Deputat Xanhüseyn Kazımlının videosu sosial mediyada trendə çevirilib. 1942-ci il təvəllüdlü «millət vəkili» məşhur videosunda hardasa çıxış edir və onun nitqindən heç nə anlaşılmır. Bir neçə dəqiqə çəkən həmin çıxışda xaotik və tamamilə qeyri-müəyyən cümlələr eşidilir. Videonu izləyərkən, sandım ki, cənab Kazımlı sərxoşdur və ağzı bu üzdən söz tutmur. Ancaq sonra aydınlaşdı ki, bu, sərxoş adamın davranışları deyil. Sadəcə adamın nitq baqajı kasad və olduqca kasıbdır.
Xanhüseyn Kazımlının çıxışının birmənalı qarşılanmaması, müzakirələrə səbəb olması, həm də belə bir deputatın varlığını meydana çıxardı. Buna qədər 77 yaşlı bu şəxsi içi mən qarışıq, çoxları tanımırdı. Qeyd edim ki, “Şöhrət” ordenli Xanhüseyn Kazımlı, birinci, ikincı, üçüncü və dördüncü çağırış Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin deputatıdır. O, həm də “Qızıl qələm” və “Hacı Zeynalabdin Tağıyev” mükafatları laureatıdır.
Əminəm ki, o özü də belə trendə çevrilmək niyyətində olmayıb. Çox az adam olar ki, o yaşda bilərəkdən lağlağı danışmağı və internet fenomeninə çevirilməyi arzulaya. Olsa-olsa həqiqi səfil həyatı sürüb, yersiz zarafat “kral”ları internet video qəhrəmanına çevirilirlər. O da kı, videonu çəkənin təşəbbüsü və qığılcımverici həvəsləndirməsi hesabına baş tutur. Bu sayaq məşhurluq heç də bərəkətli və prestijli ətir saçmır. Videonun altındakı lağlağı və aşağılayıcı rəyləri görmək həmin fiqura və doğmalarına müsbət heç nə vəd etmir. Bir şey var ki, istəməsələr də bir xeyli deputat və məmur öz qeyri-adekvat çıxışları ilə lağlağı obyektinə çevirilir.
Bu yazı lağlağı xarakterli deyil. Sətirlərdə daha çox xəcalət və təəssüf hissi var. Əlbəttə ki, bir də qınaq. Həm də ki, haqlı qınaq!
İctimai fiqur – ictimai davranışlarını nəzərə alaraq məsuliyyətə sahib olmağı bacarmalı və hər addımına, ağzından çıxan hər sözə diqqət etməlidir! Heç bir halda istəmirəm ki, xalqı, dövləti idarə edənlər arasında Azərbaycan dilinin bu cür “evini yıxan” şəxslər yer alsın!
Deputatın o cür hörmətsiz vəziyyətə düşməsi həm də birbaşa dilin daşıyıcısı sayılan ölkə vətəndaşlarına qarşı çox pis sayğısızlıqdır. Onsuz da ölkədə ədalətsizlik mühiti yaratmaqla bu sayğızlığı yüksək şəkildə hiss etdirirlər. Nə bilim, bəlkə də hazırkı etirazım, bu cür düşünməyim bu qədər problemin içində yersiz görünə bilər, ancaq yenə də hiss etdiklərimi bildirməkdə qərarlıyam.
Tez-tez hətta yüksək çinli məmurların da nitqində çatışmazlıq və kasadlığa rast gəlirik. Adama elə gəlir ki, bu postların sahibləri heç orta məktəb belə oxumayıblar. Öz-özümə düşünürəm ki, onlar həmin vəzifəni necə idarə edir, səlahiyyətlərini necə icra edirlər. Bu fikirləri yaza-yaza bir anlıq necə naşı, sadəlöhv və axmaq kimi göründüyümü hiss etdim. Axı, bir çox hallarda idarəetmə üçün təkcə nitq və savad yox, yaxşı “arxa”, qohumluq əlaqəsi və dəstəkçi daxili klan da bəs edir.
Nə isə, bu qarışıqlığa girib, başınızı ağrıtmaq istəmirəm. Onsuz da başımız xəyali dəmir barmaqlıqların arasında sıxılıb qalıb. Nitqin ifadə vasitəsi olduğunu hər kəs bilir. Sözün də necə böyük qüvvəyə malik olduğu məlumdur. Belə bir məqamda ortaya belə bir sual çıxır: Sözə etimad edirsiniz, yoxsa sözü deyənin sahibinə fikir verirsiniz? Yəni, ağızdan çıxan sözlərin mənasına fokuslanırsınız, yoxsa ki, onu deyənin nüfuzuna baxaraq məna çıxarırsınız?
Havada asılı qalan sual insanı girinc edir. Ümumiyyətlə bir çox suallara tez-tələsik cavab vermək adamı yanılmışlardan edə bilər. Yenidən təkrarlayıram, söz böyük gücə malikdir. Adam fikirləşmədən danışanda çoxlu pofos istehsal edə bilər. Əbəs yerə deyilməyib ki, söz quş kimidir, ağızdan çıxdısa, onu tutmaq olmur.
İndi belə bir halda yuxarıdakı suala cavab vermək üçün başqa bir sual meydana çıxır.
Misal üçün, əgər deputat Xanhüseyn Kazımlı bəlağətli nitqlə danışsaydı və ya öz postunda otura-otura haqsızlıqdan-ədalətsizlikdən bəhs etsəydi, bəzi həqiqətləri dilə gətirsəydi, onda ona etimad edəcək və inanacaqdıqmı?!
Söhbət əlbəttə ki, adamın səmimi olub-olmamağından gedir. Bir nəfər rüşvətin pis bir şey olduğundan ağız dolu danışıb, eyni zamanda həyat rifahını rüşvətlə yüksəldirsə, o adamın səmimiyyəti və nüfuzu bulanıq olacaq.
Təbii ki, gözəl nitq qazanılmış əla nemətdir. Ancaq səmimi olmaq, həqiqətin yanında yer almaq daha vacibdir. İnsan hətta danışıq qabiliyyətindən məhrum olsa belə, işarət və jestika dili ilə də olsa gerçəkləri ifadə etməlidir. “Vacibdir”, “etməlidir” sözləri ilə nə məsləhət verməyə çalışan çoxbilən kimi görünməyə cəhd edir, nə də başqalarını xor görürəm. Həqiqəti gizlətməyə, boğmağa fokuslanan cəmiyyətlərdə mənəvi işıq da zəif olur. İşığın olmamağı həm zəif nitq, həm də zəif ruh təklif edir. Belə təklifə razılaşmaq isə özünə və gələcəyə qəsd deməkdir. Razılaşıb, razılaşmamaq öz əlimizdədir…