Zərdüşt Əlizadə: “Tarixin kandarlarında solmağa məhkumuq”

Bildiyiniz kimi, artıq bir həftədən çoxdur ki, Azərbaycan-Ermənistan sərhəddində hərbi əməliyyatlar gedir. Bu günlər ərzində hər iki tərəf itki verdi və hər iki ölkədə daxili vəziyyət ciddi şəkildə kəskinləşdi. Bakıda “Qarabağa azadlıq” tələbi ilə minlərlə adamın iştirak etdiyi yürüş keçirildi, lakin polis etirazçıları dağıda bildi.

Sərhəddə nə üçün qəfildən alov baş qaldırdı? Bunun kimə faydası vardı? Bu məsələdə qonşu ölkələrin rolu nədir? Bu hadisələr Əliyev hakimiyyətinə necə təsir edəcək? AzLogos.eu-nun suallarını politoloq Zərdüşt Əlizadə cavablandırır.

 – Zərdüşt müəllim, sizcə, son vaxtlar Ermənistanla Azərbaycan arasında baş verən hərbi əməliyyatlar nə ilə bağlıdır?

-Bu, iki azsavadlı və dar düşüncəli toplumun ortaq torpaq sahəsi üçün sürəkli, acınacaqlı, faciəli qarşıdurmasının növbəti mərhələsidir. Həm ermənilər, həm də azərbaycanlılar, bu münaqişədən yeganə faydalanan tərəfin Rusiya olduğunu başa düşürlər, lakin milli şüurun darlığı və mifologiyası tərəflərə qarşılıqlı sülhün faydalarını aydın görməyə imkan vermir. Düşünürəm ki, toqquşmanın təşəbbüskarı Ermənistandır, çünki Azərbaycan, şübhəsiz ki, qanuni olaraq Azərbaycana məxsus olan Qarabağdan, hərbi əməliyyatların Ermənistanın şübhəsiz qanuni mənsubiyyət zonasına, yəni düşmənin öz ərazisinə köçürüməsi qəti şəkildə qadağandır. Nikol Paşinyan KTMT-ni münaqişəyə sürükləməyə çalışdı, buna görə də toqquşma Qarabağdan çox uzaq olan Tovuz bölgəsində başladı.

– Cəbhə xəttində vəziyyətin gərginləşməsindən hansı tərəf öz daxili maraqları üçün faydalanır?

– Ermənistan KTMT-yə üzv olan dövlətlərin qarşılıqlı yardım mexanizmlərini işə salmaq üçün münaqişəni Qarabağdakı atəşkəs zonasından çıxarıb Ermənistanla Azərbaycan arasındakı dövlət sərhədinə transformasiya etməyə çalışır. Bundan əlavə, Paşinyan Putinin səbrinin tükəndiyini düşünür, daxili müxalif qüvvələr tərəfindən daim zəiflədiləcəyini, deviriləcəyini gözləyir, Rusiya üçün yeganə təsir vasitəsi kimi qarşıdurmaların olduğunu görür. Buna görə də Ermənistan tədbirli tərpəndi və qarşıdurma nöqtəsini Tovuza köçürdü. Nikol azartlı oyunçu kimi oynadı və rəqiblərini qabaqlayaraq, vaxt qazandı. Putinin qətiyyətliliyi ənənəvi məntiqini üstələməsə, indi o fasilə ala bilər.

– Bu məsələdə Rusiyanın rolu nədən ibarətdir? Bu, Azərbaycan neftinin Avropaya satılması ilə əlaqəli ola bilərmi?

– Rusiyanın rolu həlledici olub və qalır, çünki nə Ermənistanın, nə də Azərbaycanın düzgün tarixi qərarlar qəbul etməyə qadir olan səlahiyyətli hakimiyyəti yoxdur. Dünya balansında Azərbaycan nefti 1% -i keçmir, lakin buna baxmayaraq, qaz məsələsində Rusiya “Qazprom”un bazarlarını qorumağa qısqanclıqla yanaşır. Rusiyanın Suriya münaqişəsinə müdaxiləsi, Pars yatağından qazı Avropadan uzaq tutmaq əzmindən irəli gəlir və Azərbaycanın qaz boru kəmərlərini hədəfə alması da Türkiyədəki qaz bazarını qorumaq məqsədini hədəfləyə bilər.

– Hərbi hadisələr fonunda Bakıdakı mitinqlər çox qəribə görünürdü. Parlament istiqamətində yürüşə qarşı çıxmayan polis vətəndaşlarla çox sakit davransa da, daha sonra gözyaşardıcı qazdan, nümayişçilərə qarşı şiddət tətbiq etdi. Burada təxribat varmı və sizcə kimin tərəfindəndir?

– Azərbaycanın siyasi hakimiyyətinin düşüncəsi arxaikdir. Və 2016-cı ilin aprel ayında paytaxtın mərkəzində döyüş şüarları qışqıran, yeniyetmələr və lümpen “vətənpərvərləri” axışmışdı. O zaman da polis nümayişçilərə mane olmadı. Görünür, Prezident Administrasiyasının müəyyən bir şöbəsi avtomatik öz funksiyasını yerinə yetirdi. Ancaq bəzi ünsürlər polisi təhrik etmək fürsəti hiss etdikdə, polis cinayətkar dəstənin dağıdıcı enerjisinin qarşısını ala biləcəyini göstərdi.

– Ölkədəki vəziyyəti necə qiymətləndirirsiniz – bunun bizim hakimiyyətə bir faydası oldumu, yoxsa əksinə?

– Ölkədə heç nə dəyişmədi. Demək olar ki, heç bir əhəmiyyəti olmadı.

– Qarabağ məsələsi ilə bağlı ictimai rəy necə dəyişir? Bu rəy necə və kim tərəfindən formalaşdırılır?

– İstər Ermənistanda, istərsə də Azərbaycanda ictimai rəy, Moskvadakı kukla idarə edənlərin ümumi, həssas rəhbərliyi altında formalaşır. Erməni və Azərbaycan cəmiyyətlərinin müdrik hissəsinin təsiri müharibə tərəfdarlarının maddi üstünlüyü ilə neytrallaşdırılır.

– 2016-cı ilin aprel hadisələrini xatırlasaq, bu hadisələrin tərəflərə gətirdiyi xeyir və ziyan barədə nə deyə bilərsiniz?

– 2016-cı ilin aprel ayının nəticəsi Ermənistanın ən yüksək hərbi məmurlarının istefası və cəzalandırılması, daha sonra isə Serj Sarkisyanın devrilməsi oldu. Azərbaycanda ölkənin acınacaqlı vəziyyəti dəyişməz qaldı.

– Sizcə, gələcəkdə cəbhə xəttində bu cür kəskinləşmələr olacaqmı?

-Təəssüf ki, tərəflərdə məntiq və şüurun üstün gələcəyi, bunun əlamətləri görünmür. Qarşıdurma yaşayan ölkələrdə “müqəddəs milli məqsədləri” hədəfləyən cazibədar və rəngarəng örtüklər altında ədəbsiz və orta əsr standartlarının bayramı gizlənir. Biz tarixin kandarlarında solmağa məhkumuq, öz zehni geriliyimizlə vəhşi Rusiyanın müştərisi olmaq taleyimizə yazılıb. Kəskinləşmələr mütləq olacaq, özü də Kremlin ciddi göstərişinə uyğun olaraq…