“Avropanın beyni təhlükədədir”. Vaxtilə bu fikri İrvin Yalom “Nitsşe ağlayanda” əsərində alman filosofu Fridrix Nitsşenin psixoloji ovqatı barəsində yazmışdı.
Bu gün isə Avropanın nəinki beyni, “qoca qitə”nin bütün insanları təhlükədədir. Uzaq Şərqi Asiya ölkəsi Çindən Qərbə doğru sürətlə yayılan koronavirus epidemiyası Avropa ölkələrini diz çökdürüb. Xüsusən İtaliya, İspaniya, Fransa, Böyük Britaniya, Almaniya kimi dövlətlər həm yoluxma və insan tələfatına görə, həm iqtisadi cəhətdən böyük zərbə ilə qarşılaşıblar.
Koronavirus pandemiyasının yan keçmədiyi Avropa dövlətləri sırasında Qərbin “cənnəti” adlanan, saatlar və banklar ölkəsi İsveçrə də var.
Bəs, zəngin və xoşbəxt isveçrəlilər karantin rejimində necə yaşayırlar? Hazırda bu ölkədə vəziyyət nə yerdədir?
Musavat.com-un suallarını İsveçrədə yaşayan yazıçı, azlogos.eu saytının baş redaktoru Ələkbər Əliyev cavablandırıb. Onun müsahibəsini təqdim edirik:
İsveçrə koronavirusla necə mübarizə aparır, onlar da hamıya “evdə qal” deyirlər?
İsveçrədə karantin 26 apreldə bitir və obyektlərin, məktəblərin mərhələli olaraq açılışına başlanacaq. Sərt qadağalar İsveçrədə olmadı.
Görünür, bu, Almaniyadakı kimi insanların disiplinli və sözəbaxan olmasına görədir. Onsuz da qərbi avropalılar dünyanın düz vaxtı bir-birindən aralı, məsafəlidir. Sadəcə, koronavirus bu məsafəni üç qatına çıxardı. İsveçrədəki ab-havadan mənim müşahidə etdiyim odur ki, sanki qlobal bir zərurət var və İsveçrə bütün bu tədbirlərə zorən gedib. Xahiş ediblər, deyiblər ayıbdır, sən də iştirak etməlisən.
İsveçrə ciddi beynəlxalq maliyyə layihəsidir, işi-gücü var, pul qazanmalıdır, buna isə deyirlər ssenarimiz var, sən də gərək rol alasan. İsveçrə də razılaşıb. Yenə deyirəm, bunlar mənim subyektiv mülahizə və müşahidələrimdir. Bu günə qədər açıqlanan 30 min yoluxma halı var. 1500 nəfər ölüb, 20 min nəfər isə sağalıb. İlk gündən bütün xəstəxanalar bom-boşdur. Söhbət ciddi, regional, yüzlərlə yatağa malik xəstəxanalardan gedir. Hərəsində uzağı 2-3 koronavirus infeksiyalı xəstə olub. Xəstəxanalarda nə doluluq oldu, nə hər hansı bir panika…
Dediyim kimi, dünya xəbərlərini oxumasaq, sırf İsveçrə gündəmi ilə yaşasaq, sanki heç nə baş vermir.
Dövlət pandemiya dövründə vətəndaşlara hansı dəstəyi verir?
Dövlət hər cür dəstəyi verir. Fərdi sahibkarlar (kafe, bərbərxana və s. tipli) fəaliyyət göstərmədikləri hər aya görə, illik dövriyyənin aylıq ortalaması məbləğində dövlətdən təzminat alır.
Şirkətlər, hüquqi şəxslər isə illik dövriyyənin səhv etmirəmsə 10%-i məbləğində faizsiz, uzunmüddətli kredit alırlar.
Kobud desək, illik dövriyyəniz 100 min frankdırsa, dövlətə müraciət etsəniz 10 min frank çox rahat, demək olar ki, qısa müddətdə hesabınıza köçürüləcək.
Küçələrdə, yollarda vəziyyət necədir?
Küçələrdə əvvəlki sıxlıq əlbəttə yoxdur, amma yollarda maşınlar dayanmadan şütüyür. Çünki ictimai iaşə və xidmət obyektləri qapalı olsa da, digər iş yerləri, istehsalat açıqdır. İnsanlar da işinə-gücünə gedib-gəlir. Yəni kafelər, kiçik mağazalar qapalı olsa da hərəkətlilik, canlılıq var.
Psixoloji cəhətdən Avropa insanı üçün karantin hansı təsirləri göstərir?
Əlbəttə, asan deyil, ola da bilməzdi. Komforta öyrəşmiş qızıl milyard coğrafiyasının insanı üçün təbii ki, karantin çətindir.
Evdə xörək bişirməyən, heç düz-əməlli mətbəxə girməyən adamlar üçün indi aşbazlıq etmək, kulinariya sirlərinə yiyələnmək müşkül işdir. Ona görə yenə də çatdırılma xidməti göstərən kafelərdən sifariş verirlər.
Bərbər məsələsi də həll olunub, hamı bir-birinə evdə saç qırxan bərbərlərin nömrələrini ötürür, ya da öz daimi ustalarının evlərinə gedirlər. Mən də o cür etdim, saçlarımı kəsdirməyə bərbərin evinə getdim. Etiraf edim ki, İsveçrənin rahatlığı mənə də sirayət edib.
Ümumiyyətlə, sizin üçün karantin çətindirmi və pandemiya mövzu baxımdan yaradıcılığa təkan verə bilərmi?
Mənim üçün çətin deyil, çünki onsuz da ağır formada introvertliyim var. Yəni, insanlarla ünsiyyəti sevmirəm, nəinki canlı, hətta telefonla danışmağı da. Ona görə mənim üçün əksinə, göydəndüşmə oldu. Koronavirusun yaradıcılığa mövzu, təkan verməsi baxımından heç bir təsiri olmadı.
Meynstrim mövzulardan həmişə uzaq olmuşam, qaldı ki, bütün dünyanın danışdığı, hər kəsin dilində olan bir mövzuya müraciət etməyim…
Emil Salamoğlu
Musavat.com
