Azlogos
  • Qaydalar
  • Kimlər var

Daşaltı əməliyyatı (1992) Xankəndinin (Kərkicahanın) işğalı (1992) Toksik pozitivlik Andrey Tarkovski pafosu və yaxud kinonun Xlestakovu Doğum evinin həyətində məni və itim Mumunu narahat edən ağır suallar barəsində Şeytan ayələri
  • Mövqe
  • İntervü
  • Kültür
  • Elm
  • Sərbəst
  • Bazar
  • Gender
  • Dizayn
  • FOTO QRAFİKA
  • COVID-19
  • Vətən müharibəsi
  • Video
Nəticə yoxdur
Bütün nəticələri gör
Azlogos
Nəticə yoxdur
Bütün nəticələri gör

“Liberalizmin atası” olmayan “veselçak”ın ardından

Sevda Sultanova Sevda Sultanova
., Mövqe
29 Noyabr 2020

Xalq Cəbhəsinin yaradıcılarından biri – Hikmət Hacızadənin vəfatından sonra sosial şəbəkələrdə gözə dəyən fikirlərdən biri onun “liberalizmin atası” kimi dəyərləndirilməsi və yaxın tariximizdə rolunun reallıqda olduğundan artıq böyüdülməsi oldu. Məsələ, təkcə Hacızadə deyil. Ürəyi geniş, duyğusal insanlarımız adətən həyatdan gedən kəsin mahiyyətini olduğundan artıq böyütməyə, onu xüsusən, poetik minor notlarda tərənnümə aludə olduğundan reallıqdan uzaqlaşır.

Hacızadənin vəfatı xəbərini eşidəndə onunla sonuncu görüşümüzü xatırladım. Görüş bir neçə il əvvələ təsadüf edir. Hacızadə ölkəmizdə Konstitusiyaya dəyişikliklərlə bağlı keçirilən 2002, 2009, 2016-cı il referendumlarının məqsədindən, nəticələrindən bəhs edən “Seçim” adlı film üçün, rejissor Əli İsa Cabbarovla seçdiyimiz üç qəhrəmandan biri idi. Onun iştirakı filmin süjetini dinamikləşdirdi, yüngül ovqata saldı, hərçənd, qəhrəmanımız mövzudan çox başqa mətləblər haqda danışdı, gitara çaldı, məzəli-duzlu söhbətlər elədi. Özünəməxsus tərzdə ifadə etdiyi söyüşlərin bəzisi emosional tonu saxlamaqdan ötrü filmə salındı, bəzisinin isə orada yer almasını məqbul saymadıq.

Qısası, Hacızadənin siyasi, diplomatik kimliyindən çox (vaxtilə səfir olduğunu nəzərə alaraq), bir dostumun təbiri ilə desəm, “veselçak” obrazı vardı. “Veselçak” obrazına azad düşüncə ilə etik davranış arasında ara-sıra sərhədi itirməyini, buna görə mübahisələrin mərkəzinə gəlməsini də əlavə etsək, onun portreti, düşünürəm, tamamlanmış olacaq.

Yəni bəzilərinin sosial şəbəkələrdə şişirtdiyi kimi Hacızadə “liberalizmin atası” deyildi. “Liberal dəyərlərin daşıyıcısı” olmaqla “liberalizmin atası” olmaq arasında fərq, güman edirəm ki, hər kəsə məlumdur.

Hacızadənin əlbəttə ki, cəmiyyətimiz üçün faydalı sayılacaq müəyyən işləri vardı, bəzi mühüm kitabların nəşrində rolu olmuşdu. Misalçün, “Demokratiya haqqında 150 000 işarə” kitabı antik Yunanıstandan tutmuş Amerikayadək müxtəlif müəlliflərin nəzəriyyələrini, proqramlarını bölüşür və izah edir. Bundan başqa o, “Demokratiya: Gediləsi uzun bir yol” antologiyasını hazırlayıb.

Yəni hər iki kitab tərcümələrə söykənən, insan haqlarının, demokratiyanın fərqli təcrübələri barədə maarifləndirən ədəbiyyat idi. Lakin Hacızadənin “liberalizmin atası” adlanan Con Lokk qədər çəkili, samballı fəaliyyəti, siyasi fikrə əhəmiyyətli təsir göstərəcək ideyaları, konsepsiyaları, nəzəriyyəsi olmayıb axı. Əslində, bu, Hacızadənin yox, cəmiyyətimizin faciəsidir ki, onun kimi intellektual, böyük siyasi təcrübəyə malik şəxs cəmiyyətdə fikir formalaşdıracaq gücə, çəkiyə sahib deyildi. Və ya başqa cür desəm, Hacızadə böyük mənada fikir adamı deyildi.

“Seçim” filmində Hacızadəyə ünvanlanan suallardan bir neçəsi Xalq Cəbhəsinin hakimiyyət dövrü ilə bağlıydı. Cəbhə hakimiyyətinin uğursuzluqla bitməsinin səbəbləri nə idi: dövrə adekvat sərt siyasətin olmaması, başqa məzmunlu siyasi xəttin yürüdülməməsi? Özünü qoruya bilməyən hakimiyyət ölkəni qoruya bilərmi?

Hacızadə sualları Cəbhə hakimiyyətinə ünvanlanmış qərəz kimi qəbul edərək, aqressiv reaksiya verdi və bu suallara demək olar ki, cavab vermədi. Mənə elə gəlir ki, klassik müxalifət liderlərinin xalqla münasibətinin qırılma nöqtələrindən birini burada axtarmaq lazımdır. Yəni öz ünvanlarına tənqidi qəbul edə biməmək, səhvlərini etiraf etməmək, hakimiyyətdə və bir-birinin arasında davamlı günahkar axtarmaq, illər boyu tipik fəaliyyət və ritorikadan kənara çıxa bilməmək, funksional fəalyyət məqsədilə alternativ axtarmamaq və s..

Bir dəfə keçmiş daxli işlər naziri İsgəndər Həmidovdan soruşdum ki, siz torpaqların işğalında özünüzü günahkar bilirsinizmi? Əslində, daha çox mənəvi məsuliyyəti nəzərdə tuturdum. Təəccübləndi ki, niyə özümü günahkar bilməliyəm. Halbuki, onun nazir olduğu dönəmdə Kəlbəcər işğal olunmuşdu.

Üstəlik, nə Hacızadənin, nə hakimiyyətdə olmuş digər cəbhəçilərin ən azı 1992-93-cü illlər dövrünü, siyasi fəaliyyətlərini, səhvlərini və ya elə 2003-ci il hadisələrini tədqiq edən bir araşdırması, analitik kitabı yoxdur. Səhv etmirəmsə, yalnız Pənah Hüseyn “Cinayətimiz məğlubiyyətimzdir” məqalələr toplusunda buna cəhd göstərmişdi.

…Hər halda, yazımı əsasında demokratik münasibətin dayandığı, Hacızadınin iştirakçısı olduğu və özümün şahidi olduğum işıqlı epizodla bitrmək istəyirəm. 1990-cı illərin sonu. Elçibəy bir qrup adamla Müsavat partiyasının qərargahına gəlir. Birinci mərtəbəni qalxanda yuxarıdan Hacızadə əlində bulka pilləkənləri atıla-atıla düşür. Elçibəyin yanından keçəndə ona gözucu baxıb az qala mızıldanaraq salamlaşır. Yoluna davam etmək istəyəndə Elçibəy onu saxlayır. Yeri gəlmişkən, Elçibəyi reallıqda iki dəfə görmüşəm. Hər ikisində də, o, mənim yadımda mütəvazi, eleqant, alicənab adam kimi qalıb. Elçibəy Hacızadəni saxlayıb, ondan dərin sayğıyla hal-əhval tutdu. Daha nəsə demək istəyirdi ki, Hacızadə ona dilucu, etinasız cavab verib pilləkənləri yenə atıla-atıla düşməyə başladı.

Paylaş

Səhifəmizdə hər hansı səhv və ya qeyri-dəqiq məlumat gördükdə, həmin mətni seçib Ctrl+Enter düymələrini sıxaraq bu barədə bizə məlumat verməyinizi xahiş edirik.

Həftəlik yayımlanan yazılardan xəbərdar olmaq üçün bizə abunə olun.

Oxumağa dəyər

426483665_0_109_1960_1212_1920x0_80_0_0_d8b01a5e17123799826b9e849a39517f
.

Daşaltı əməliyyatı (1992)

30 Yanvar 2023
panorama_goroda_1
.

Xankəndinin (Kərkicahanın) işğalı (1992)

22 Yanvar 2023
IiT-Avoiding-Toxic-Positivity-1
.

Toksik pozitivlik

16 Yanvar 2023
xE8E16Rud2TJ4JQo0DgCsxyiAVx76n_original
.

Andrey Tarkovski pafosu və yaxud kinonun Xlestakovu

16 Yanvar 2023
1599470667858_8S3E56PN
.

Doğum evinin həyətində məni və itim Mumunu narahat edən ağır suallar barəsində

30 Dekabr 2022
IMG-20221228-WA0082
.

Şeytan ayələri

30 Dekabr 2022

Redaktorun seçimi

Bədii təfəkkür haqqında

Lars von Trier: “Ateistəm. Yaxşı insan olmalıyam”

Qaranlıq materiya və qaranlıq enerji nədir?

İlqar Məmmədov Üzeyiri dəstəkləyə bilərmi?

Ziya – Ziyalılıq – Missiya

Seçkilər və doğrulmayan ümidlər

Birləşə bilməmək

Yeddi dəvə istərəm

Hər şey yaxşıdırmı?

Çingiz Mehdipur: “Şah zamanında Azərbaycan musiqisinə icazə verilmirdi”

Azərbaycanlı mühacirlər vətənə qayıtsınmı?

Nifrətsiz feminist

Kassandra kompleksi, yoxsa perpetuum mobile?

Homo. “Erectus”dan “sapiens”ə

Berlin Divarının “bərpası”

Yəhudi virtuallığında Qopma ilə İtirilmişlik arasındakı gərginliklərdən

İşlətdiyimiz sözlərin anlamı

28 Aprelin ilk qurbanlarından birini niyə kürəyindən güllələdilər?

Bakı-Tiflis-Qars dəmiryolu kimə və nəyə lazımdır?

Həqiqət, elm fəlsəfəsi və elmi təfəkkür üzərinə qeydlər

Operativ Qərargahın rəqəmləri

Tarlabaşının son rəqsi – Rəna Əfəndi təqdim edir

Vəhşilərin tərbiyəsi

Endirim vermək haqqında 5 qayda

“Anna Karenina” və kişilər haqqında

“Azərkosmos” 24 mln. dollar gəlir götürüb

Heç olmasa indi

Pandemic – Gündüz Ağayev

İmperatorların həqiqi siması

Zamanı bitmiş mantralar

“Liberalizmin atası” olmayan “veselçak”ın ardından

Sevda Sultanova Sevda Sultanova
., Mövqe
29 Noyabr 2020

Xalq Cəbhəsinin yaradıcılarından biri – Hikmət Hacızadənin vəfatından sonra sosial şəbəkələrdə gözə dəyən fikirlərdən biri onun “liberalizmin atası” kimi dəyərləndirilməsi və yaxın tariximizdə rolunun reallıqda olduğundan artıq böyüdülməsi oldu. Məsələ, təkcə Hacızadə deyil. Ürəyi geniş, duyğusal insanlarımız adətən həyatdan gedən kəsin mahiyyətini olduğundan artıq böyütməyə, onu xüsusən, poetik minor notlarda tərənnümə aludə olduğundan reallıqdan uzaqlaşır.

Hacızadənin vəfatı xəbərini eşidəndə onunla sonuncu görüşümüzü xatırladım. Görüş bir neçə il əvvələ təsadüf edir. Hacızadə ölkəmizdə Konstitusiyaya dəyişikliklərlə bağlı keçirilən 2002, 2009, 2016-cı il referendumlarının məqsədindən, nəticələrindən bəhs edən “Seçim” adlı film üçün, rejissor Əli İsa Cabbarovla seçdiyimiz üç qəhrəmandan biri idi. Onun iştirakı filmin süjetini dinamikləşdirdi, yüngül ovqata saldı, hərçənd, qəhrəmanımız mövzudan çox başqa mətləblər haqda danışdı, gitara çaldı, məzəli-duzlu söhbətlər elədi. Özünəməxsus tərzdə ifadə etdiyi söyüşlərin bəzisi emosional tonu saxlamaqdan ötrü filmə salındı, bəzisinin isə orada yer almasını məqbul saymadıq.

Qısası, Hacızadənin siyasi, diplomatik kimliyindən çox (vaxtilə səfir olduğunu nəzərə alaraq), bir dostumun təbiri ilə desəm, “veselçak” obrazı vardı. “Veselçak” obrazına azad düşüncə ilə etik davranış arasında ara-sıra sərhədi itirməyini, buna görə mübahisələrin mərkəzinə gəlməsini də əlavə etsək, onun portreti, düşünürəm, tamamlanmış olacaq.

Yəni bəzilərinin sosial şəbəkələrdə şişirtdiyi kimi Hacızadə “liberalizmin atası” deyildi. “Liberal dəyərlərin daşıyıcısı” olmaqla “liberalizmin atası” olmaq arasında fərq, güman edirəm ki, hər kəsə məlumdur.

Hacızadənin əlbəttə ki, cəmiyyətimiz üçün faydalı sayılacaq müəyyən işləri vardı, bəzi mühüm kitabların nəşrində rolu olmuşdu. Misalçün, “Demokratiya haqqında 150 000 işarə” kitabı antik Yunanıstandan tutmuş Amerikayadək müxtəlif müəlliflərin nəzəriyyələrini, proqramlarını bölüşür və izah edir. Bundan başqa o, “Demokratiya: Gediləsi uzun bir yol” antologiyasını hazırlayıb.

Yəni hər iki kitab tərcümələrə söykənən, insan haqlarının, demokratiyanın fərqli təcrübələri barədə maarifləndirən ədəbiyyat idi. Lakin Hacızadənin “liberalizmin atası” adlanan Con Lokk qədər çəkili, samballı fəaliyyəti, siyasi fikrə əhəmiyyətli təsir göstərəcək ideyaları, konsepsiyaları, nəzəriyyəsi olmayıb axı. Əslində, bu, Hacızadənin yox, cəmiyyətimizin faciəsidir ki, onun kimi intellektual, böyük siyasi təcrübəyə malik şəxs cəmiyyətdə fikir formalaşdıracaq gücə, çəkiyə sahib deyildi. Və ya başqa cür desəm, Hacızadə böyük mənada fikir adamı deyildi.

“Seçim” filmində Hacızadəyə ünvanlanan suallardan bir neçəsi Xalq Cəbhəsinin hakimiyyət dövrü ilə bağlıydı. Cəbhə hakimiyyətinin uğursuzluqla bitməsinin səbəbləri nə idi: dövrə adekvat sərt siyasətin olmaması, başqa məzmunlu siyasi xəttin yürüdülməməsi? Özünü qoruya bilməyən hakimiyyət ölkəni qoruya bilərmi?

Hacızadə sualları Cəbhə hakimiyyətinə ünvanlanmış qərəz kimi qəbul edərək, aqressiv reaksiya verdi və bu suallara demək olar ki, cavab vermədi. Mənə elə gəlir ki, klassik müxalifət liderlərinin xalqla münasibətinin qırılma nöqtələrindən birini burada axtarmaq lazımdır. Yəni öz ünvanlarına tənqidi qəbul edə biməmək, səhvlərini etiraf etməmək, hakimiyyətdə və bir-birinin arasında davamlı günahkar axtarmaq, illər boyu tipik fəaliyyət və ritorikadan kənara çıxa bilməmək, funksional fəalyyət məqsədilə alternativ axtarmamaq və s..

Bir dəfə keçmiş daxli işlər naziri İsgəndər Həmidovdan soruşdum ki, siz torpaqların işğalında özünüzü günahkar bilirsinizmi? Əslində, daha çox mənəvi məsuliyyəti nəzərdə tuturdum. Təəccübləndi ki, niyə özümü günahkar bilməliyəm. Halbuki, onun nazir olduğu dönəmdə Kəlbəcər işğal olunmuşdu.

Üstəlik, nə Hacızadənin, nə hakimiyyətdə olmuş digər cəbhəçilərin ən azı 1992-93-cü illlər dövrünü, siyasi fəaliyyətlərini, səhvlərini və ya elə 2003-ci il hadisələrini tədqiq edən bir araşdırması, analitik kitabı yoxdur. Səhv etmirəmsə, yalnız Pənah Hüseyn “Cinayətimiz məğlubiyyətimzdir” məqalələr toplusunda buna cəhd göstərmişdi.

…Hər halda, yazımı əsasında demokratik münasibətin dayandığı, Hacızadınin iştirakçısı olduğu və özümün şahidi olduğum işıqlı epizodla bitrmək istəyirəm. 1990-cı illərin sonu. Elçibəy bir qrup adamla Müsavat partiyasının qərargahına gəlir. Birinci mərtəbəni qalxanda yuxarıdan Hacızadə əlində bulka pilləkənləri atıla-atıla düşür. Elçibəyin yanından keçəndə ona gözucu baxıb az qala mızıldanaraq salamlaşır. Yoluna davam etmək istəyəndə Elçibəy onu saxlayır. Yeri gəlmişkən, Elçibəyi reallıqda iki dəfə görmüşəm. Hər ikisində də, o, mənim yadımda mütəvazi, eleqant, alicənab adam kimi qalıb. Elçibəy Hacızadəni saxlayıb, ondan dərin sayğıyla hal-əhval tutdu. Daha nəsə demək istəyirdi ki, Hacızadə ona dilucu, etinasız cavab verib pilləkənləri yenə atıla-atıla düşməyə başladı.

Paylaş

Səhifəmizdə hər hansı səhv və ya qeyri-dəqiq məlumat gördükdə, həmin mətni seçib Ctrl+Enter düymələrini sıxaraq bu barədə bizə məlumat verməyinizi xahiş edirik.

Həftəlik yayımlanan yazılardan xəbərdar olmaq üçün bizə abunə olun.

Oxumağa dəyər

426483665_0_109_1960_1212_1920x0_80_0_0_d8b01a5e17123799826b9e849a39517f
.

Daşaltı əməliyyatı (1992)

30 Yanvar 2023
panorama_goroda_1
.

Xankəndinin (Kərkicahanın) işğalı (1992)

22 Yanvar 2023
IiT-Avoiding-Toxic-Positivity-1
.

Toksik pozitivlik

16 Yanvar 2023
xE8E16Rud2TJ4JQo0DgCsxyiAVx76n_original
.

Andrey Tarkovski pafosu və yaxud kinonun Xlestakovu

16 Yanvar 2023
1599470667858_8S3E56PN
.

Doğum evinin həyətində məni və itim Mumunu narahat edən ağır suallar barəsində

30 Dekabr 2022
IMG-20221228-WA0082
.

Şeytan ayələri

30 Dekabr 2022
Facebook Youtube Instagram Twitter Telegram

az

Dünya azərbaycanlılarının intellektual platformasıdır. Qayəmiz, harada yaşamasından asılı olmayaraq, azərbaycanlılar arasında dünyəvi ideyaları, yüksək zövqü, tənqidi düşüncəni yaymaq və dəstəkləməkdir.

 

 

Bölmələr

  • Mövqe
  • İntervü
  • Kültür
  • Elm
  • Sərbəst
  • Bazar
  • Gender
  • Dizayn
  • FOTO QRAFİKA
  • COVID-19
  • Vətən müharibəsi
  • Video
7dce91c5fe34bb353d8aa1ad47ab89c1

Dizayn və icra: Arcod Technology /
E-mail: redaksiya@azlogos.eu

  • Mövqe
  • İntervü
  • Kültür
  • Elm
  • Sərbəst
  • Bazar
  • Gender
  • Video
  • Dizayn
  • Foto-qrafika
  • Kimlər var
  • Bizi tanı
  • TV
Nəticə yoxdur
Bütün nəticələri gör

Welcome Back!

Login to your account below

Forgotten Password?

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In

Add New Playlist

Səhv və ya qeyri dəqiq məlumatı bildir

Göndər Cancel