Azərbaycanlılar iki bayramı ürəkdən qeyd edirlər.
Novruz – «institusional» olaraq sovet illərində həyatımıza daxil olsa da, azərbaycanlılar onu çox tez və məmnuniyyətlə həzm etdilər. Onsuz da əhvalatı, ənənəsi olan bayram idi. Bu gün azərbaycanlıları Novruzssuz təsəvvür eləmək mümkün deyil. Novruz milli kimliyin vacib atributuna çevrilib. Orta Asiyadan Yaxın Şərqə – geniş coğrafyada qeyd olunan Novruz, yalnız azərbaycanlıların icrasında mükəmməldir. Azərbaycanlılar, ümumşərq musiqi janrı olan muğamı notlara köçürüb, ona min-bir rəng qatıb mükəmməlləşdirdikləri kimi, Novruzu da layiqincə özününkiləşdiriblər. Hətta bizə çox vaxt çatmır ki, bu bayram başqalarında niyə var, axı o, yalnız bizimdir.
Eyni zamanda, Dünyanın bir parçası olan Azərbaycan, Yeni ili sekulyar bayram kimi və çox coşqulu, sevinclə qeyd edir. Mütərəqqi xalqlarda, dövlətlərdə necə, bizdə də elə. Nə özümüzə məxsus təqvimimiz, ay adlarımız, nə də ayrıcalıq iddiamız var. Sivilizasion seçimimiz aydındır və doğrudur.
Bunlar yaxşı xəbərlər idi. Pis xəbər isə odur ki, «Həmrəylik günü» 31 dekabrın gözünə qatılıb, azərbaycanlıların şüurunda Yeni il ilə qoşalaşdırılmasaydı, başqa günə salınsaydı çətin ki, azərbaycanlılar bir-birlərini Həmrəylik günü münasibətilə təbrik edərdilər.
İkinci pis xəbər isə odur ki, bizim adamların çoxu həmrəyliyi, hamının tutuquşu kimi eyni şeyi təkrarlaması kimi başa düşür. Çox güman belədir. Halbuki, müxtəlifliyin olmadığı cəmiyyət – maraqsız və darıxdırıcıdır. Belə yerdə staqnasiya labüd olur. Əlbəttə ki, həmrəylik tutuquşuluq deyil, olmamalıdır.
Bəs nədir? Həmrəylik sözünü eşidəndə, mənim ağlıma nə üçünsə «gizli missiya» gəlir. Hansısa missiyanın daşıyıcıları olan azərbaycanlılar, 31 dekabrda bir-birlərinə bir növ «göz vururlar». Yəni «mən də söhbətin içindəyəm». Belə bir missiya doğrudan da varsa, nə gözəl. Onda bizimlə də bölüşsünlər, biz də bilək. İndi mən, azərbaycanlıları Həmrəylik günü münasibətilə təbrik edəndə, əslində nə demək istəyirəm, təbrikin arxasında nə dayanır?
Nədə həmrəylik?
Məsələn, İslam dünyasının flaqmanı olmaq kimi, tarixi bir şansı itirən Azərbaycan, bundan sonra həmrəy olsa nə, olmasa nə? Azərbaycanlılar öz intellektual miraslarını, ənənələrini dandılar və qunanuyğun olaraq, səviyyəsizliyin dibinə yuvarlandılar. Azərbaycanda bu gün, mövhumat ayaq açıb yeriyir. Axundovun, Cabbarlının, Məmmədquluzadənin, Hacıbəyovun ölkəsində bu gün efiri kişi və qadın fahişələri, vulqar orqanizmlər zəbt ediblər. Onlar artıq alaqaranlıq zirzəmi klublarda xidmət göstərmirlər, hamısı efirdədir. Kim olursan ol, kassaya ödəniş edib efirə çıxa bilərsən.
Bir yandan da falçılıq, ekstrasenslik, cinçıxarma, şpaqataçma, vandamlaşma – hər gün efirdən azərbaycanlıların başına yağdırılır. Azərbaycanlı yeniyetmə, gənc də baxır görür ki, evdə atasından-anasından eşitdiyi, gördüyü ilə, efirdə göstərilənlər çox fəqlidir. Yeniyetmələr pubertet çağında ən sivri fikirlərə meyl edir, kənar təsirlərə düşürlər. Bu əxlaqsızlıq şəraitində onların dinə sığınmaqdan başqa əlacları qalmır, çünki əxlaqsızlığa qarşı yeganə vasitənin din olduğunu eşidiblər. Dinin antonimi əxlaqsızlıq kimi qəbul olunur. Bu, faciədir.
İnternet əsrində, əslində çox telekanaldan danışmaq absurddur. O əvvəllər idi – çoxlu televiziya kanalı demokratiya, söz azadlığı göstəricisi idi. Bu gün, «özəl» kanalların yeganə prinsipi, meyarı, dəyəri kommersiyadır. Onların bir missiyası var – azərbaycanlılar üçün əxlaqsızlığı adiləşdirmək.
Həmrəylikdən telekanallara elə-belə gəlib çıxmadım. 2019-cu il üçün bir arzum var – televiziya sahəsində ciddi reformlar keçirilsin. 2019-cu ildə danalar kanal idarəçiliyindən uzaqlaşdırılsın, bu sahə müstəsna olaraq yüksək zövqlü intellektuallara tapşırılsın. Discovery, National Geographic kimi kanallarla, elmi-populyar məzmunlu verilişlərin tərcüməsinə dair müqavilələr imzalansın. Artıq imzalanıbsa, icraatına keçilsin.
Sırf kommersiya məqsədi güdən, heç bir maarif missiyası olmayan telekanallardan tezliklər alınsın. İnternetdə fəaliyyət göstərsinlər. Konsepsiyan, missiyan yoxdursa, efiri niyə zəbt etmisən və hər bir azərbaycanlının evinə girə bilirsən? Rayonlarda insanlar əsasən televizora baxırlar. Adamlara zorla düşüklük göstərmək lüksu olmamalıdır bu kanalların. Köçsünlər internetə, baxaq nə «özəllikləri» var, nəyə qadirdirlər.
Məndən bu qədər, hörmətli «Dünya azərbaycanlıları», qanınızı çox qaraltmayım.
Yeni ildə görüşənədək!