Azlogos
  • Qaydalar
  • Kimlər var

Seymur Baycanın yeni kitabı çıxıb “Qızıl məbəd” haqqında Dövlət büdcəsi hesabına belə zay məhsul kimə lazımdır? İmam Həsənovun susma rejimi və başıbəlalı DokuBaku Kultural Marksizm və onun qısa tarixi "Sergi ata" "Zorba"ya qarşı
  • Mövqe
  • İntervü
  • Kültür
  • Elm
  • Sərbəst
  • Bazar
  • Gender
  • Dizayn
  • FOTO QRAFİKA
  • COVID-19
  • Vətən müharibəsi
  • Video
Nəticə yoxdur
Bütün nəticələri gör
Azlogos
Nəticə yoxdur
Bütün nəticələri gör

Selektiv müdafiə

Günel Mövlud Günel Mövlud
Mövqe
23 Fevral 2019

Təxminən 7-8 il əvvəl idi. Saytlardan birinin ofisində bir jurnalist və baş redaktorla söhbət edirdik. Söhbət cinsi təcavüzdən düşəndə, jurnalist, cavan oğlan gülə-gülə bir hadisə danışdı. Onun danışıdığı hadisədə, əmisi kənddə bir qızı zorlamışdı və buna görə ona heç nə etməmişdilər. Hadisədən daha dəhşətlisi, oğlanın bu söhbəti ağzı qulaqlarında, gülə-gülə danışması idi. Oğlan bu hadisəni elə xoşbəxtcəsinə danışırdı ki, biz quruyub qalmışdıq, amma redaktor Qabil Abbasoğlu özündə güc tapıb soruşdu:

– Ay bala, sən bu cür dəhşətli şeyi necə gülə-gülə danışa bilirsən?!

Oğlan heç tövrünü də pozmadan dedi ki:

– Qabil müəllim, qız ev qızı-zad deyildi ee, küçədə qalmışın biri idi…

Qabil müəllim heyrətlə ona baxıb, siqaret yandırıb balkona çıxdı.

Məsələnin daha bir dəhşətli tərəfi də bu idi ki, bu söhbəti danışan kriminlistika jurnalisti idi, yəni zorlamanın bütün hallarda cinayət olduğunu, hansı maddə ilə mühakimə edildiyini bilirdi. Bununla belə, onun üçün qurban “zorlanacaq qadın” və “zorlanmayacaq qadın” kateqoriyalarına bölünürdü.

Bu hadisə, əslində ölkədə baş verən bütün ədalətsizliklərə, cinayətlərə, rüsvayçılıqlara münasibətdə özünü büruzə verir. Cəmiyyətin müdafiə elədikləri kateqoriyaya ancaq “kultlaşdırılmış”, “müqəddəsləşdirilmiş” zümrə düşür. Məsələn, atası şəhid olmuş bir qadın sosial şəbəkələrdə söyülür, müdafiə arqumenti belə olur: “Onun atası bu xalq yolunda şəhid olub”. Sanki o qadını məhz buna, atasına görə söymək olmaz. Məsələn, mənim atam fərari olubsa, ya da döyüşməyibsə, şəhid olmayıbsa, məni söymək olar.

Sanki problem təhqirdə deyil, problem məhz şəhid qızının təhqir edilməsindədir.

Toylardan birində bir dəstə tərbiyəsiz müğənni növbədə dayanıb, mahnı oxuyan xəstə müğənniyə güya yardm edir, ovcuna pul basırlar. Daha demirəm, bu ritual nəyə oxşayır, amma hadisəni şərh və tənqid edən mətbuat və insanların müdafiə taktikası belədir ki, illərin böyük sənətkarının ovcuna pulu belə pul basıb, onu alçaltmaq olmaz. Sanki illərin böyük yox, kiçik sənətkarı olsa, ya da heç sənətkar-filan olmasa, onun ovcuna pul basmaq olar. Tənqid edilən “yardım mədəniyyəti”nin olmaması deyil, bu mədəniyyətsiz, ibtidai ritualın böyük sənətkara qarşı edilməsidir.

Qarabağ qazisi maddi imkansızlıqdan özünü yandırır, müdafiə bu şəkildə qurulur ki, o bu xalq üçün vuruşub, indi onun acınacaqlı şəraitdə yaşaması qəbuledilməzdir. Sanki Qarabağ qazisi olmayanın acınacaqlı şəraitdə yaşaması, sosial müdafiəsiz qalması problem deyil.

Selektiv müdafiə taktikasını tənqid edərkən, fikrim nə illərin böyük sənətkarına, nə atası həlak olduğuna görə natamam uşaqlıq yaşamış qadına, ya da özünün seçmədiyi, başlamadığı müharibədə canını, sağlamlığını qoymuş insanların haqqlarına şübhə ilə yanaşmaq deyil. Amma zorlama necə hər kəsə qarşı qadağadırsa, təhqir də hər kəsə qarşı iyrəncdir. Dövlətin öz vətəndaşını sosial müdafiəsiz buraxması hər kəsə qarşı pisdir və tənqid olunmalıdır. Yardım mədəniyyətinin olmaması, kiməsə nümayişkaranə şəkildə pul uzatmaq hər kəsə qarşı tərbiyəsizlikdir və bu hallarda tənqid edilən konkret hadisə deyil, ümumilikdə o hal, o təcrübənin ümumiyyətlə olmasıdır. Kimə qarşı edilməyindən asılı olmayaraq.

Paylaş

Səhifəmizdə hər hansı səhv və ya qeyri-dəqiq məlumat gördükdə, həmin mətni seçib Ctrl+Enter düymələrini sıxaraq bu barədə bizə məlumat verməyinizi xahiş edirik.

Həftəlik yayımlanan yazılardan xəbərdar olmaq üçün bizə abunə olun.

Oxumağa dəyər

D46A4535
.

“Qızıl məbəd” haqqında

22 Oktyabr 2023
7ca73460-3b71-11ee-8aef-9567526d09ca
.

BBC-nin emosional düşüklüyü və Rasim Balayev

17 Avqust 2023
MyCollages
.

Hapa-gopa basmağın ustaları haqqında

19 İyul 2023
425194412_0_0_1200_754_1920x0_80_0_0_4b3f99e2744f3088fee0400ee0765b9f
.

Murad Arifin “türkcə” danışmaqlığı

13 İyul 2023
20221108-elderly-people-japan-epa
.

Lazımlı və lazımsız adamların azalması haqqında

11 İyul 2023
D46A4535
.

İbtidai siniflərdə oxuyan şagirdlər üçün yazı

05 İyul 2023

Redaktorun seçimi

Quş bazarı

Nemanzadənin od vurduğu pirin kəraməti

Əzilən qadınlar diyarı

İbrahim Tatlısəs sevəndə niyə aqressivləşir?

Şokoladın tez qurtarması haqqında

Oxudu, oxudu oldu… başdanxarab

Kəlbəcərin işğalı (1993)

Şimal qütbünün kəşfi

Şah İsmayıl Xətainin tarixi missiyası

Sərhədlərə sığmayan qadın

Azərbaycan istehlakçısının arzuları

Mışkinin monoloqu

Təyyarə qaçırmaq üçün min bir səbəb

Dəyməz

Süni Zəka ürək çatışmazlığı diaqnozu qoya bilir

“Zaqatala problemi” – Dağıstan, Gürcüstan və Azərbaycan üçbucağında

Hökumətin fiziki məhdudiyyəti

Abbas Mirzə Şərifzadənin güllələnməsi

Azərbaycanlılar kömək etməyə hazırdırmı?

Naxçıvan Muxtar Respublikası Heydər Əliyevin hakimiyyəti (1991-1993) illərində – (2-ci hissə)

Putinin 10 məğlubiyyəti

Əbədi mühacirin gedişi

Azərbaycanda ilk respublika: Car-Balakən camaatlığı

Rəsulzadənin Ərəblinski ilə ixtilafı?

Ruslara atom bombasının sirrini verən qadın

Qarın müstəvisində dava

Allah olmaq çətindir

Ucalsız keçən 15 il…

Dedi-qodu

Tolstoy və Şekspir

Selektiv müdafiə

Günel Mövlud Günel Mövlud
Mövqe
23 Fevral 2019

Təxminən 7-8 il əvvəl idi. Saytlardan birinin ofisində bir jurnalist və baş redaktorla söhbət edirdik. Söhbət cinsi təcavüzdən düşəndə, jurnalist, cavan oğlan gülə-gülə bir hadisə danışdı. Onun danışıdığı hadisədə, əmisi kənddə bir qızı zorlamışdı və buna görə ona heç nə etməmişdilər. Hadisədən daha dəhşətlisi, oğlanın bu söhbəti ağzı qulaqlarında, gülə-gülə danışması idi. Oğlan bu hadisəni elə xoşbəxtcəsinə danışırdı ki, biz quruyub qalmışdıq, amma redaktor Qabil Abbasoğlu özündə güc tapıb soruşdu:

– Ay bala, sən bu cür dəhşətli şeyi necə gülə-gülə danışa bilirsən?!

Oğlan heç tövrünü də pozmadan dedi ki:

– Qabil müəllim, qız ev qızı-zad deyildi ee, küçədə qalmışın biri idi…

Qabil müəllim heyrətlə ona baxıb, siqaret yandırıb balkona çıxdı.

Məsələnin daha bir dəhşətli tərəfi də bu idi ki, bu söhbəti danışan kriminlistika jurnalisti idi, yəni zorlamanın bütün hallarda cinayət olduğunu, hansı maddə ilə mühakimə edildiyini bilirdi. Bununla belə, onun üçün qurban “zorlanacaq qadın” və “zorlanmayacaq qadın” kateqoriyalarına bölünürdü.

Bu hadisə, əslində ölkədə baş verən bütün ədalətsizliklərə, cinayətlərə, rüsvayçılıqlara münasibətdə özünü büruzə verir. Cəmiyyətin müdafiə elədikləri kateqoriyaya ancaq “kultlaşdırılmış”, “müqəddəsləşdirilmiş” zümrə düşür. Məsələn, atası şəhid olmuş bir qadın sosial şəbəkələrdə söyülür, müdafiə arqumenti belə olur: “Onun atası bu xalq yolunda şəhid olub”. Sanki o qadını məhz buna, atasına görə söymək olmaz. Məsələn, mənim atam fərari olubsa, ya da döyüşməyibsə, şəhid olmayıbsa, məni söymək olar.

Sanki problem təhqirdə deyil, problem məhz şəhid qızının təhqir edilməsindədir.

Toylardan birində bir dəstə tərbiyəsiz müğənni növbədə dayanıb, mahnı oxuyan xəstə müğənniyə güya yardm edir, ovcuna pul basırlar. Daha demirəm, bu ritual nəyə oxşayır, amma hadisəni şərh və tənqid edən mətbuat və insanların müdafiə taktikası belədir ki, illərin böyük sənətkarının ovcuna pulu belə pul basıb, onu alçaltmaq olmaz. Sanki illərin böyük yox, kiçik sənətkarı olsa, ya da heç sənətkar-filan olmasa, onun ovcuna pul basmaq olar. Tənqid edilən “yardım mədəniyyəti”nin olmaması deyil, bu mədəniyyətsiz, ibtidai ritualın böyük sənətkara qarşı edilməsidir.

Qarabağ qazisi maddi imkansızlıqdan özünü yandırır, müdafiə bu şəkildə qurulur ki, o bu xalq üçün vuruşub, indi onun acınacaqlı şəraitdə yaşaması qəbuledilməzdir. Sanki Qarabağ qazisi olmayanın acınacaqlı şəraitdə yaşaması, sosial müdafiəsiz qalması problem deyil.

Selektiv müdafiə taktikasını tənqid edərkən, fikrim nə illərin böyük sənətkarına, nə atası həlak olduğuna görə natamam uşaqlıq yaşamış qadına, ya da özünün seçmədiyi, başlamadığı müharibədə canını, sağlamlığını qoymuş insanların haqqlarına şübhə ilə yanaşmaq deyil. Amma zorlama necə hər kəsə qarşı qadağadırsa, təhqir də hər kəsə qarşı iyrəncdir. Dövlətin öz vətəndaşını sosial müdafiəsiz buraxması hər kəsə qarşı pisdir və tənqid olunmalıdır. Yardım mədəniyyətinin olmaması, kiməsə nümayişkaranə şəkildə pul uzatmaq hər kəsə qarşı tərbiyəsizlikdir və bu hallarda tənqid edilən konkret hadisə deyil, ümumilikdə o hal, o təcrübənin ümumiyyətlə olmasıdır. Kimə qarşı edilməyindən asılı olmayaraq.

Paylaş

Səhifəmizdə hər hansı səhv və ya qeyri-dəqiq məlumat gördükdə, həmin mətni seçib Ctrl+Enter düymələrini sıxaraq bu barədə bizə məlumat verməyinizi xahiş edirik.

Həftəlik yayımlanan yazılardan xəbərdar olmaq üçün bizə abunə olun.

Oxumağa dəyər

D46A4535
.

“Qızıl məbəd” haqqında

22 Oktyabr 2023
7ca73460-3b71-11ee-8aef-9567526d09ca
.

BBC-nin emosional düşüklüyü və Rasim Balayev

17 Avqust 2023
MyCollages
.

Hapa-gopa basmağın ustaları haqqında

19 İyul 2023
425194412_0_0_1200_754_1920x0_80_0_0_4b3f99e2744f3088fee0400ee0765b9f
.

Murad Arifin “türkcə” danışmaqlığı

13 İyul 2023
20221108-elderly-people-japan-epa
.

Lazımlı və lazımsız adamların azalması haqqında

11 İyul 2023
D46A4535
.

İbtidai siniflərdə oxuyan şagirdlər üçün yazı

05 İyul 2023
Facebook Youtube Instagram Twitter Telegram

az

Dünya azərbaycanlılarının intellektual platformasıdır. Qayəmiz, harada yaşamasından asılı olmayaraq, azərbaycanlılar arasında dünyəvi ideyaları, yüksək zövqü, tənqidi düşüncəni yaymaq və dəstəkləməkdir.

 

 

Bölmələr

  • Mövqe
  • İntervü
  • Kültür
  • Elm
  • Sərbəst
  • Bazar
  • Gender
  • Dizayn
  • FOTO QRAFİKA
  • COVID-19
  • Vətən müharibəsi
  • Video
7dce91c5fe34bb353d8aa1ad47ab89c1

Dizayn və icra: Arcod Technology /
E-mail: redaksiya@azlogos.eu

  • Mövqe
  • İntervü
  • Kültür
  • Elm
  • Sərbəst
  • Bazar
  • Gender
  • Video
  • Dizayn
  • Foto-qrafika
  • Kimlər var
  • Bizi tanı
  • TV
Nəticə yoxdur
Bütün nəticələri gör

Welcome Back!

Login to your account below

Forgotten Password?

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In

Add New Playlist

Səhv və ya qeyri dəqiq məlumatı bildir

Göndər Cancel