Mart 2022

Günəş qarşıdakı təpənin dalından süzüb get-gedə enir, hava qaralırdı. Məhin tutqun olduğu üçün bu tutqunluğun üstünə bir də qaranlıq çökməsini istəməyirdi. Ömrünün axır gecəsi olduğunu hiss edirmiş kimi süzgün baxışlarla günəşi süzərək sanki onun eləcə durmasını və qürub etməməsini diləyir, rica edirdi.

Lakin təbiət onun ricasını qəbul edərdimi?

Xeyr! O öz hökmünü icra etməkdə idi…

Qar getdikcə şiddətini artırırdı. Dustaqların paltarları islanmış, su bədənlərinə keçməyə başlamışdı. Onların əlləri bir-birinə bağlandığı üçün üst-başlarına düşən qarı silib təmizləməyə imkanları yox idi. Hər biri min zəhmətlə özünü silkələyir, lakin bu silkələmə çox vaxt onların zərəri ilə nəticələnirdi. Qar boyunlarından kürəklərinə tökülüb daha da onlara əziyyət verirdi…

Mürtəza Müşfiq Kazımi

“Qorxulu Tehran” əsərindən

 

Kitabın annotasiyasında oxuyuruq: “Qorxulu Tehran” Fərrux və Mehrin adlı iki gəncin bir-birinə olan sevgisi, bu sevgi uğrunda mübarizəsindən bəhs edir. Əsərdə İran mühitində qadınların cəmiyyətdəki rolu, siyasi-iqtisadi vəziyyət, saraydaxili intriqalar, harınlamış şahzadələrin eyş-işrət dolu həyatı ən incə detallarına qədər təsvir edilib. “Qorxulu Tehran” İran ədəbiyyatında ilk sosial roman hesab olunur.

2021-08-26-12-30-151629966615Məncə kitabın annotasiyasında ciddi bir səhvə yol verilib. “Qorxulu Tehran” əsərində təsvir olunan hadisələrin baş verdiyi dövrdə qadınlar İran cəmiyyətində demək olar ki, heç bir rol oynamırdılar. Elə əsərin əhəmiyyətli hissəsi də qadınların cəmiyyətdə heç bir rol oynamamağından, qadınların heç bir hüquqa sahib olmamalarından bəhs edir. “Qorxulu Tehran” da qadınların cəmiyyətdəki rolu hansısa bir ev heyvanının cəmiyyətdəki rolundan bir qram da artıq deyil. Onları qoyun, inək, keçi, at kimi bazara çıxarıb hara gəldi, kimə gəldi satırlar. Alan razı, satan razı. Malın işi yalnız sövdələşmənin tələblərinə əməl etməkdən ibarətdir. Qalanı isə yalnız bəxtdən asılıdır. Mal alan adam qəddar da çıxa bilər, nisbətən mərhəmətli də. Tutaq ki, X. adlı bir adam ayın sonuncu bazar günü hansısa rayonda fəaliyyət göstərən mal bazarına gedir. Məqsədi inək almaqdır. Bazarda o tərəfə, bu tərəfə gəzir. Mallara baxır. Nəhayət bir inəyi gözü tutur. Malı bazara çıxaran adama suallar verir. Diri çəkisi neçə kilodur, günə neçə litr süd verir, neçə qarın doğub… Cavablar aşağı-yuxarı onu qane edirsə, qiymət söhbəti başlayır. Malı almaq istəyən adam deyir bir az da aşağı düş. Satan deyir vallah, billah, balalarımın canına and olsun bundan aşağı yeri yoxdur. Xeyli çənə-boğaz etdikdən sonra onlar qiymətdə razılığa gəlirlər. Bazarda satılan inək sahibinə “məni bu adama satma, başqa adama sat” sözlərini deyə bilər? Deyə bilməz. Onun belə bir hüququ yoxdur. Ona belə bir səlahiyyət verilməyib. Onun işi, vəzifəsi taleyinə boyun əyməkdir. Alan adam istəsə onu qapısında saxlayar, istəsə kəsib ətini satar. “Qorxulu Tehran” da qadınların cəmiyyətdəki vəziyyəti eynən mal bazarında satılan inəyin vəziyyəti kimidir. Ümumiyyətlə, bir dəstə adamı çıxsaq, “Qorxulu Tehran”da heç kimin hüququ yoxdur. Tam dərəbəylik hökm sürür. Kimi istəyirlər tuturlar, kimi istəyirlər döyürlər, kimi istəyirlər sürgün edirlər, əmlakını əlindən alırlar…

Burda, yeri gəlmişkən, vacib bir haşiyə çıxmalıyam: hər bir özünə hörmət edən yazıçı, publisist, aktivist, ictimai-siyasi işlərlə məşğul olan şəxs heç olmasa üç aydan bir hansısa rayonda fəaliyyət göstərən mal bazarına gedib bir saat, iki saat bazarda gəzməli, orda özünə romantika əleyhinə peyvənd vurdurmalıdır. Baxıram ki, bəzi yazıçılarımız, publisistlərimiz, ictimai-siyasi xadimlərimiz reallıq hissini tamam itiriblər, nə bilim, ölkənin xoşbəxt gələcəyi ilə bağlı romantik xəyallar qururlar, romantik fikirlər səsləndirirlər. Əgər kiminsə mal bazarına getməyə həvəsi və imkanı yoxdursa, romantika əleyhinə daha bir peyvəndi onlara tövsiyə edə bilərəm. Gündə heç olmasa yarım saat, bir saat yerli televiziya kanallarına baxmaq lazımdır. Amma məncə ən yaxşısı mal bazarına getməkdir. Mal bazarındakı romantika əleyhinə peyvənd daha effektlidir…  

“Qorxulu Tehran” əsl şərq romanıdır. Əhvalatlarla, hadisələrlə boldur. Şərq romanını elə belə də təsəvvür edirəm – hadisənin içindən hadisə, əhvalatın içindən əhvalat çıxmalıdır. Əsəri oxuyanda mənə elə gəlirdi ki, qorxulu, maraqlı, həm də əyləncəli şərq nağıllarını oxumaqdayam. Dili xeyli köhnəlsə də əsər adamı yormur. Maraqlı, dinamik süjet, bir-birinin içindən çıxan əhvalatlar, hadisələr dilin köhnəlməsini arxa plana keçirir.

Bildiyiniz kimi, zaman sənət əsərlərinə qarşı çox qəddardır. İllər keçir, dövr dəyişir və çoxlu sənət əsərləri öz aktuallığını, əhəmiyyətini bu və ya digər formada itirir. ”Qorxulu Tehran” bir əsər kimi öz aktuallığını itiribmi? Yox, itirməyib. İranı tanımaq üçün “Qorxulu Tehran” əla mənbədir, qiymətli vəsaitdir. Səhifələri çevirdikcə İranın necə çətin bir yer olduğunu növbəti dəfə dərindən dərk edirdim. Orda həqiqətən ala qarğa bala çıxara bilməz. Bəzi yoldaşlar deyəcəklər ki, indiki İran “Qorxulu Tehranda” təsvir olunan İrandan çox fərqlənir. İndiki İran artıq “Qorxulu Tehran”da təsvir olunan İran deyil. Bu cür düşünən yoldaşları zahiri dəyişikliklər qətiyyən aldatmasın. Heç nə dəyişməyib. Forma dəyişsə də, məzmun həmin məzmundur. Yəni, İran məzmunca elə “Qorxulu Tehran”da təsvir olunan İrandır. Total yalanın, yorucu, lazımsız, ən nəhayət yalançı, süni, saxta nəzakət qaydalarının hər addımda, hər sahədə tüğyan etdiyi bir yerdə üzü yaxşılığa doğru çətin nəsə, nələrsə dəyişsin.

İnsanın dilemma, çətinlik qarşısında qalaraq yalan danışmasını hardasa başa düşmək olar. İnsanın dilemma, çətinlik qarşısında qalaraq yalan danışmasına hardasa bəraət qazandırmaq olar və bəzən bəraət qazandırmalıyıq. İnsanıq, dəmirdən, betondan düzəldilməmişik. Ətdən, qandan, sümükdən ibarətik. Bir-birimizi birtəhər bu fani dünyada yola verməliyik.

Biri də var ki, insan heç bir ciddi əsas, heç bir ehtiyac olmadığı halda hər addımında yalan danışır və təsəvvür edin ki, belə əsassız, lazımsız yalanlar kütləvidir, hər sahədə tüğyan etməkdədir. Məsələn, bir insan başqa bir insanın düz gözünün içinə baxıb niyə yalandan deməlidir ki, “Kapital”ı oxumuşam. A kişi oxumamısansa, sakitcə denən oxumamışam. Burda səni asan yox, kəsən yox. Bəyəm hamı mütləq “Kapital” oxumalıdır?

Paylaş

Səhifəmizdə hər hansı səhv və ya qeyri-dəqiq məlumat gördükdə, həmin mətni seçib Ctrl+Enter düymələrini sıxaraq bu barədə bizə məlumat verməyinizi xahiş edirik.

Həftəlik yayımlanan yazılardan xəbərdar olmaq üçün bizə abunə olun.

Oxumağa dəyər

IMG-20211231-WA0006
.

Məhəbbət üçün ürəkbulanma

03 Mart 2023
426483665_0_109_1960_1212_1920x0_80_0_0_d8b01a5e17123799826b9e849a39517f
.

Daşaltı əməliyyatı (1992)

30 Yanvar 2023
panorama_goroda_1
.

Xankəndinin (Kərkicahanın) işğalı (1992)

22 Yanvar 2023
IiT-Avoiding-Toxic-Positivity-1
.

Toksik pozitivlik

16 Yanvar 2023
xE8E16Rud2TJ4JQo0DgCsxyiAVx76n_original
.

Andrey Tarkovski pafosu və yaxud kinonun Xlestakovu

16 Yanvar 2023
1599470667858_8S3E56PN
.

Doğum evinin həyətində məni və itim Mumunu narahat edən ağır suallar barəsində

30 Dekabr 2022
Facebook Youtube Instagram Twitter Telegram

az

Dünya azərbaycanlılarının intellektual platformasıdır. Qayəmiz, harada yaşamasından asılı olmayaraq, azərbaycanlılar arasında dünyəvi ideyaları, yüksək zövqü, tənqidi düşüncəni yaymaq və dəstəkləməkdir.

 

 

Bölmələr

  • Mövqe
  • İntervü
  • Kültür
  • Elm
  • Sərbəst
  • Bazar
  • Gender
  • Dizayn
  • FOTO QRAFİKA
  • COVID-19
  • Vətən müharibəsi
  • Video
7dce91c5fe34bb353d8aa1ad47ab89c1

Dizayn və icra: Arcod Technology /
E-mail: redaksiya@azlogos.eu

  • Mövqe
  • İntervü
  • Kültür
  • Elm
  • Sərbəst
  • Bazar
  • Gender
  • Video
  • Dizayn
  • Foto-qrafika
  • Kimlər var
  • Bizi tanı
  • TV
Nəticə yoxdur
Bütün nəticələri gör

Welcome Back!

Login to your account below

Forgotten Password?

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In

Add New Playlist

Səhv və ya qeyri dəqiq məlumatı bildir

Göndər Cancel