Azlogos
  • Kimlər var
  • Bizi tanı

"Soprano klanı". Möhtəşəm serial Yayı olmayan il Nədən qorxur və niyə stoaçılar kimi yaşamaq istəyirik? “Mənəvi üstünlüyün” gorbagor olması TS-Eliot Qismət. Tomas Eliotun poetikası Dünyanın xərçəng xəritəsi
  • Mövqe
  • İntervü
  • Kültür
  • Elm
  • Sərbəst
  • Bazar
  • Gender
  • Dizayn
  • FOTO QRAFİKA
  • COVID-19
  • Vətən müharibəsi
  • Video
Nəticə yoxdur
Bütün nəticələri gör
Azlogos
Nəticə yoxdur
Bütün nəticələri gör

Sosial şəbəkələr tərəfdirmi?

Firudin Allahverdi Firudin Allahverdi
Sərbəst
28 Aprel 2020

Müasir dövrü özündən əvvəlkilərdən fərqləndirən əsas fenomenlərdən biri sosial media – yəni sosial mətbuatdır. Facebook, Twitter kimi sosial şəbəkələrin sayəsində yaranmış bu fenomen, insanların ətrafda baş verənlərdən xəbər tutma vərdişlərinə böyük dəyişiklər etdi.

Cəmi otuz il bundan əvvələ qədər bəşəriyyət dünyada baş verənlərdən xəbər tutmaq üçün kütləvi şəkildə müəyyən saatı gözləyir, həmin saatda televizor qarşısına keçir, ya da sabah səhər qəzet köşklərinin açılmasına qədər dözmək məcburiyyətində qalırdı. Bu televiziya kanalları və çap mətbuatı isə bəzi ölkələrdə yalnız dövlətin, bəzi ölkələrdə həm də özəl şirkətlərin idarəsində idi. Yəni ya gücün, ya pulun – zatən bunlar hansısa müstəvilərdə eyni mənaya gəlir.

İyirmi il əvvəl isə internetin yayılması səbəbindən insanlar gün ərzində davamlı yenilənən xəbər portallarına axışdı. Amma bu portallar da kimlərəsə məxsus idi – dövlət, özəl şirkət, siyasi partiya, ya da müəyyən bir qrupa.

Nəhayət, sosial şəbəkələrin meydana çıxması ilə o portallara girmə əziyyətinə də son qoyuldu. Artıq onsuz da hər gün dəfələrlə baş çəkdiyin sosial şəbəkəyə girməyin bəs edir: bilməli olduğun xəbərləri şəbəkədəki dostların paylaşıb. Hətta situasiyaya görə geniş və ya dar ictimaiyyət qarşısında sən o xəbərə qürurla şərh yaza və nə qədər ağıllı olduğunu əyani surətdə sübut da edə bilirsən.

Bəli, artıq insanlar özlərini maraqlandıran və həyəcanlandıran xəbərləri bir-birinə rahat-rahat ötürür, beləliklə onlara nəyisə diktə etmək çətinləşir. Hər kəsin məlumat paylaşa bildiyi sosial şəbəkələr bu nöqtədə qəribə, amma gözlənilən transformasiyaya uğrayır: sosial şəbəkə özü böyük bir mətbuat orqanına çevrilir və ona sosial şəbəkə ya da sosial mediya deyilməsi arasında fərq qalmır.

Bu fenomen yeni yarandığından onun haqqında bəzən yanlış nəticələrə gətirə biləcək mülahizələrlə rastlaşırıq. Bu mülahizələrdən biri də sosial mediaya necə deyərlər “tərəf” kimi baxılmasıdır. (Bəlkə də bunun kökündə əvvəllər istənilən media fenomeninin “tərəflər”in əlində olması durur). Sanki sosial media hansısa bir konkret TV kanalı, ya da bir təşkilatdır.

Əslində sosial media “media”dan daha çox “sosial” fenomendir. Yəni sosial mediaya başqa sosial institutlarla (dövlət, siyasi partiya, qht və s.) bir müstəvidə, tərəf kimi baxmağı doğru olmaz. O artıq sosiumun (cəmiyyətin) özüdür. Biz rahatca facebook və ya twitter əvəzinə “camaat” ifadəsini işlədə bilərik. Çünki orada xəbər də verən, şərh də verən, camaat özüdür.

Bu baxımdan sosial medianın nəyəsə qarşı, ya da nəyəsə tərəf olmasını demək ehtiyatsızlıqdır; çünki burdan camaatın nəyəsə (kiməsə) qarşı, ya da tərəf olması mənası çıxır. Eynilə də sosial şəbəkələr barədə digər keyfiyyət tərifi vermək – məsələn orda yalan məlumatların yayılması, ya da şit zarafatlar edilməsi bütövlükdə cəmiyyətə xas təriflər vermək anlamına gəlir. Məlum olur ki, camaat yalanı doğrudan ayıra bilmir və ya şit zarafatlara meyllidir.

Bu zaman sosial medianı qınamağın, ya da onunla hansısa müstəvidə mübarizə aparmağın xeyri olmur. Ondansa cəmiyyətin xarakter(ik) problemlərinin aradan qaldırılmasının yolları düşünülməlidir. Bu daha çətindir. Amma faydası daha uzunmüddətli ola bilər.

İnformasiya-kommunikasiya texnologiyaları və onların innovasiyaları ilə mübarizə aparmağın əvvəlcədən məğlubiyyətə düçarlığını tarix çoxdan sübut edib: informasiyanın yayılma sürətini birdən-birə əvvəllər görülməmiş səviyyəyə qaldıran çap texnologiyalarının istifadəsində gecikən bütün cəmiyyətlər sonralar əsrlərlə sürən geriləməyə və hətta məhv olmağa məruz qalıb. Bu baxımdan çap maşınını internet və onun yaratdığı sosial şəbəkə fenomeni ilə müqayisə edə bilərik. Zamanında Gutenberg’in icadı ilə necə münasibət qurmalı olduğumuzu düşünürüksə, Zuckerberg’in icadı ilə də eynisini qurmalıyıq.

Paylaş

Səhifəmizdə hər hansı səhv və ya qeyri-dəqiq məlumat gördükdə, həmin mətni seçib Ctrl+Enter düymələrini sıxaraq bu barədə bizə məlumat verməyinizi xahiş edirik.

Oxumağa dəyər

Ali Novruzov-680x325
.

Yayı olmayan il

25 Yanvar 2021
Hero.
.

Nədən qorxur və niyə stoaçılar kimi yaşamaq istəyirik?

25 Yanvar 2021
2a636268-88cf-4a6f-a877-1d503225bf6e_850
.

AXC dövründə Azərbaycan siyasi sisteminə xarici təsirlər: neft amili

17 Yanvar 2021
5a689ef82269a21ae871e3c8
.

Qumarbaz yanılqısı

17 Yanvar 2021
thumbs_b_c_4d830fd26ec2308949afb4e24470a843
.

Rusiya Liviyada necə güc faktoruna çevrildi?

15 Yanvar 2021
beaten-to-death-1538703563-1563041099-1592017534-1599969096
.

XXI əsrdə ölüm nədir və niyə biz ondan qorxuruq?

13 Yanvar 2021

Redaktorun seçimi

Mədəni partlayış qaçılmazdır. London.

Nə idi “Sinqapur möcüzəsi”?

Kamran Ağabalayev: “Azərbaycanda kinonun olması vacib deyil”

Prof. Məsud Aşina: “Çinlə bağlı problem daha dərindir”

SpaceX kosmosa 60 Starlink peyki yerləşdirdi

Məsləhət barədə Psycho

Azər Qasımlı: “Mən siyasi doğulmuşam”

Bolşevizmin talançı mahiyyəti

Bayrağı yüksəkdə necə dalğalandırmalı?

Ruhun sintetik qidası

İnsan haqqında bədii-fəlsəfi esse

Homoseksuallıq təkamül aləti kimi

Nifrət dili

Kimdir dəli?

“Qıraxdın” iqtisadiyyatı

Mehdi Hüseynin ölümü – 2

Tarixin dolambacları

Gündüz Ağayev – Qrafik rəsmlər

İncəsənətdə təbiət mövzusuna dair qeydlər

Ölü kənddə gəzinti

Zamanın ilk ölçüsü, Ay təqvimi və aybaşı – 13 rəqəminin sirri

Daşlaşmış stereotiplər

Prinsip məsələsi

Firudin Allahverdinin Qars səfəri (I hissə)

“Vanilli səma” filmi barədə

Şerloklar ekranda

Tarlabaşının son rəqsi – Rəna Əfəndi təqdim edir

“Propaqandon”

Bizim Sinqapur nağılımız

“Carmen” və parislilər

Sosial şəbəkələr tərəfdirmi?

Firudin Allahverdi Firudin Allahverdi
Sərbəst
28 Aprel 2020

Müasir dövrü özündən əvvəlkilərdən fərqləndirən əsas fenomenlərdən biri sosial media – yəni sosial mətbuatdır. Facebook, Twitter kimi sosial şəbəkələrin sayəsində yaranmış bu fenomen, insanların ətrafda baş verənlərdən xəbər tutma vərdişlərinə böyük dəyişiklər etdi.

Cəmi otuz il bundan əvvələ qədər bəşəriyyət dünyada baş verənlərdən xəbər tutmaq üçün kütləvi şəkildə müəyyən saatı gözləyir, həmin saatda televizor qarşısına keçir, ya da sabah səhər qəzet köşklərinin açılmasına qədər dözmək məcburiyyətində qalırdı. Bu televiziya kanalları və çap mətbuatı isə bəzi ölkələrdə yalnız dövlətin, bəzi ölkələrdə həm də özəl şirkətlərin idarəsində idi. Yəni ya gücün, ya pulun – zatən bunlar hansısa müstəvilərdə eyni mənaya gəlir.

İyirmi il əvvəl isə internetin yayılması səbəbindən insanlar gün ərzində davamlı yenilənən xəbər portallarına axışdı. Amma bu portallar da kimlərəsə məxsus idi – dövlət, özəl şirkət, siyasi partiya, ya da müəyyən bir qrupa.

Nəhayət, sosial şəbəkələrin meydana çıxması ilə o portallara girmə əziyyətinə də son qoyuldu. Artıq onsuz da hər gün dəfələrlə baş çəkdiyin sosial şəbəkəyə girməyin bəs edir: bilməli olduğun xəbərləri şəbəkədəki dostların paylaşıb. Hətta situasiyaya görə geniş və ya dar ictimaiyyət qarşısında sən o xəbərə qürurla şərh yaza və nə qədər ağıllı olduğunu əyani surətdə sübut da edə bilirsən.

Bəli, artıq insanlar özlərini maraqlandıran və həyəcanlandıran xəbərləri bir-birinə rahat-rahat ötürür, beləliklə onlara nəyisə diktə etmək çətinləşir. Hər kəsin məlumat paylaşa bildiyi sosial şəbəkələr bu nöqtədə qəribə, amma gözlənilən transformasiyaya uğrayır: sosial şəbəkə özü böyük bir mətbuat orqanına çevrilir və ona sosial şəbəkə ya da sosial mediya deyilməsi arasında fərq qalmır.

Bu fenomen yeni yarandığından onun haqqında bəzən yanlış nəticələrə gətirə biləcək mülahizələrlə rastlaşırıq. Bu mülahizələrdən biri də sosial mediaya necə deyərlər “tərəf” kimi baxılmasıdır. (Bəlkə də bunun kökündə əvvəllər istənilən media fenomeninin “tərəflər”in əlində olması durur). Sanki sosial media hansısa bir konkret TV kanalı, ya da bir təşkilatdır.

Əslində sosial media “media”dan daha çox “sosial” fenomendir. Yəni sosial mediaya başqa sosial institutlarla (dövlət, siyasi partiya, qht və s.) bir müstəvidə, tərəf kimi baxmağı doğru olmaz. O artıq sosiumun (cəmiyyətin) özüdür. Biz rahatca facebook və ya twitter əvəzinə “camaat” ifadəsini işlədə bilərik. Çünki orada xəbər də verən, şərh də verən, camaat özüdür.

Bu baxımdan sosial medianın nəyəsə qarşı, ya da nəyəsə tərəf olmasını demək ehtiyatsızlıqdır; çünki burdan camaatın nəyəsə (kiməsə) qarşı, ya da tərəf olması mənası çıxır. Eynilə də sosial şəbəkələr barədə digər keyfiyyət tərifi vermək – məsələn orda yalan məlumatların yayılması, ya da şit zarafatlar edilməsi bütövlükdə cəmiyyətə xas təriflər vermək anlamına gəlir. Məlum olur ki, camaat yalanı doğrudan ayıra bilmir və ya şit zarafatlara meyllidir.

Bu zaman sosial medianı qınamağın, ya da onunla hansısa müstəvidə mübarizə aparmağın xeyri olmur. Ondansa cəmiyyətin xarakter(ik) problemlərinin aradan qaldırılmasının yolları düşünülməlidir. Bu daha çətindir. Amma faydası daha uzunmüddətli ola bilər.

İnformasiya-kommunikasiya texnologiyaları və onların innovasiyaları ilə mübarizə aparmağın əvvəlcədən məğlubiyyətə düçarlığını tarix çoxdan sübut edib: informasiyanın yayılma sürətini birdən-birə əvvəllər görülməmiş səviyyəyə qaldıran çap texnologiyalarının istifadəsində gecikən bütün cəmiyyətlər sonralar əsrlərlə sürən geriləməyə və hətta məhv olmağa məruz qalıb. Bu baxımdan çap maşınını internet və onun yaratdığı sosial şəbəkə fenomeni ilə müqayisə edə bilərik. Zamanında Gutenberg’in icadı ilə necə münasibət qurmalı olduğumuzu düşünürüksə, Zuckerberg’in icadı ilə də eynisini qurmalıyıq.

Paylaş

Səhifəmizdə hər hansı səhv və ya qeyri-dəqiq məlumat gördükdə, həmin mətni seçib Ctrl+Enter düymələrini sıxaraq bu barədə bizə məlumat verməyinizi xahiş edirik.

Oxumağa dəyər

Ali Novruzov-680x325
.

Yayı olmayan il

25 Yanvar 2021
Hero.
.

Nədən qorxur və niyə stoaçılar kimi yaşamaq istəyirik?

25 Yanvar 2021
2a636268-88cf-4a6f-a877-1d503225bf6e_850
.

AXC dövründə Azərbaycan siyasi sisteminə xarici təsirlər: neft amili

17 Yanvar 2021
5a689ef82269a21ae871e3c8
.

Qumarbaz yanılqısı

17 Yanvar 2021
thumbs_b_c_4d830fd26ec2308949afb4e24470a843
.

Rusiya Liviyada necə güc faktoruna çevrildi?

15 Yanvar 2021
beaten-to-death-1538703563-1563041099-1592017534-1599969096
.

XXI əsrdə ölüm nədir və niyə biz ondan qorxuruq?

13 Yanvar 2021

Facebook Youtube Instagram Twitter

az-ag

Dünya azərbaycanlılarının intellektual platformasıdır. Qayəmiz, harada yaşamasından asılı olmayaraq, azərbaycanlılar arasında dünyəvi ideyaları, yüksək zövqü, tənqidi düşüncəni yaymaq və dəstəkləməkdir.

 

 

Bölmələr

  • Mövqe
  • İntervü
  • Kültür
  • Elm
  • Sərbəst
  • Bazar
  • Gender
  • Dizayn
  • FOTO QRAFİKA
  • COVID-19
  • Vətən müharibəsi
  • Video

Redaksiya

Təsisçi: Prof. Məsud Aşina

Baş redaktor: Ələkbər Əliyev

Şef redaktor: Elmir Mirzəyev

Redaktor: Aygün Aslanlı

Texniki direktor: Camal Əli

Kino: Sevda Sultanova

İncəsənət: Emin Əliyev

Elm: Hacı Hacıyev

Tarix: Tural Həmid

İqtisadiyyat: Dünya Sakit

Foto: Abbas Atilay

Qrafika: Gündüz Ağayev

Dizayn: Sahil Qənbərli

Tərcüməçilər: Rəvan Quluzadə, Fəxri Qocayev

azlogos.eu / azlogos.az / azlogos.ru
Dizayn və icra: Azlogos & JmlStudio /
E-mail: redaksiya@azlogos.eu

Nəticə yoxdur
Bütün nəticələri gör
  • Mövqe
  • İntervü
  • Kültür
  • Elm
  • Sərbəst
  • Bazar
  • Gender
  • Video
  • Dizayn
  • Foto-qrafika
  • Kimlər var
  • Bizi tanı
  • TV

azlogos.eu / azlogos.az / azlogos.ru
Dizayn və icra: Azlogos & JmlStudio /
E-mail: redaksiya@azlogos.eu

Welcome Back!

Login to your account below

Forgotten Password?

Create New Account!

Fill the forms bellow to register

All fields are required. Log In

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In

Add New Playlist

Səhv və ya qeyri dəqiq məlumatı bildir

Göndər Cancel