Azlogos
  • Kimlər var
  • Bizi tanı

Homoseksuallıq və homofobiya. Made in Europa İnkubatordan çıxmışlar. “Sürü psixologiyası” nə üçün zərurətdir? Bakirə intiharlar Xocalı qətliamı haqqında hər şey Qaralar üçün İsrail Rəqəmsal konslager
  • Mövqe
  • İntervü
  • Kültür
  • Elm
  • Sərbəst
  • Bazar
  • Gender
  • Dizayn
  • FOTO QRAFİKA
  • COVID-19
  • Vətən müharibəsi
  • Video
  • Artlogos
Nəticə yoxdur
Bütün nəticələri gör
Azlogos
Nəticə yoxdur
Bütün nəticələri gör

Azərbaycanlılar və paxıllıq

Ələkbər Əliyev Ələkbər Əliyev
., Mövqe
09 Avqust 2019

Yumurta, yoxsa toyuq?

Həyat paxıllıq, həsəd üçün bizə lazımından artıq səbəblər verir. Bizdən nədəsə üstün olan və ya üstün olduğunu hesab etdiyimiz insanlarla əhatələnmişik – onlar, hər yerdədir. Paxıllığın isə sərhədi yoxdur, o, həyatımız boyunca bizi müşayiət edir, odur ki, hər kəs paxıllıq edir. Bəziləri paxıllıq etdiklərini dərk edir, bəzilərində isə bu hiss təxtəlşüurun dərin qatlarında basdırılıb deyə, sanki yerli-dibli yoxdur.

Hər kəs paxıllıq etsə də, məsələ bu hissin fərdə təsir imkanlarındadır. Əgər paxıllıq hissini bizə təbiət bəxş edibsə, deməli bu hissin müəyyən faydaları da var. Əsas məsələ bu faydaları aşkar etməkdir – onlar individualdır. Paxıllıq, təkamül prosesində bizim növə kömək etmiş, bizi heyvanlardan fərqləndirən hissdir, ya da emosiyadır. Deməli aclıq, şəhvət, qorxu kimi bütün canlılara aid olan hisslərdən deyil. Biz paxıllıq edə-edə mükəmməlləşmişik. Bəli, paxıllıq emosiyadır – nə pisdir, nə yaxşıdır. Pisə də, yaxşıya da biz cavabdehik.

Qayıdaq ara başlıqdakı suala – yumurta, yoxsa toyuq? Bizimki dilemma deyil, cavab aydın və birmənalıdır – paxıllıq nifrəti doğurur, nifrət paxıllığı yox. Yəqin ki, buradakı səbəb-nəticə əlaqəsinə heç kimin etirazı olmaz.  

Əslində, düstur çox sadədir – özünü başqası ilə müqayisə etmədikcə, xoşbəxtsən. Xoşbəxtliyin bəlkə də yeganə şərti haqda danışırıq. Lakin insan özünü idarə edə bilmir, müqayisə qeyri-ixtiyari alınır. İnsanın həyatında sevgi, diqqət, maddiyyat defisiti varsa, deməli mütləq müqayisə də var. Başqasının uğuru, sənə öz naqisliyininin, bacarıqsızlığının isbatı kimi görünür. Qısqanclıq və paxıllıq oxşarlıq, duyğu baxımından qoşa addımlayan emosiyalardır. Hər bir emosiya kimi nəzarət altında saxlanılmalıdır.

İrrasional paxıllıq

Azərbaycanlılar və onlarla eyni sosial-psixoloji-mənəvi dalğada olan, inkişafın müəyyən pilləsində dayanan xalqlar, paxıllığın sərhədlərini genişləndiriblər. Gəlin biz özümüzə fokuslanaq. Azərbaycanlılara irrasional paxıllıq xasdır və bu paxıllıq növünün araşdırılmasına ciddi ehtiyac duyulur. Mütəxəssis olmadığım üçün, analizim tamamilə subyektiv mülahizə və müşahidələrimə söykənir.

Azərbaycanlıların paxıllığını ona görə irrasional adlandırıram ki, bu paxıllıq nəticədə heç nəyi hədəfləmir, paxıllıq xətrinə paxıllıq edilir. Bahalı çantası olmayan qadın, bahalı çantası olan başqa qadına ona görə paxıllıq edir ki, özü üçün də eyni çantadan arzulayır. Bəlkə də, ölənə qədər belə bir çantası olmayacaq, amma hədiyyə edən olsa, ya da özü ala bilsəydi, prinsipcə yox deməzdi. Eynilə də bahalı maşını olan qonşusuna paxıllıq edən kişi, eyni maşını özü üçün istəyərdi.

Bura qədər hər şey qaydasındadır. Bəs, tutaq ki, yazıçı olmaq kimi planı, imkanı olmayan; başqa işi-gücü, peşəsi olan birinin hansısa yazıçıya paxıllıq etməsi; onun uğurlarını, nailiyyətlərini öz üstünə ölçməsi hansı psixoloji vəziyyətdən xəbər verir? Adamlar niyə özlərini ədalətsizliyə məruz qalmış kimi hiss edirlər? Belə mənasız, bihudə gözlənti və emosiyaları hansı psixoloji hal şərtləndirir? Bunlar, cavab verə bilməyəcəyim suallardır.

Mənim paxıllığım

İllüstrasiya üçün şəxsi nümunəmə keçmək istəyirəm. Mənim paxıllığım maddiyyatla bağlı olmadığı (çünki özümü məndən imkanlılarla müqayisə etmirəm), həyat orientirlərim başqa olduğu üçün, paxıllığı bir stimul kimi görürəm. Paxıllıq – özümü daha yaxşı etməyə xidmət etməlidir. Özlərini yüksək səviyyədə şifahi və yazılı ifadə edən; analitikalarında, hadisələrə və ümumən həyata baxışlarında sərrast fikirləri olan adamlara, intellektuallara paxıllığım, onlar kimi olmaq istədiyim üçündür və yalnız özünüinkişafa xidmət edir. Özümə sual verirəm – onlar kimi olmaq, belə aydın fikirə malik olmaq və daim belə qalmaq üçün nələr etməliyəm? Nələri oxumalıyam? Nələri izləməliyəm? Artıq bu suallara cavabım var. Cavab çox individualdır. Paxıllığım isə öz yerində qalır, çünki inkişafın həddi yoxdur.

Azərbaycanlılar isə, bir çox işdə olduğu kimi, paxıllıqda da AzTV-nin sözü olmasın -destruktivdirlər. Yaradıcılıqdan çox dağıdıcılığa üstünlük verən, vandal təbiətli, nankor, naşükür, dövlətin malı, xalqın sərvəti kimi anlayışlardan uzaq olan, hətta bunlara nifrət edən azərbaycanlılar, paxıllığın cındır bir növünə malikdirlər. Onlardakı – paxıllığın ən əxlaqsız formasıdır; böyüməyə, özünüinkişafa xidmət etmir, dağıdıcılığa yönəlib.

Bəs «müsbət» paxıllıqla «mənfi» paxıllığı fərqləndirən cəhətlər hansıdır? «Müsbət» paxıllıq, onu büruzə verməyi nəzərdə tutmur, bu paxıllığın ictimai təzahür formaları yoxdur, bu paxıllığı öz içində yaşamalısan, o, sənə stimul verməlidir. Azərbaycanda, kiməsə intellektinə görə paxıllıq edənlər «özündən ağıllıya paxıllıq, artıq ağlın mövcudluğuna dəlalət edir» prinsipinə zidd olaraq, ağlın rüşeymindən məhrum olduqları halda, ağıl sahiblərinə paxıllıq edirlər. Bir az dolaşıq oldu, amma başa düşənlər düşdü.

Azərbaycanlıların paxıllığından ürək bulanır, çünki onların gizlətmək iqtidarında olmadığı bu irrasional, destruktiv paxıllığın kökündə nə yazıq ki, infantilizmdən çox, gerizəkalılıq dayanır.

Paylaş

Səhifəmizdə hər hansı səhv və ya qeyri-dəqiq məlumat gördükdə, həmin mətni seçib Ctrl+Enter düymələrini sıxaraq bu barədə bizə məlumat verməyinizi xahiş edirik.

Həftəlik yayımlanan yazılardan xəbərdar olmaq üçün bizə abunə olun.

Oxumağa dəyər

NSAC_gay_men
.

Homoseksuallıq və homofobiya. Made in Europa

01 Mart 2021
Kak-vse-1-1024x717
.

İnkubatordan çıxmışlar. “Sürü psixologiyası” nə üçün zərurətdir?

28 Fevral 2021
_117157217_sevilatakiiyeva
.

Bakirə intiharlar

27 Fevral 2021
1308428334_993221_41
.

Xocalı qətliamı haqqında hər şey

26 Fevral 2021
Qaralar üçün İsrail
.

Qaralar üçün İsrail

26 Fevral 2021
t_23d99902bbd248dcbacb7ba37354a96f_name_mgt_scaled
.

Rəqəmsal konslager

25 Fevral 2021

Redaktorun seçimi

Erkən vaksinasiya uşağınızı şəkərli diabetdən qoruya bilər

Araq, yoxsa siçan dərmanı?

Qorxaqlığımız genetikdir?

Allahsız kosmos

Üzdəniraqlar

Sosial şəbəkələr tərəfdirmi?

Bütün bunlar nə deməkdir?

Seksting nədir və niyə təhlükəlidir? – Yeniyetmə övladı olanların nəzərinə!

Maurizio Lazzarato. Qeyri-maddi əmək

Oğlanlarda orqazm: kişi seksuallığı barədə nələri bilmirik?

İlğım olmayan uçurumun görüntüsü

Bazar haqqında bədii-fəlsəfi esse

Naxçıvan MSSR-in qurulması

450 milyon ədəd PlayStation

Sebastião Salgado: “Sperma əvəzinə qan gəlirdi”

Üzeyir bəyin qapatdığı “xalqın ikinci gözü”

Dramatürkiyə – ümummilli dramamız

Bazarda kənd toyuğu axtararkən başıma girən mövzu

İlqar Məmmədov: “Xilaskar axtarışı diktaturanın birinci addımıdır”

Feminizmin tarixi və inkişafı

Yazıçı-feminen, passivləşmiş oxucu-maskulinə qarşı

 Müharibə, Hakimiyyət və Xalq

Alzheimerin proqnozlaşdırılması mümkün olacaq

Laçın yoluna biz nəzarət edirik

Azərbaycan kinosu və yulaflı peçenye

Biznesdə kitabların yazmadığı şeylər – II Hissə

Mühakimə etmək haqqında

Oxudu, oxudu oldu… başdanxarab

Praqa səfəri

Deyingənlik – ümummilli depressiya

Azərbaycanlılar və paxıllıq

Ələkbər Əliyev Ələkbər Əliyev
., Mövqe
09 Avqust 2019

Yumurta, yoxsa toyuq?

Həyat paxıllıq, həsəd üçün bizə lazımından artıq səbəblər verir. Bizdən nədəsə üstün olan və ya üstün olduğunu hesab etdiyimiz insanlarla əhatələnmişik – onlar, hər yerdədir. Paxıllığın isə sərhədi yoxdur, o, həyatımız boyunca bizi müşayiət edir, odur ki, hər kəs paxıllıq edir. Bəziləri paxıllıq etdiklərini dərk edir, bəzilərində isə bu hiss təxtəlşüurun dərin qatlarında basdırılıb deyə, sanki yerli-dibli yoxdur.

Hər kəs paxıllıq etsə də, məsələ bu hissin fərdə təsir imkanlarındadır. Əgər paxıllıq hissini bizə təbiət bəxş edibsə, deməli bu hissin müəyyən faydaları da var. Əsas məsələ bu faydaları aşkar etməkdir – onlar individualdır. Paxıllıq, təkamül prosesində bizim növə kömək etmiş, bizi heyvanlardan fərqləndirən hissdir, ya da emosiyadır. Deməli aclıq, şəhvət, qorxu kimi bütün canlılara aid olan hisslərdən deyil. Biz paxıllıq edə-edə mükəmməlləşmişik. Bəli, paxıllıq emosiyadır – nə pisdir, nə yaxşıdır. Pisə də, yaxşıya da biz cavabdehik.

Qayıdaq ara başlıqdakı suala – yumurta, yoxsa toyuq? Bizimki dilemma deyil, cavab aydın və birmənalıdır – paxıllıq nifrəti doğurur, nifrət paxıllığı yox. Yəqin ki, buradakı səbəb-nəticə əlaqəsinə heç kimin etirazı olmaz.  

Əslində, düstur çox sadədir – özünü başqası ilə müqayisə etmədikcə, xoşbəxtsən. Xoşbəxtliyin bəlkə də yeganə şərti haqda danışırıq. Lakin insan özünü idarə edə bilmir, müqayisə qeyri-ixtiyari alınır. İnsanın həyatında sevgi, diqqət, maddiyyat defisiti varsa, deməli mütləq müqayisə də var. Başqasının uğuru, sənə öz naqisliyininin, bacarıqsızlığının isbatı kimi görünür. Qısqanclıq və paxıllıq oxşarlıq, duyğu baxımından qoşa addımlayan emosiyalardır. Hər bir emosiya kimi nəzarət altında saxlanılmalıdır.

İrrasional paxıllıq

Azərbaycanlılar və onlarla eyni sosial-psixoloji-mənəvi dalğada olan, inkişafın müəyyən pilləsində dayanan xalqlar, paxıllığın sərhədlərini genişləndiriblər. Gəlin biz özümüzə fokuslanaq. Azərbaycanlılara irrasional paxıllıq xasdır və bu paxıllıq növünün araşdırılmasına ciddi ehtiyac duyulur. Mütəxəssis olmadığım üçün, analizim tamamilə subyektiv mülahizə və müşahidələrimə söykənir.

Azərbaycanlıların paxıllığını ona görə irrasional adlandırıram ki, bu paxıllıq nəticədə heç nəyi hədəfləmir, paxıllıq xətrinə paxıllıq edilir. Bahalı çantası olmayan qadın, bahalı çantası olan başqa qadına ona görə paxıllıq edir ki, özü üçün də eyni çantadan arzulayır. Bəlkə də, ölənə qədər belə bir çantası olmayacaq, amma hədiyyə edən olsa, ya da özü ala bilsəydi, prinsipcə yox deməzdi. Eynilə də bahalı maşını olan qonşusuna paxıllıq edən kişi, eyni maşını özü üçün istəyərdi.

Bura qədər hər şey qaydasındadır. Bəs, tutaq ki, yazıçı olmaq kimi planı, imkanı olmayan; başqa işi-gücü, peşəsi olan birinin hansısa yazıçıya paxıllıq etməsi; onun uğurlarını, nailiyyətlərini öz üstünə ölçməsi hansı psixoloji vəziyyətdən xəbər verir? Adamlar niyə özlərini ədalətsizliyə məruz qalmış kimi hiss edirlər? Belə mənasız, bihudə gözlənti və emosiyaları hansı psixoloji hal şərtləndirir? Bunlar, cavab verə bilməyəcəyim suallardır.

Mənim paxıllığım

İllüstrasiya üçün şəxsi nümunəmə keçmək istəyirəm. Mənim paxıllığım maddiyyatla bağlı olmadığı (çünki özümü məndən imkanlılarla müqayisə etmirəm), həyat orientirlərim başqa olduğu üçün, paxıllığı bir stimul kimi görürəm. Paxıllıq – özümü daha yaxşı etməyə xidmət etməlidir. Özlərini yüksək səviyyədə şifahi və yazılı ifadə edən; analitikalarında, hadisələrə və ümumən həyata baxışlarında sərrast fikirləri olan adamlara, intellektuallara paxıllığım, onlar kimi olmaq istədiyim üçündür və yalnız özünüinkişafa xidmət edir. Özümə sual verirəm – onlar kimi olmaq, belə aydın fikirə malik olmaq və daim belə qalmaq üçün nələr etməliyəm? Nələri oxumalıyam? Nələri izləməliyəm? Artıq bu suallara cavabım var. Cavab çox individualdır. Paxıllığım isə öz yerində qalır, çünki inkişafın həddi yoxdur.

Azərbaycanlılar isə, bir çox işdə olduğu kimi, paxıllıqda da AzTV-nin sözü olmasın -destruktivdirlər. Yaradıcılıqdan çox dağıdıcılığa üstünlük verən, vandal təbiətli, nankor, naşükür, dövlətin malı, xalqın sərvəti kimi anlayışlardan uzaq olan, hətta bunlara nifrət edən azərbaycanlılar, paxıllığın cındır bir növünə malikdirlər. Onlardakı – paxıllığın ən əxlaqsız formasıdır; böyüməyə, özünüinkişafa xidmət etmir, dağıdıcılığa yönəlib.

Bəs «müsbət» paxıllıqla «mənfi» paxıllığı fərqləndirən cəhətlər hansıdır? «Müsbət» paxıllıq, onu büruzə verməyi nəzərdə tutmur, bu paxıllığın ictimai təzahür formaları yoxdur, bu paxıllığı öz içində yaşamalısan, o, sənə stimul verməlidir. Azərbaycanda, kiməsə intellektinə görə paxıllıq edənlər «özündən ağıllıya paxıllıq, artıq ağlın mövcudluğuna dəlalət edir» prinsipinə zidd olaraq, ağlın rüşeymindən məhrum olduqları halda, ağıl sahiblərinə paxıllıq edirlər. Bir az dolaşıq oldu, amma başa düşənlər düşdü.

Azərbaycanlıların paxıllığından ürək bulanır, çünki onların gizlətmək iqtidarında olmadığı bu irrasional, destruktiv paxıllığın kökündə nə yazıq ki, infantilizmdən çox, gerizəkalılıq dayanır.

Paylaş

Səhifəmizdə hər hansı səhv və ya qeyri-dəqiq məlumat gördükdə, həmin mətni seçib Ctrl+Enter düymələrini sıxaraq bu barədə bizə məlumat verməyinizi xahiş edirik.

Həftəlik yayımlanan yazılardan xəbərdar olmaq üçün bizə abunə olun.

Oxumağa dəyər

NSAC_gay_men
.

Homoseksuallıq və homofobiya. Made in Europa

01 Mart 2021
Kak-vse-1-1024x717
.

İnkubatordan çıxmışlar. “Sürü psixologiyası” nə üçün zərurətdir?

28 Fevral 2021
_117157217_sevilatakiiyeva
.

Bakirə intiharlar

27 Fevral 2021
1308428334_993221_41
.

Xocalı qətliamı haqqında hər şey

26 Fevral 2021
Qaralar üçün İsrail
.

Qaralar üçün İsrail

26 Fevral 2021
t_23d99902bbd248dcbacb7ba37354a96f_name_mgt_scaled
.

Rəqəmsal konslager

25 Fevral 2021
Facebook Youtube Instagram Twitter

az-ag

Dünya azərbaycanlılarının intellektual platformasıdır. Qayəmiz, harada yaşamasından asılı olmayaraq, azərbaycanlılar arasında dünyəvi ideyaları, yüksək zövqü, tənqidi düşüncəni yaymaq və dəstəkləməkdir.

 

 

Bölmələr

  • Mövqe
  • İntervü
  • Kültür
  • Elm
  • Sərbəst
  • Bazar
  • Gender
  • Dizayn
  • FOTO QRAFİKA
  • COVID-19
  • Vətən müharibəsi
  • Video
  • Artlogos

Redaksiya

Təsisçi: Prof. Məsud Aşina

Baş redaktor: Ələkbər Əliyev

Şef redaktor: Elmir Mirzəyev

Redaktor: Aygün Aslanlı, Sevda Sultanova

Texniki direktor: Camal Əli

İncəsənət: Emin Əliyev

Elm: Hacı Hacıyev

Tarix: Tural Həmid

İqtisadiyyat: Dünya Sakit

Foto: Abbas Atilay

Qrafika: Gündüz Ağayev

Dizayn: Sahil Qənbərli

Tərcüməçilər: Rəvan Quluzadə, Fəxri Qocayev

azlogos.eu / azlogos.az / azlogos.ru
Dizayn və icra: Azlogos & JmlStudio /
E-mail: redaksiya@azlogos.eu

  • Mövqe
  • İntervü
  • Kültür
  • Elm
  • Sərbəst
  • Bazar
  • Gender
  • Video
  • Dizayn
  • Foto-qrafika
  • Kimlər var
  • Bizi tanı
  • TV
Nəticə yoxdur
Bütün nəticələri gör

Welcome Back!

Login to your account below

Forgotten Password?

Create New Account!

Fill the forms bellow to register

All fields are required. Log In

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In

Add New Playlist

Səhv və ya qeyri dəqiq məlumatı bildir

Göndər Cancel