1995-ci il. AzTV. Sevil Nuriyeva Flora Kərimova və İlhamə Quliyeva ilə şəxsi münasibətlər, geyim zövqü haqda söhbətləşir. Skandal baş verməsə də, müğənnilərin qarşılıqlı təmkinli atmacaları, ironiyası hər cümlədə sezilir. Müğənniləşmə tendensiyasının milli teleməkandakı köklərini yəqin ki, elə bu illərdə axtarmaq lazımdır.
Sonradan məlum tendensiya ABA TV-nin efirində yayılmağa başladı: tamaşaçı müğənnilərin intim ərazisinə-evinə daxil olur, ailələrini tanıyır, onları müxtəlif şou proqramlarda görürdü. İddialı ANS daha çox müğənniləşmə tendensiyası hesabına reytinq yığan ABA-ya rəqabətdə uduzurdu. Narahatlıq yaradan xüsusilə reklamın böyük hissəsinin ABA-ya yönəlməsiydi. Bu səbəbdən ANS-in efirində vaxtaşırı ABA tənqid olunur, vergi məsələsində qanunu pozmaqda günahlandırılırdı. Hər halda təfərrüatları dəqiq bəlli olmayan səbəblərdən ABA 2001-ci ildə qapandı.
Daha sonra SOY şirkətinin ciddi mədəniyyət xəbərlərinə üstünlük verdiyi bir verilişində, əvvəllər epizodik xarakter daşıyan, müğənnilərlə qeybətləşən pıçhapıç Dilarə obrazına geniş yer ayrıldı. Və tədricən bütün verilişin mahiyyəti dəyişilərək aparıcılıq bu obraza həvalə olundu. Şirkətin rəhbəri Oqtay Əliyev müsahibələrindən birində, sanballı mədəniyyət xəbərləri az tamaşaçı yığdığından belə bir formatı zəruri hesab etdiyini demişdi.
Rəqabətə davamlı olmaq üçün ANS də şoulaşmaya meyllənirdi. Hətta ilk vaxtlarda, çox güman ki, imicinə yaraşdırmadığından yalnız gec saatlarda müəyyən ödəmələr müqabilində tanınmayan əyalət müğənnilərini efirə buraxırdı. Sonralar “De gəlsin”, “Xalqın artisti” yarışmaları ilə ANS, zamanla “Lider” və “Space” açıq formada total müğənniləşmə tendensiyasına qoşuldu. “
Artıq uzun illərdir ki, müğənnilər telekanalların hər künc bucağından boylanır. Hətta praym taym vaxtlarında belə. Əlbəttə, sosial-siyasi məzmunun silindiyi efiri nə iləsə doldurmaq lazım idi. Həmin “nə isə” toy biznesinin əsas üzləri, siyasi mənada təhlükəsiz, hədis və Qurandan başqa mətn oxumayan, söz ehtiyatı kasad, bisavad müğənnilər ola bilərdi.
Bir sözlə, müğənnilər hər yerdədirlər: onlar təkcə oxumurlar, sayt və kanallar müğənnilərin üzərinə ictimai yük qoyur, müxtəlif mövzularda eskpert qismində fikirlərini öyrənirlər.
Müğənnilərin dayaz fikirləri fonunda ağlı parlayan tək-tük müğənnilərdən biri Nura Suridir. Surini media, sosial şəbəkələr “düşünən qadın”, “intellektual müğənni” obrazında görür. Çünki o, Dümanı, Pikassonu tanıyır, “Melanxoliya” filminin məzmunundan xəbərdardır.
Suri yaxşı manipulyatordur. Bir neçə yazıçı və rejissor adı çəkməklə sadəlöhvləri intellekt tələsinə salmağı bacarıb. Yazıdan öncə bir neçə müsahibəsinə göz gəzdirdim: analizləri bəsitdir, ədəbiyyat, kino mövzusunda fikirlərinin davamını gətirə bilmədiyindən “uzun danışmaq istəmirəm” deyib aradan çıxır. Peşə və şəxsiyyətlərinə manıs statusunu qazandıran müğənnilərin arasında ağıllı görünən birinə heyranlıq, intellekt görməmişliyi nümayiş etdirilməsi anlaşılandır.
Surinin üst səviyyəyə qaldırılmasının əsas səbəbi isə ölkədəki mövcud duruma ara-sıra tənqidi rakursudur. Hərçənd, bugünlərdə müğənninin-Elmar Məmmədyarovun oğlunun Amerikada mənzil alması ilə bağlı jurnalistlərin XİN-in sözçüsünə göndərdiyi sorğunu doğru saymaması medianın, sosial şəbəkə istifadəçilərinin çoxunun xoşuna gəlmədi. Surinin mövqeyindən məyus olanlar yazırdı: “Sizin kimi ağıllı, intellektual xanımdan gözləməzdik. Sizin səviyyənizə uyğun cavablar deyil” və s. Qəzəblənən müğənni onu tənqid edən adamların vaxtilə inboxsuna yazdığı tərifli mətnləri şərhlərində ictimailəşdirməyə başladı. İnbox mətnlərindən aydınlaşdı ki, onun cəsarətli vətəndaş mövqeyindən qürur duyanların arasında ictimai fiqurlar da varmış.
1988-ci ildən bu yana xalqımız sənətçilərdən, ziyalılardan vətəndaş mövqeyi gözləyir. Suri tənqidi statusları ilə sənətçinin ictimai mövqeyinə susayan xalqımızın gözləntisini təmin edirdi. Anarı, Ramiz Rövşəni təhqir edib sonra onlardan ictimai mövqe umanlar, ortabab müğənni Surini tərifləyib- daha sonra eşitmək istədiklərini səsləndirmədiyinə görə qınayanlar yəqin ki, siyasi təfəkkür qısırlığından, yarımçıq vətəndaşlıq kompleksindən əziyyət çəkənlərdir. Ona görə Suridən tənqidi mövqe gözləyənlər onun manipulyasiyasının obyekti olmağa, şəxsi mesajları ictimailəşdirmək (qeyri-etik olsa belə) hikkəsinə layiqdirlər.
Kimisə qəhrəman elan etməklə üzərində şou qurmaq, gözləntilər doğrulmayanda söymək ictimai xarakterimizin mahiyyətidir. Şəhriyar Məmmədyarov şahmatdakı durumdan gileylənəndə, az qala onu hakimiyyətə etiraz edən qəhrəman elan etdilər. Ajiotajı görən Ş.Məmmədyarov sonrakı statusunda fikirlərini yumşaltdı. Suridən də müxalifətçi düzəltmək istəyəndə müğənni qazdan ayıq tərpənib etiraz statusu yazır.
İncəsənət nümayəndələrinə, ziyalılara münasibətdə natamamlıq kompleksi bir tarixi vəziyyəti yada salır. Rusiyanın ilk siyasi mühaciri A.Gertsen rus publisisti P.Çaadayevi yazısında “azadlıq çarçısı” adlandırır. Çaadayev bunu oxuyandan sonra Rusiyanın gizli polisinə məktub yazaraq özünü “azadlıq carçısı” saymadığını, bunun Qertsenin uydurması olduğunu bildirir. Çünki Çaadayevi yazılarına görə, vaxtilə polisdə çox incidib-hədələmişdilər…