Bu günlərdə, AzLogos-da erməni sosioloqu Armine Adibekyanın müsahibəsi yayımlandı. Reaksiyalar gözlənildiyi qədər sərt və müxtəlif oldu. Onu, ədavəti qızışdıran «adi daşnak» da adlandırdılar, həqiqəti söyləyən müşahidəçi də.

Əsas mətləbə keçməmiş onu deyim ki, mən Armineni facebook-da çoxdan izləyirəm. Onu «adi daşnak» adlandırmaq, məncə səthi yanaşmadır. Armine kifayət qədər intellektual, ciddi tənqid və özünütənqid qabiliyyəti olan şəxsdir. «Azərbaycanda ermənifobiya» kitabının və informasiya müharibələrinə dair bir sıra məqalələrin müəllifidir. Onu deyim ki, Armine Sarkisyan iqtidarı dövründə Sarkisyanı, indi isə Paşinyanı çox sərt tənqid edib və edir. Paşinyan hələ müxalifətdə olan zaman, insanları mitinqə səslədiyi günlərin birində, əlində səsgücləndirici ilə təsadüfən Arminegilin həyətinə daxil olub və onun qarajının üstünə dırmaşıb. Armine isə bunu telefonunun kamerasına çəkib və o gün-bu gündür hər imkanda paylaşır və Nikol Paşinyanı dolayır. Hər halda, sizin qarajınızın üstünə hər gün Baş nazir dırmaşmır. Yoxsa siz də çəkər və yayardınız.

İndi isə keçək Armine Adibekyanın fəaliyyətinə və müsahibədə söylədikləri fikirlərə.

Armine həqiqətən də Azərbaycan mətbuatını və məktəb dərsliklərini ksenofobiya və ermənifobiya əlamətlərinə görə araşdırır. Bu, onun sosioloq kimi işi və mövzusudur. Amma o, özündən məqalələr, hekayələr uydurmur. Sadəcə, Azərbaycanın yazılı mənbələrindən, olduğu kimi iqtibas edir, aşkara çıxarır. Onu da deyim, gələcəkdə Azərbaycan tədqiqatçılarının onun gördüyü işlərdən yararlanacağına heç şübhə etmirəm.

Bu fəaliyyətin sülhəmi, ədavətin daha da qızışdırılmasınamı xidmət etməsinə gəldikdə, mənim fikrimcə məsələyə obyektiv yanaşsaq, bu fəaliyyət ilk növbədə səmimiyyətə xidmət edir.

Biz bunu etiraf etməliyik ki, həqiqətən də ciddi əsası olmayan “ermənilər öz körpələrinin qulağına ilk gündən «türk sənin düşmənindir» fısıldayır, ya da «Zori Balayanın bir kitabında yazılıb ki, azərbaycanlı uşağı öz əlləri ilə divara mıxlayıb» tipli «film ujas» klişelərindən yola çıxaraq, uşaqlara ermənilərə nifrət aşılamaq, çox pis ideyadır. Özü də tək ona görə yox ki, ermənilərə nifrət pis şeydir. İlk növbədə ona görə ki, ümumiyyətlə uşağa nifrət aşılamaq dəhşətli nəticələrə gətirib çıxara bilər və çıxaracaq. Qaldı ki, nifrətlə böyüyən uşağın bu nifrəti nəticədə kimə tərəf yönəldəcəyini də proqnozlaşdırmaq olmur.

Amma bununla belə, mənim Armine xanıma da suallarım var. Bu sualları mən ona bir sosioloqdan daha çox, sülhdə maraqlı olan, prossesləri yaxından izləyən insan kimi verirəm.

Necə olur ki, Azərbaycanda dövlət səviyyəsində bu qədər ermənilərə nifrət təbliğatının, uşaq dərsliklərində ksenofobik yazıların olmasına baxmayaraq erməni və azərbaycan cəmiyyətlərində qarşılıqlı nifrətin səviyyəsi yuxarı-aşağı eynidir? Axı Armine deyir ki, onların uşaqlarına nifrət aşılanmır, cəmiyyətin də xeyli demokratik olduğunu nəzərə alsaq, axı bu belə olmamalıdır. Hələ bir də müharibəni udmuş xalqın bu cür nifrət dolu olması heç başa düşülən deyil. Hanı sizin zəfər alicənablığınız?

Nə üçün ermənilər, onlarda «nifrətin olmadığını» israrla vurğulayırlar? Məgər biz görmürük ki, erməni cəmiyyətində azərbaycanlılara qarşı dəhşətli bir nifrət var? Ermənistanda, azərbaycanlıların ümumiyyətlə xalq kimi mövcud olmağına «icazə» verməyənlərin, bu haqqı onlara tanımayanların sayı heç də, ermənilərə yalnız ölüm arzulayan azərbaycanlıların sayından az deyil. 

Münaqişədə sanbal, ciddilik nümunəsi kimi, azərbaycanlılar və ermənilər türklərdən çox şey öyrənə bilərlər. Şimali Kipri işğal etmiş türklər qalib tərəf kimi, 2004-cü ildə Kiprin birləşməsinə səs verdilər. Alicənablıq nümunəsi deyilmi? Adanın yunan tərəfi türklərdən fərqli olaraq o zaman birləşmə planını rədd etdi.

Mən Eurovisionda da türklərin yunanlara səs verməsinin dəfələrlə şahidi olmuşam.

Azərbaycanlıların ermənilərə nifrətini müharibəni uduzmaları ilə izah edə bildiyimiz halda, qarşı tərəfdə hökm sürən nifrəti hara yazaq? Bunun səbəbi nədir?

Axı məntiq onu deyir ki, “Daş yuxular”, “Artuş və Zaur”, “Quqark” kimi sülhməramlı əsərlər ilk növbədə erməni müəlliflərin qələmindən çıxmalıydı. Hanı o müəlliflər? Nə üçün siz bizə Zori Balayandan misal gətirən millətçi azərbaycanlılara tutarlı cavab vermək üçün istinad vermirsiniz?