21-ci əsrdə repressiv siyasət yürütməyə imkan verən resurslara malik avtokratik, totalitar sistemlərə qarşı mübarizə aparan qüvvələrin intellektual bazaya malik olması əsas şərtdir. Siyasi hərəkatın intellektual liderliyi, bitkin strukturu, siyasi-iqtisadi doktrinası olmadıqda o, avtokratiyanın repressiyası qarşısında duruş gətirə bilməyəcək. Başıpozuq, qaragüruhçu hərəkatlar sistemin repressiyasına gərək qalmadan da çökürlər. Edilən etiraz nəzəriyyəyə söykənmədikcə təzadlar, boşluqlar, absurd daim onların yol yoldaşı olacaq.
Çox yaxın keçmişdə Fransada baş qaldırmış “sarı jiletlilər” hərəkatında etirazçılar həm vergilərin azaldılmasını, həm də dövlətdən pulsuz, keyfiyyətli təhsil, səhiyyə sistemi tələb edirdi. Gördüyünüz kimi, tələbdə çox ciddi bir təzad var. Çünki onlar yalnız tələb edir – resursları, mövcud iqtisadi vəziyyəti nəzərə almadan, alternativ sistem qoymadan. Məsələn, həmin bu etitazçılar iqtidarı ələ alsalar, Fransanı yalnız bir aqibət gözləyəcək – xaos.
Azərbaycanda ənənəvi müxalifətin “sərbəst toplaşma hüququnun bərpa edilməsi” ilə bağlı mitinqində etirazçılar Qarabağı tələb edirlər (kimdən?). Qarabağ münaqişəsi ilə insan hüquqları, toplaşma azadlığı tamam başqa-başqa keyslərdir. Yaxud insan hüquqlarından, demokratiyadan danışan ənənəvi müxaliflər, mitinqdə onları döyənlərin kürd, erməni olduğunu iddia edir, açıq-aşkar rasizm nümayiş etdirir.
Bu təzadları etirazçılar bilərək yaradırlar? Yoxsa fərqində deyillər nə baş verir?
Təkrarımı bağışlayın – alternativ model təqdim etmədən ancaq tələb edirlər. Entuziazm var lakin ideoloji baza yoxdur. Hökumətin gənclər, ekologiya, sosial siyasətini tənqid edən “dəyərli bəylər”dən bunlarla bağlı alternativlər, doktrinalar eşidən olubmu? Mənim illərdir eşitdiyim odur ki, “Tayfa-klan rejimi gedəcək! Azadlıq! İstefa!”. Yəni siyasi nekrofiliya şüarları. Ənənəvi müxalifət partiyalarının iqtisadi doktrinaları ilə tanış olan varmı? Bizi hansı inqilaba səsləyirlər? Bu inqilab burjua inqilabıdır, sosialist inqilabıdır, yoxsa seks inqilabı? Suallar çoxdur.
Karl Marx belə suallara dolğun bir aforizmlə cavab verib: “İnqilabi nəzəriyyə olmadan, inqilabi hərəkat mümkün deyil.”
Əgər sən iqtidara gəlməyi, dövlət idarə etməyi hədəfləyirsənsə, sənin çox ciddi bazan, komandan, sağlam siyasi-iqtisadi doktrinan, vizyonun olmalıdır. Gənclərin partiya/hərəkat liderilərinə “hara gedirik? niyə gedirik?” sualını ünvanlamasından təbii heç nə yoxdur. Bu suallar idarə ediləcəklərin, idarə edəcəklərə qarşı duyduğu haqlı skeptisizmdən yaranır.
Azərbaycanda isə bu haqlı skeptisizmə “xainlik”, “satqınlıq” damğası vurulur və səndən, populist şüarlarla kifayətlənmək tələb olunur. Necə yəni “qutlu bir yol”u sorğulayırsan? Ən yaxşı halda deyəcəklər ki, “xalq nəyi istəyirsə, biz də onu edirik”.
Kökündən səhv, xətalı arqumentdir. İdeoloqlar, siyasətçilər hakim zövqə, şüura xidmət etməli deyil, öz yaratdıqları modellərlə xalqın ehtiyacını qarşılamağın yollarını tapmalıdır. Bunun üçün isə intellektual komanda lazımdır. Nə edək, bu dəyərli bəylərdə belə bir komanda qurulmadı bu illərdə. Mövzu ilə bağlı Henri Fordun bir aforizmi yada düşür:
“Mən insanları bir yerə yığıb necə bir nəqliyyat vasitəsi istədiklərini soruşsam, onlar daha az yeyib, çox işləyən at deyəcəkdilər. Daima insanlara öz ideyalarınızı təqdim edin, zövqü yaradan olun. O zaman uğur sizinlədir”
Topluma vizyonun verilməsi; doqmatik yox, analitik təfəkkürün yayılması isə gəncliyin, ziyalıların üzərinə düşür. Ən azından AzLogos kimi – dezinformasiya yaymayan, qaragüruha və düşüklüyə zərrə qədər dözməyən, analoqu olmayan nağıllardan dəm vurmayan bir platforma var. O demək deyil ki, bir platforma ilə kifayətlənməliyik. Bu platforma sizin mütərəqqi fikirlərinizin möhkəmləndiyi, sınağa çəkildiyi sosial laboratoriya, inkişaf üçün bir stimuldur.
Uğur bizimlədir!
Səhifəmizdə hər hansı səhv və ya qeyri-dəqiq məlumat gördükdə, həmin mətni seçib Ctrl+Enter düymələrini sıxaraq bu barədə bizə məlumat verməyinizi xahiş edirik.
