Dəqiq xatırlamıram, təxminən iki-üç il əvvəlin söhbətidir, Azərbaycanda hakim rejim tərəfindən yenə hansısa hay-küylü ictimai-siyasi haqsızlıq aktına imza atılmışdı (bu, bizim ölkə üçün adi hal olduğundan konkret hansı hadisə olduğu yadımda deyil).

Bir də görəm nə? Aktiv istifadə etdiyim facebook sosial şəbəkəsində xeyli adam, ürəkağrısı ilə “ziyalıların susmağından” gileylənir. Buracan problem yoxdur. Ancaq dəhşətli olan o idi ki, həmin adamların əksəriyyəti mövqeni… Anar Rzayev, Fikrət Qoca, Çingiz Abdullayev, Nəriman Həsənzadə kimi xalqsız xalq yazıçılarından, xalqsız xalq şairlərindən tələb edirdilər! Siyahıda Bəxtiyar Vahabzadə, Zəlimxan Yaqub, hətta Məmməd Rahim-zad ona görə yox idilər ki, dünyalarını dəyişmişdilər. Sağ olsaydılar, əminəm, onlardan da eyni şeyi istəyərdilər.

(Zeynəb Xanlarovadan mövqe gözləyənlər vardı! Təsəvvür edə bilirsiniz: Zeynəb Xanlarovadan! Nə var-nə var, bir dəfə Milli Məclisdə çıxış edib “məmurlar Altıağacda elə villalar tikiblər ki, heç mən boyda adamın o cür villası yoxdur” demişdi. Vəssalam, olmuşdu qəhrəman!)

Bəli, həmin günlərdə uca millət, sevgili xalq təəccüblənirdi ki, anar rzayevlərin, fikrət qocaların danışması üçün daha hansı ədalətsizlik baş verməlidir?

Üstəlik, təəccüblənənlərin çoxu ömrünün son 20-30 ilini demokratiya mübarizəsinə həsr edən adamlardır, həyatın hər üzünü görüblər, başlarına gəlməyən zülm-zillət qalmayıb, tutduqları yola, inandıqları dəyərlərə görə işsiz qalıblar, bir qarın çörəyə möhtacdırlar, lakin mərdi-mərdanə dayanıblar. Əyilməyiblər, sınmayıblar. Ancaq indi durub bütün həyatları sovet vaxtı birinci katiblərdən, postsovet dövrü də prezidentlərdən imtiyaz, karyera, komfort qoparmaq üçün minbir hoqqa çıxarıb hər cildə girməklə keçən adamlardan “haqq səsi” ucaltmalarını gözləyirlər, umurlar!

O “haqq səsi” ucalmayanda da küsürlər, təəccüblənirlər!

Artıq çoxdandır uca millət, sevgili xalqın bu cür təəccübləri həmişə məni təəccübləndirir.

Fikirləşirəm, başqa nə baş verməlidir ki, camaatımız öz ölkələrini tanısın, hələ də pir bilib ətəyində namaz qılmağa hazır durduqları ziyalılarını tanısın, onların hansı yuvanın quşu, hansı gülün bülbülü olduğunu dərk və qəbul etsinlər?!

Təzəlikcə rüşvət və korrupsiyaya görə Mahir Quliyev ad-soyadlı bir icra başçısını qandalladılar; çox keçmədən məlum oldu ki, sən demə, həmin “kiçik padşah”ın diplomu geydirmə imiş, ona görə də uca millət, sevgili xalq bərk heyrətləndi və möhkəm qeyzləndi ki, belə bir adam o cür yüksək vəzifəyə necə yüksəlibmiş… Dəhşət, yüz kərə dəhşət, min kərə dəhşət! Niyə? Çünki hər şey bir yana qalsın, cəmi iki il qabaq Azərbaycanın ən böyük və ən qocaman universitetinin rektoru İspaniyaya şərab dolu çəlləklər aparıb orada şüşələrə doldurduqdan sonra təzədən Azərbaycana “ispan şərabı” adı ilə idxal etdiyinə görə işdən azad olunmuşdu e! Təkcə bu faktdan sonra kiminsə universitet diplomu olmadan icra başçısı təyin edilməsinə niyə, hansı məntiqlə heyrətlənməli, qəzəblənməlisən ki?..

Necə bir ölkədə yaşadığınızı anlamaq və təəccüblənməmək üçün daha nə baş verməlidi axı?!

Hakim rejim uca millət, sevgili xalqın şifrələrini çoxdan çözüb. Camaat ən pis vəziyyətdə ikən belə nəyə şükür edə, çəpik çala, nədən təsəlli tapa bilir? – bu sualların cavabı hakim rejimə gün kimi aydındır. Elə ona görə də bir azca dara düşən kimi “yetimin papağını əlindən alıb sonra özünə qaytarmaqla” uca millət, sevgili xalqın könlünü şad eləmək, öz ətrafında sıx birləşdirmək onun əlində su içimi kimi asandır.

Lakin camaatımız onillərdir, hətta hardasa yarım əsrə yaxındır onu idarə edən, onu istədiyi kimi yönləndirən zehniyyəti tanımamaqda dirənir, dirəşir.

Bu zehniyyətin “vintciklərindən”, “təkərciklərindən” ummağa və küsməyə davam edir.

Bir az dara düşən kimi yenə onlardan – xalqszı xalq yazıçılarından, xalqsız xalq şairlərindən, xalqsız xalq artistlərindən… “ədalətli mövqe” gözləyir.

Bütün tərcümeyi-halı özünə və övladlarına gün ağlamaqdan ibarət olan, 1980-ci illərin sonlarında bir öncəki onilliyi “durğunluq dövrü” adlandıraraq yıxıb sürüyən, 1990-cı illərdə isə gedişat dəyişincə bu dəfə 1970-ci illəri “çiçəklənmə dövrü” kimi mədh edən əldəqayırma ziyalılardan doğrunu söyləmələrini, həqiqətin yanında olmalarını istəyir! Hakimiyyətlər dəyişincə düşüncələri də biqələmuncasına dəyişən adamlara “haq səsini” ucaltmaları üçün yalvarıb-yaxarır!

O “haqq səsi” ucalmayınca da təəccüblənir.

Sən də qalırsan mat-məəttəl… Sən də qalırsan əlin üzündə…

Sonra da durub utanmadan arağı-zadı adamın başqaxıncına çevirirlər, adın “alkaş”a-zada çıxır, niyə çox içirsən-filan.

Bu boyda zırıltını araqla kompensasiya etdiyimizə şükür eləyin; əslində çıxış yolu araq yox, biryolluq siçan dərmanı içməkdir…