Azərbaycanın hüquq-mühafizə orqanları mənə bir gənc azərbaycanlı repçini tanıtdı. Adı Paster imiş, mahnı oxuyubmuş və orda bir bank adı çəkibmiş. Pis çıxmasın, məsələdən twitter sayəsində agah oldum. Bu gənci əlbəttə həm də ona görə tanımırdım ki, rap-la maraqlanmıram. Twitter-də həm də onu oxudum ki, «bank adı çəkdiyinə görə neçə gündür «bandotdel»də işgəncələrə məruz qalır». Bilmirəm, bəlkə də qalmır, amma qala da bilər, yəni bunda qeyri-adi heç nə yoxdur.
Pis olan da budur.
Nikita Xruşov-un Sovet İttifaqı Kommunist Partiyasının XX Qurultayında Stalin və repressiyaları (olduqca məhdud və ehtiyatlı) ifşasından cəsarətlənən sovet insanlarının qazını almağa hesablanmış sonrakı bütün tədbirlər sonda SSRİ-nin çökməsi ilə nəticələndi. Partiya özünün yaratdığı dissident hərəkatına məğlub oldu. Amma çökənə, məğlub olana qədər də çox qan tökdü.
Ona görə də ümummilli ifşalar, islahat vədləri, vəzifədən kənarlaşdırılan iri fiqurlar, ssenariləşdirilən siyasi qalmaqalların əhalini dəyişikliklərə inandırmaq, onlara ümid verməklə yanaşı bir də obiri üzü var – Paster çıxıb bank haqda mahnı oxuyur.
İslahat = bank haqqında mahnı
Bu qədər sadə və qaçılmaz.
Tələskən, hövsələsiz, hormonları coşmuş gənclərə islahat söhbətləri görünür lap pis təsir edibmiş.
Bilmirlər.
Bixəbərdirlər.
Qafildirlər.
Amma insandırlar, bizim insanımız və əgər bir bank adı çəkdiyinə görə insanımız işgəncəyə məruz qalırsa, islahatlarınız başınızda çatlayacaq, biləsiniz. Çünki, insanlar çox dərində gedən, çox mürəkkəb işləri görmür, amma bir reperin işgəncəsini görüb nəticə çıxarır.
İslahat söhbətlərindən cəsarətlənən tələskən, hövsələsiz, hormonları coşmuş gənclərlə və həmçinin qeyri-gənclərlə nə etməli? Ciddi sualdır, ciddi məsələdir. Burada artıq mütəxəssislər, institutlar oturub baş sındırmalı, bizim situasiyaya uyğun bir çarə tapmalıdır. Şiddətsiz, alçaltmadan bir gəncə necə başa salmaq olar ki, bank adı çəkmək olmaz? Başqa, daha sivil üsulları sınamaq lazımdır. Hakim elita, məsələn açıq danışa bilər, axı ən sadə həllər həmişə banallıqlarda gizlənir. İctimai razılaşmanın məqbul bir yolunu tapmaq lazımdır.
Əslində, hakim elitanın işinin nə qədər çətin olduğunu şəxsən başa düşürəm. Qalxıb desələr ki, «İslahat filan dedik amma, bu siyahıda olan bank, sığorta, tikinti şirkəti və şəxs adları rap-da, meyxanada, mahnıda, dodaqdəyməzdə çəkilə bilməz» bir az qeyri-ciddi çıxar. Bəs nə etməli? Hər kəs belə şeyləri fəhmlə başa düşməyə qadir deyil, hamı ağıllı deyil, nəyin nə olduğunu bilmir, hər şeyi çox birmənalı başa düşür. İndi onların hamısını butulkayamı oturdaq?
Bilmirəm, bəlkə də bizim çox zaman və əsasən avtonom hüquq-mühafizə orqanlarımız hökumətə, bank sahiblərinə ayı xidməti göstəriblər. Kimlərsə belə düşünə bilər, təsəlliyə şiddətli ehtiyac duyan optimistlər xüsusən.
Axı indi, bu saat hamı eyforiyadadır. Gənclər toplaşıb hərəkatlar yaradır, seçkilərə gedirlər. Maraqlıdır ki, onların heç biri ədalətli seçkiyə inanmır, amma inanmaya-inanmaya yenə də gedirlər. Özlərini sınamaq, müəyyən təcrübə qazanmaq üçün. Şərt deyil ki, seçilsinlər, əsas odur ki, siyasətə ilk addımlarını atmış olurlar. Qoca əjdahalar, küpəgirənlər də heç yerə yoxa çıxmayıb, seçki prosesi bitənə qədər həvəsli gənclər onların üfunətli nəfəslərini ənsələrində duyacaqlar. Mən ruhlanan bu gənclərə görə sevinirəm, həm də narahatam. Narahatam ona görə ki, onlardan da kimsə birdən rap oxumaq istəyər.
Dövlət babadan sadəcə bir xahişim, təvəqqem var – sonda bu uşaqları Hamel sıçovultutanı kimi tütək çala-çala aparıb Xəzərdə boğmayın. Heç olmasa bunu etməyin. Nə gizlədək – dövlət dediyin əlləri dirsəklərə qədər qana batmış min bir üzlü canidir. İdealda dövlət heç olmasa yaxşıdır, amma min lənət olsun ki, var.
Dövlətin özündən soruşsan deyəcək «təbiətim belədir». Bilə-bilə ki, bu təbiət əzəldən Pasterlərin təbiəti qarşısında aciz və məğlubdur.
Bu da dövlət olmağın diskomfortudur.