Azlogos
  • Kimlər var
  • Bizi tanı

Ruanda soyqırımı. ABŞ, Fransa və Belçikanın qanlı əlləri Gürcü ədəbiyyatında azərbaycanlılar Şərqdən Qərbə. Söz və göz mədəniyyəti Allaha ən sadə və ən səmimi yalvarış məkanı Çağdaş kinematoqrafiyada əsas trendlər Etibar qazanmağın vacibliyi haqqında
  • Mövqe
  • İntervü
  • Kültür
  • Elm
  • Sərbəst
  • Bazar
  • Gender
  • Dizayn
  • FOTO QRAFİKA
  • COVID-19
  • Vətən müharibəsi
  • Video
  • Artlogos
Nəticə yoxdur
Bütün nəticələri gör
Azlogos
Nəticə yoxdur
Bütün nəticələri gör

QKÇP – Son çırpınış

Erkin Qədirli Erkin Qədirli
., Mövqe
19 Avqust 2019

Bugün, 19 avqust, SSRİ-nin ilk və son Prezidenti olmuş Mixayıl Qorbaçovu devirməyə qalxmış QKÇP (Государственный Комитет по Чрезвычайному Положению) adlı bir qurumun hakimiyyəti öz əlinə aldığını elan etdiyi gündən 28 il ötür.

QKÇP-nin elan olunmuş məqsədi SSRİ-ni qoruyub-saxlamaq olub. Onların yanaşmasına görə Qorbaçov SSRİ-ni dağıdırdı. Qorbaçovun SSRİ-ni dağıtmaq kimi bir məqsədinin olmasıyla bağlı gümanın özü yanlış olsa da, fakt odur ki, Qorbaçovun gördüyü işlərin nəticəsində SSRİ dağılırdı (dağıldı da). Amma burada, Qorbaçovun gördüyü işlərlə SSRİ-nin dağılma səbəblərini eyniləşdirməyin doğru omadığını da unutmamalıyıq. Bununla belə, Qorbaçovun siyasəti kökündən yanlış olub, QKÇP də buna görə onu devirməyə qalxmışdı.

QKÇP-də birləşənlər önəmli vəzifələri tutmuş adamlar olub. Aralarında, SSRİ-nin Vitse-Prezidenti, Müdafiə Nazirir, Daxili İşlər Naziri, KQB sədri kimi şəxslər vardı. Onlar Qorbaçovu Kırımda istirahət etdiyi Foros kurortunda faktiki həbs etmişdilər. Buna baxmayaraq, çevriliş alınmadı. Maraqlıdır ki, çevrilişin qarşısını almaqda Qorbaçovun heç bir rolu olmayıb. Əsas işi Boris Yeltsin gördü. Qorbaçovun da, SSRİ-nin də mənəvi gücü qalmamışdı. Hakimiyyətin mənəvi gücü qalmayanda, ortaya fiziki güc qoysa belə, özünü qoruya bilmir.

Mənəvi güc çox önəmlidir. Bu gücün mənəviyyatla birbaşa əlaqəsi yoxdur. Burada “mənəvi güc” legitimilik anlamında işlədilən söz birləşməsidir (Veberin işlətdiyi mənada). Fiziki güc mənəvi gücdən qaynaqlanmasa da, ona bağlıdır. Toplum hakimiyyəti qəbul edirsə, onun gücünü də qəbul edəsidir, hətta ondan gücün tətbiqini də gözləyəsidir. Toplum hakimiyyəti qəbul etmirsə, onun gücündən çəkinməyəcək. Qorbaçovu yıxmağa girişmiş adamların hamısında fiziki güc vardı. Yuxarıda yazdığım kimi, aralarında müdafiə və daxili işlər nazirləri, eləcə də KQB sədri vardı. Alınmadı, çünki fiziki güc yetərli olmadı. Qorbaçovu devirməyə qalxmış adamların da mənəvi gücü olmayıb. Üstəlik, SSRİ-nin də mənəvi gücü tükənmişdi.

Mənəvi güclə fiziki gücün birliyi məsələsinə bir tarixi örnək verim.

Amerikadakı kolonistlərin Britaniyaya qarşı üsyan səbəbini bilirsiniz – razılaşdırılmamış vergi. Amerikadakı vergi ödəyicilərinin təmsil olunmadığı hakimiyyətin (qərar Londonda verilmişdi) təyin etdiyi əlavə vergiyə görə müstəqillik tələb olundu, ardınca müharibə oldu, sonrasını da bilirsiniz – ABŞ yarandı. Çox çəkmədi, ABŞ federal hökuməti də vergi yığmaq ehtiyacıyla üzləşdi. 1791-ci ildə viski adlanan alkohol içikisinə əlavə vergi təyin olundu. Pensilvaniyada buna qarşı üsyan başladı. Tarixdə bu üsyanın adı “Viski Üsyanı” kimi qaldı.

Üsyançılar hesab edirdilər ki, federal konqres belə bir vergini təyin edə bilməzdi. Onların dediklərinə görə, belə səlahiyyət ancaq ştat konqreslərində ola bilərdi. Bu yanaşmaya görə, federal hökumət təməl anlaşmanı pozmuş sayılmalıdır, təməl anlaşmanı pozmuş hakimiyyətə qarşı isə üsyan haqqı vardı. O dönəmdə ABŞ Prezidenti olmuş Corc Vaşinqton öncə görəvləndirlimiş adamlar vasitəsilə üsyançılarla danışığa girdi. Danışıqlar üç il sürdü və nəticə vermədi. Sonra, üsyançılar vergi yığmağa gəlmiş məmurları öldürəndə, Vaşinqton onlara qarşı güc tətbiq etmək qərarına gəldi.

Heç bir general Vaşinqtonun əmrini yerinə yetirmək istəmədi. Generallar üsyançıların haqlı olduğunu bildirdilər. Razılaşdırılmamış vergiyə görə Britaniyaya qarşı üsyan etmiş bir toplumun öz hökumətinin eyni siyasətinə qarşı üsyanına haqq qazandırdılar. Bunu görən Vaşinqton çox da böyük olmayan bir hərbi dəstə ilə özü üsyançıların üzərinə getdi. Üsyanı yatırmaq üçün gələn gücün başında Vaşinqtonun olduğunu bilən üsyançıların çoxu silahları atdı və dağılışdı. Təslim olmayanlara isə güc tətbiq olundu.

Vaşinqton çox böyük bir riskin altına girmişdi. Generalların çəkingənliyi, orduda narazılıq, toplumda üsyana haqq qazandıranların çoxluğu – bütün bunlara baxmayaraq, üsyançıların üzərinə özü getmişdi. Həmin dönəmdə Vaşinqtonun şəxsi nüfuzu (mənəvi gücü) yetərli ola bildi.

SSRİ-yə qayıtsaq, nə Qorbaçovda, nə QKÇP-də, nə də SSRİ-nin özündə mənəvi gücün qalmadığını aydın görə bilərik.

Paylaş

Səhifəmizdə hər hansı səhv və ya qeyri-dəqiq məlumat gördükdə, həmin mətni seçib Ctrl+Enter düymələrini sıxaraq bu barədə bizə məlumat verməyinizi xahiş edirik.

Həftəlik yayımlanan yazılardan xəbərdar olmaq üçün bizə abunə olun.

Oxumağa dəyər

Ruanda soyqırımı. ABŞ, Fransa və Belçikanın qanlı əlləri
.

Ruanda soyqırımı. ABŞ, Fransa və Belçikanın qanlı əlləri

06 Mart 2021
borchalo1_d6e17ac8
.

Gürcü ədəbiyyatında azərbaycanlılar

05 Mart 2021
5e7d964a7152d82d90327cd8
.

Şərqdən Qərbə. Söz və göz mədəniyyəti

05 Mart 2021
Bildschirmfoto 2021-03-05 um 12.14.22
.

Allaha ən sadə və ən səmimi yalvarış məkanı

05 Mart 2021
39902
.

Çağdaş kinematoqrafiyada əsas trendlər

05 Mart 2021
Seymur
.

Etibar qazanmağın vacibliyi haqqında

04 Mart 2021

Redaktorun seçimi

Naxçıvan davası

Yuriy Sayutkin – Gecə dejavüsü və ya gips mərmərə qarşı

Hava yaman soyuqdur, ermənilər toyuqdur

Soyuq incəsənət müharibəsi

Dindən necə uzaqlaşdım?

Naxçıvan MSSR-in qurulması (İkinci hissə)

 Fotoqrafiyanın kəşfi: texnologiyadan müasir incəsənətə qədər

İsa Qəmbər: “Hakimiyyət könüllü şəkildə heç bir islahata getməyəcək”

Canavarlar və Dovşanlar: Çində ideal əməkdaş tərbiyəsi

Azərbaycanlıların şəxsi məlumatları

Azərbaycanda əcaib işsizlik

“Taxt-tac oyunları”-nda seks və feministlər

Bir ailənin portreti

Samir Mirzəyevin yeni kitabı

Mahiyyətə varmaq qabiliyyətsizliyi

Gürcülər kimdir?

Ölümlə oynayanlar

Şəxsi lüstrasiya

Gündüz Ağayev – Qrafik rəsmlər

AFFA-dakı “məxməri inqilab” və ya Elxan Məmmədovun gizli mesajı

Atomik Türkiyə 

“Zapı” haqqında bədii-fəlsəfi esse

“Mazut Konstitusiyası”: tələbdən şükürə

Nəsimi dövründə Bakı nə ixrac edirdi?

Ermənilərin çala-çala uduzmaqlığı haqqında

100 illik Cümhuriyyət – zərurət, yoxsa təsadüf? – 2 hissə

Sartrın ata barədə “Sözlər”indən bir parça

Məlih Cövdət Anday. Bakı

Allahsız kosmos

Süni intellekt: Aktyor necə robota çevrildi

QKÇP – Son çırpınış

Erkin Qədirli Erkin Qədirli
., Mövqe
19 Avqust 2019

Bugün, 19 avqust, SSRİ-nin ilk və son Prezidenti olmuş Mixayıl Qorbaçovu devirməyə qalxmış QKÇP (Государственный Комитет по Чрезвычайному Положению) adlı bir qurumun hakimiyyəti öz əlinə aldığını elan etdiyi gündən 28 il ötür.

QKÇP-nin elan olunmuş məqsədi SSRİ-ni qoruyub-saxlamaq olub. Onların yanaşmasına görə Qorbaçov SSRİ-ni dağıdırdı. Qorbaçovun SSRİ-ni dağıtmaq kimi bir məqsədinin olmasıyla bağlı gümanın özü yanlış olsa da, fakt odur ki, Qorbaçovun gördüyü işlərin nəticəsində SSRİ dağılırdı (dağıldı da). Amma burada, Qorbaçovun gördüyü işlərlə SSRİ-nin dağılma səbəblərini eyniləşdirməyin doğru omadığını da unutmamalıyıq. Bununla belə, Qorbaçovun siyasəti kökündən yanlış olub, QKÇP də buna görə onu devirməyə qalxmışdı.

QKÇP-də birləşənlər önəmli vəzifələri tutmuş adamlar olub. Aralarında, SSRİ-nin Vitse-Prezidenti, Müdafiə Nazirir, Daxili İşlər Naziri, KQB sədri kimi şəxslər vardı. Onlar Qorbaçovu Kırımda istirahət etdiyi Foros kurortunda faktiki həbs etmişdilər. Buna baxmayaraq, çevriliş alınmadı. Maraqlıdır ki, çevrilişin qarşısını almaqda Qorbaçovun heç bir rolu olmayıb. Əsas işi Boris Yeltsin gördü. Qorbaçovun da, SSRİ-nin də mənəvi gücü qalmamışdı. Hakimiyyətin mənəvi gücü qalmayanda, ortaya fiziki güc qoysa belə, özünü qoruya bilmir.

Mənəvi güc çox önəmlidir. Bu gücün mənəviyyatla birbaşa əlaqəsi yoxdur. Burada “mənəvi güc” legitimilik anlamında işlədilən söz birləşməsidir (Veberin işlətdiyi mənada). Fiziki güc mənəvi gücdən qaynaqlanmasa da, ona bağlıdır. Toplum hakimiyyəti qəbul edirsə, onun gücünü də qəbul edəsidir, hətta ondan gücün tətbiqini də gözləyəsidir. Toplum hakimiyyəti qəbul etmirsə, onun gücündən çəkinməyəcək. Qorbaçovu yıxmağa girişmiş adamların hamısında fiziki güc vardı. Yuxarıda yazdığım kimi, aralarında müdafiə və daxili işlər nazirləri, eləcə də KQB sədri vardı. Alınmadı, çünki fiziki güc yetərli olmadı. Qorbaçovu devirməyə qalxmış adamların da mənəvi gücü olmayıb. Üstəlik, SSRİ-nin də mənəvi gücü tükənmişdi.

Mənəvi güclə fiziki gücün birliyi məsələsinə bir tarixi örnək verim.

Amerikadakı kolonistlərin Britaniyaya qarşı üsyan səbəbini bilirsiniz – razılaşdırılmamış vergi. Amerikadakı vergi ödəyicilərinin təmsil olunmadığı hakimiyyətin (qərar Londonda verilmişdi) təyin etdiyi əlavə vergiyə görə müstəqillik tələb olundu, ardınca müharibə oldu, sonrasını da bilirsiniz – ABŞ yarandı. Çox çəkmədi, ABŞ federal hökuməti də vergi yığmaq ehtiyacıyla üzləşdi. 1791-ci ildə viski adlanan alkohol içikisinə əlavə vergi təyin olundu. Pensilvaniyada buna qarşı üsyan başladı. Tarixdə bu üsyanın adı “Viski Üsyanı” kimi qaldı.

Üsyançılar hesab edirdilər ki, federal konqres belə bir vergini təyin edə bilməzdi. Onların dediklərinə görə, belə səlahiyyət ancaq ştat konqreslərində ola bilərdi. Bu yanaşmaya görə, federal hökumət təməl anlaşmanı pozmuş sayılmalıdır, təməl anlaşmanı pozmuş hakimiyyətə qarşı isə üsyan haqqı vardı. O dönəmdə ABŞ Prezidenti olmuş Corc Vaşinqton öncə görəvləndirlimiş adamlar vasitəsilə üsyançılarla danışığa girdi. Danışıqlar üç il sürdü və nəticə vermədi. Sonra, üsyançılar vergi yığmağa gəlmiş məmurları öldürəndə, Vaşinqton onlara qarşı güc tətbiq etmək qərarına gəldi.

Heç bir general Vaşinqtonun əmrini yerinə yetirmək istəmədi. Generallar üsyançıların haqlı olduğunu bildirdilər. Razılaşdırılmamış vergiyə görə Britaniyaya qarşı üsyan etmiş bir toplumun öz hökumətinin eyni siyasətinə qarşı üsyanına haqq qazandırdılar. Bunu görən Vaşinqton çox da böyük olmayan bir hərbi dəstə ilə özü üsyançıların üzərinə getdi. Üsyanı yatırmaq üçün gələn gücün başında Vaşinqtonun olduğunu bilən üsyançıların çoxu silahları atdı və dağılışdı. Təslim olmayanlara isə güc tətbiq olundu.

Vaşinqton çox böyük bir riskin altına girmişdi. Generalların çəkingənliyi, orduda narazılıq, toplumda üsyana haqq qazandıranların çoxluğu – bütün bunlara baxmayaraq, üsyançıların üzərinə özü getmişdi. Həmin dönəmdə Vaşinqtonun şəxsi nüfuzu (mənəvi gücü) yetərli ola bildi.

SSRİ-yə qayıtsaq, nə Qorbaçovda, nə QKÇP-də, nə də SSRİ-nin özündə mənəvi gücün qalmadığını aydın görə bilərik.

Paylaş

Səhifəmizdə hər hansı səhv və ya qeyri-dəqiq məlumat gördükdə, həmin mətni seçib Ctrl+Enter düymələrini sıxaraq bu barədə bizə məlumat verməyinizi xahiş edirik.

Həftəlik yayımlanan yazılardan xəbərdar olmaq üçün bizə abunə olun.

Oxumağa dəyər

Ruanda soyqırımı. ABŞ, Fransa və Belçikanın qanlı əlləri
.

Ruanda soyqırımı. ABŞ, Fransa və Belçikanın qanlı əlləri

06 Mart 2021
borchalo1_d6e17ac8
.

Gürcü ədəbiyyatında azərbaycanlılar

05 Mart 2021
5e7d964a7152d82d90327cd8
.

Şərqdən Qərbə. Söz və göz mədəniyyəti

05 Mart 2021
Bildschirmfoto 2021-03-05 um 12.14.22
.

Allaha ən sadə və ən səmimi yalvarış məkanı

05 Mart 2021
39902
.

Çağdaş kinematoqrafiyada əsas trendlər

05 Mart 2021
Seymur
.

Etibar qazanmağın vacibliyi haqqında

04 Mart 2021
Facebook Youtube Instagram Twitter

az-ag

Dünya azərbaycanlılarının intellektual platformasıdır. Qayəmiz, harada yaşamasından asılı olmayaraq, azərbaycanlılar arasında dünyəvi ideyaları, yüksək zövqü, tənqidi düşüncəni yaymaq və dəstəkləməkdir.

 

 

Bölmələr

  • Mövqe
  • İntervü
  • Kültür
  • Elm
  • Sərbəst
  • Bazar
  • Gender
  • Dizayn
  • FOTO QRAFİKA
  • COVID-19
  • Vətən müharibəsi
  • Video
  • Artlogos

Redaksiya

Təsisçi: Prof. Məsud Aşina

Baş redaktor: Ələkbər Əliyev

Şef redaktor: Elmir Mirzəyev

Redaktor: Aygün Aslanlı, Sevda Sultanova

Texniki direktor: Camal Əli

İncəsənət: Emin Əliyev

Elm: Hacı Hacıyev

Tarix: Tural Həmid

İqtisadiyyat: Dünya Sakit

Foto: Abbas Atilay

Qrafika: Gündüz Ağayev

Dizayn: Sahil Qənbərli

Tərcüməçilər: Rəvan Quluzadə, Fəxri Qocayev

azlogos.eu / azlogos.az / azlogos.ru
Dizayn və icra: Azlogos & JmlStudio /
E-mail: redaksiya@azlogos.eu

  • Mövqe
  • İntervü
  • Kültür
  • Elm
  • Sərbəst
  • Bazar
  • Gender
  • Video
  • Dizayn
  • Foto-qrafika
  • Kimlər var
  • Bizi tanı
  • TV
Nəticə yoxdur
Bütün nəticələri gör

Welcome Back!

Login to your account below

Forgotten Password?

Create New Account!

Fill the forms bellow to register

All fields are required. Log In

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In

Add New Playlist

Səhv və ya qeyri dəqiq məlumatı bildir

Göndər Cancel