Azlogos
  • Qaydalar
  • Kimlər var

488656195 122127540776763171 3687452932550618916 N Vətən oğlu 1651940310 Nshot 20220507 201640187 Bir söz oyunbazının kino fantaziyaları 17aheds Knee Superjumbo Sənət və siyasətin qarşıdurması: 'Ahedin dizi' və estetik zəiflik 4bpq10e42793ce16c5n 800c450 Azərbaycan dəyərləri: Bizə vicdan lazımdır, yoxsa ədalət? Mesud Miqrenin müalicəsində inqilabi kəşfə imza atan azərbaycanlı alim - Məsud Aşina Tənha insanın monoloqu
  • Mövqe
  • İntervü
  • Kültür
  • Elm
  • Sərbəst
  • Bazar
  • Gender
  • Dizayn
  • FOTO QRAFİKA
  • COVID-19
  • Vətən müharibəsi
  • Video
Nəticə yoxdur
Bütün nəticələri gör
Azlogos
Nəticə yoxdur
Bütün nəticələri gör

Varlıların kasıblara öyrətdikləri

Emin Əliyev Emin Əliyev
., Mövqe
07 Aprel 2021
Oxuma vaxtı:4 dəqiqəyə oxunur
2bcb3bca Cc0f 44d6 A9fc 70c81b3291a7 Mexico City Unequal Scenes Web 72dpi 88
Paylaş

Zövq problemi bütün zaman, məkan və şəraitlər üçün aktual olub. Bu yaxınlarda aktuallığın özüm üçün bir sirrini də kəşf etdim. Aktual olana heç bir zaman konkret cavab tapıla bilmir. Zövq də belədir. Heç kim, heç vaxt zövq anlayışına konkret don geydirə bilmir. Məsələn, “Adidas”. Adidas şirkətinin geyimlərini geyinmək zövq əlamətidir? Yaxud, Şopen dinləmək necə?

Zövqü bürokratiya formalaşdırır

Müşahidələrim mənə bunu göstərdi ki, Bakıya lap yuxarıdan baxanda burada iki təbəqə xüsusilə gözə batırdı: Varlılar və onlardan təsirlənən kasıblar. Kasıblar həmişə özlərini varlılara bənzətməyə çalışırdılar. Çünki, bütün ilkləri varlılar edirdi. Ən yeni dizaynlı ayaqqabıları onlar geyirdi, ən müxtəlif paltarlar varlıların olurdu, ən fərqli evlər onlar üçün tikilirdi, ən maraqlı tədbirləri onlar keçirirdilər…

İlklərin olması isə ümumən zövq anlayışına həmişə yön verib. Bir şeydən ilk dəfə yaranması, ondan az nüsxədə olması, tapılmaması dünyamızın qaydalarına görə onu dəyərli edib. Bu yəqin ki, həmişə belə olacaq.

Kasıblar isə onları yalnız imitasiya edirdi. Fikir versək görərik ki, əhalinin kasıb təbəqəsinin əyninə geyindiyi paltarlar ən məşhur geyim kompaniyalarının oxşarları idi. Məsələn, “Adidas”lar “abibas”lara çevrilirdi, “Massimo Dutti”nin dəri növlərinin oxşarları süni materialla daha ucuz qiymətə mağazalarda satılırdı. Şadlıq sarayları və təntənəli məclislərin ortalığa çıxması da təsadüfi deyildi. Xalqlar Dostluğu ərazisində yaranmış şadlıq sarayları “Gülüstan” sarayının prototipi idi, bədiiləşdirilmiş və ucuzlaşdırılmış obrazı idi. Toylar bürokratiyanın əyləncəsi idi, kasıbların əyləncəsinə çevrilirdi. İki mərtəbəli “makler” villaları, varlıların zövqsüz villalarına bənzəyirdi.

Saxta şirkətlər, Çin məhsulları, ucuz mallar da aşağı təbəqənin bu ehtiyacından yaranırdı. Kasıblar tələb edirdi, onlar istehsal edirdi.

“İlklər” bürokratiyaya məxsus olduğundan da bir bölgədə, şəhərdə yaxud ölkədə mədəniyyətin hansı istiqamətdə yayılması, zövqün formalaşması həmin coğrafiyanın bürokratiyasına məxsus olur.

Bunu təkcə Azərbaycana aid edib aşağılamaq niyətim yoxdur, məsələn, Avstriyada müharibə illərində kasıb təbəqə evlərində ət döyəcləyəni ət taxtasına bərkdən vururdular ki, qonşu səsi eşitsin və ona elə gəlsin ki, evdə şnitzel bişirilir. Çünki, şnitzel uzun illər qərbdə kübar yeməyi hesab olunub. Yəni, kasıbların varlılara məftunluğu hər yerdə olub.

Bir xalqın varlısı kimdirsə, xalq da odur

Azərbaycandakı mədəni düşüşün, deqradasiyanın səbəbini  heç vaxt çox uzaqda axtarmamışam. Səbəb biz özümüz idik. Səbəb bizim kübarlar, elitlər idi. Bizim bürokratiyamız səviyyəsizlərdən təşkil olunmuşdu. Onlar ortalığa müstəqillik dövründə birdən-birə çıxdılar. Toy məclisləri, şənliklər təşkil etdilər və bu şənliklərə sevdikləri sənətçiləri dəyərindən artıq qiymətə çağırmağa başladılar. Beləliklə, çox yanlış istiqamətdə sənətçilər varlanmağa başladı. ABŞ-da Andy Warhollun öldüyü və əsərlərinin qiyməti kəllə-çarxa çıxmağa başladığı vaxt Azərbaycanda mağar, çadır (palatka) toylarında bayağı sənətçilər yüksək qiymətə məclislərə çağırıldılar, şadlıq saraylarında yeni biznesin əsasını qoydular.

Türkiyə Cümhuriyyətinin əsasının qoyulduğu zamanlarda yüksək vəzifəli dövlət məmurlarının əsas maraqlarından biri opera və simfonik musiqi konsertlərinə getmək idi. Çünki, qərbliləşmə və qərbin elit məşğuliyyətlərini özündə əritmə cümhuriyyətin mədəni siyasətini təşkil edirdi. Türklərin “mahalle baskısı” dedikləri anlayış da buna təkan verirdi. Hər kəs bu dairələrdə özünü göstərmək istəyirdi. Nəinki, dövlət bürokratiyası, həmçinin intellektuallar, sənətçilər də bu cür mədəni tədbirlərdə tez-tez görünməyə çalışırdılar. Bu zamanla öz müsbət nəticələrini göstərirdi də.

Kübarlaşdırma, burjualaşdırma, seçkinləşdirmə – Gentrifikasiya

Gentrifikasiyanın yaranması da bəsit dəyişmə siyasəti deyildi. Dünyanın bir çox ölkələrində 1950-60-cı illərdən bəri ortaya çıxan bu yerdəyişmə siyasəti orta və üst sinif vətəndaşların, aşağı siniflərin yaşadığı bölgələrə köçürülməsi və bununla da həmin ərazidə olan köhnə evlərin yeni evlərlə əvəzlənməsi, bir təbəqənin başqa təbəqə ilə əvəzlənməsi, mədəni dəyişikliyə nail olmaq məqsədi daşıyırdı.

Qısaca, varlılar kasıblara necə yaşamağı, necə geyinməyi, necə ev tikməyi öyrədəcəkdi. Bunun bir-sıra mənfi təsirlərini nəzərə almasaq (yəni, bəzən bu halda kasıb təbəqənin öz torpağından böyük köçü baş verir) normal cəmiyyətdə bu müsbət dəyişikliklərə səbəb ola bilərdi.

Bakı isə deyə bilmərəm gentrifikasiyaya necə məruz qaldı. Ümumiyyətlə qaldımı? Bunu da konkret demək olmaz. Amma Bakının ciddi mədəni deqradasiyaya uğramasında zövqsüz bürokratların böyük rolu var idi. 

Səhifəmizdə hər hansı səhv və ya qeyri-dəqiq məlumat gördükdə, həmin mətni seçib Ctrl+Enter düymələrini sıxaraq bu barədə bizə məlumat verməyinizi xahiş edirik.

Oxumağa dəyər

488656195 122127540776763171 3687452932550618916 N
.

Vətən oğlu

Mirzə
17 Aprel 2025
1651940310 Nshot 20220507 201640187
.

Bir söz oyunbazının kino fantaziyaları

Sevda Sultanova
03 Noyabr 2024
17aheds Knee Superjumbo
.

Sənət və siyasətin qarşıdurması: ‘Ahedin dizi’ və estetik zəiflik

Sevda Sultanova
19 Sentyabr 2024
4bpq10e42793ce16c5n 800c450
.

Azərbaycan dəyərləri: Bizə vicdan lazımdır, yoxsa ədalət?

AzLogos
07 Sentyabr 2024
Mesud
.

Miqrenin müalicəsində inqilabi kəşfə imza atan azərbaycanlı alim – Məsud Aşina

AzLogos
07 Sentyabr 2024
Tenha Insan
.

Tənha insanın monoloqu

Sevda Sultanova
21 Avqust 2024
17233651831262236500 1200x630
.

Rəhilə Həsənova – Mükəmməl tarazlığa doğru

Vəfa Abbasova
14 Avqust 2024
Facebook Youtube Instagram Twitter Telegram

az

Dünya azərbaycanlılarının intellektual platformasıdır. Qayəmiz, harada yaşamasından asılı olmayaraq, azərbaycanlılar arasında dünyəvi ideyaları, yüksək zövqü, tənqidi düşüncəni yaymaq və dəstəkləməkdir.

 

 

Bölmələr

  • Mövqe
  • İntervü
  • Kültür
  • Elm
  • Sərbəst
  • Bazar
  • Gender
  • Dizayn
  • FOTO QRAFİKA
  • COVID-19
  • Vətən müharibəsi
  • Video
7dce91c5fe34bb353d8aa1ad47ab89c1

Dizayn və icra: Arcod Technology /
E-mail: [email protected]

Welcome Back!

Login to your account below

Forgotten Password?

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In

Add New Playlist

  • Mövqe
  • İntervü
  • Kültür
  • Elm
  • Sərbəst
  • Bazar
  • Gender
  • Video
  • Dizayn
  • Foto-qrafika
  • Kimlər var
  • Bizi tanı
  • TV
Nəticə yoxdur
Bütün nəticələri gör