Azlogos
  • Kimlər var
  • Bizi tanı

TS-Eliot Qismət. Tomas Eliotun poetikası Dünyanın xərçəng xəritəsi Koronavirus isteriyasına son verin. Azərbaycanı açın Dünyanın uşaqları Ülkücü məktəblərinin Azərbaycanda işi nə? Sahil Qənbərli: "Heydər Əliyev Mərkəzi radikal qərar idi"
  • Mövqe
  • İntervü
  • Kültür
  • Elm
  • Sərbəst
  • Bazar
  • Gender
  • Dizayn
  • FOTO QRAFİKA
  • COVID-19
  • Vətən müharibəsi
  • Video
Nəticə yoxdur
Bütün nəticələri gör
Azlogos
Nəticə yoxdur
Bütün nəticələri gör

190 manatlıq virus və real işsizlik

Toğrul Maşallı Toğrul Maşallı
., Bazar
15 Aprel 2020

Azərbaycan hökuməti bəzən maraqlı mövzuların gündəmə gəlməsinə şərait yaradır. Məsələn, bu yaxınlara qədər bir çox adam işsiz kimi qeydiyyatdan keçməyə tələsmirdi, amma son günlər gəncdən tutmuş qocaya kimi hamı e-sosial.az saytına işsizlik üzrə birdəfəlik müavinəti almaq üçün müraciət edib. Məhz bu məqamda ölkəmizdə mövcud olan Məşğulluq haqqında qanun birdən-birə aktual məsələlərdən birinə çevrilir.

İş orasındadır ki, “Məşğulluq haqqında” qanun 2001-ci ildən bəri Azərbaycanda mövcuddur (2018-ci ilə kimi bir çox dəyişikliklər edilib və nəticədə 2018-ci ildə yeni qanun qəbul olunub). Bir çox hallarda əmək bazarı və ya işsizlərin sayı barədə KİV-də müzakirələr gedəndə bu qanuna heç kim istinad etmirdi, indi isə sözügedən qanun birdəfəlik yardımın verilməsində əsas kimi çıxış edir. Yəni bir çoxlarının vacib hesab etmədiyi qanun indi faktiki olaraq ailələrin dolanışığını müəyyən edir.

Hökumətin yanaşması da maraqlıdır. Belə ki, böhran zamanı hökumət adətən insanlara sosial yardım həyata keçirir. Sosial yardım həyata keçirilərkən bir çox digər məsələləri nəzərə almaq lazımdır, yardım isə formal olaraq daha böyük əhali qrupunu əhatə etməlidir. Hökumət pul ilə bölüşmək istəmədiyinə görə qanunlar arasında ən neytral olan məşğulluq haqqında qanunu rəhbər tutur. Qanun isə məşğul və işsizlərin statusunu müəyyən edir. Bəllidir ki, müvafiq qanuna görə yalnız işsiz şəxslərə kömək etmək olar. Bəs işsiz kimdir? Müvafiq qanuna görə, işsiz şəxs – işi və qazancı olmayan, işə başlamağa hazır olub, müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi orqanda (qurumda) işsiz kimi qeydiyyata alınan, əmək qabiliyyətli yaşda olan əmək qabiliyyətli şəxs. Bundan başqa bu vətəndaş həmçinin sahibkar, mülkiyyətində kənd təsərrüfatına yararlı torpaq payı olan, ailə kəndli təsərrüfatının üzvü, Silahlı Qüvvələrdə xidmət edən və tələbə olmamalıdır. Yəni qanun, bir çox məhdudiyyətlərə malik maraqlı qanundur.

190 manatlıq virus və real işsizlik

Bununla bərabər şəffaflıq və səmərəlilik prinsipini nəzərə alaraq (yəni bir ailə büdcədən bir neçə dəfə kömək ala bilməsin deyə), birdəfəlik yardımı alan qruplardan bir çoxlarını siyahıdan çıxardıblar. Bura ünvanlı sosial yardım, pensiya, müxtəlif müavinətlər (əlillik və s.), təqaüd və hətta subsidiya alanlar aiddir. Nəticə etibarilə, hökumətin fikrincə sadalanan qruplara aid olmayan şəxslərin sayı 184 210 nəfər təşkil edəcək. Daha doğrusu 184 min ailənin hər iki üzvü işsiz olacaq (ayrıca olaraq qeyd olunub ki, əgər ər və ya arvaddan biri işləyirsə, digəri kömək ala bilməz). Başqa sözlə müvafiq köməyin əhatə dairəsi təxmini 300 min insandır (nəzərə alsaq ki, müraciət edə biləcək ailələrdə iki nəfər işsiz olmalıdır və eyni zamanda müraciət edənlərin sırf ailəlilər olmadığını nəzərə almaqla müvafiq rəqəmi əldə etmək olar). Bundan başqa müvafiq qurumlarda artıq 90,8 min şəxs işsiz kimi qeydiyyatdan keçmişdir. Beləliklə, yalnız rəsmi rəqəmlərə görə ölkə üzrə 390,8 min işsiz var. Maraqlıdır ki, Dövlət Statistika komitəsinin rəqəmlərinə görə ölkədə 251,6 min işsiz var. Göründüyü kimi hətta hökumət öz hesablamalarında rəsmi rəqəmlərə istinad etmir ya da hesab edir ki, hər bir ailədə yalnız bir nəfər çalışmalıdır. Sonuncu bir az diskriminativ olduğundan gəlin hesab edək ki, Əmək və Əhalinin Sosial müdaifə nazirliyi DSK-nin rəqəmlərini qəbul etmir.

Başqa tərəfdən bu rəqəmlər reallığı əks etdirirmi? Keçən ilin noyabrında hökumət nəzdində fəaliyyət göstərən Sosial Tədqiqatlar Mərkəzi əmək bazarına dair maraqlı sorğu keçirmişdi. Müraciət olunan 1557 respondentdən 211 nəfəri işsiz, 340 isə “evdar qadın” olduğunu qeyd etmişdi. Başqa sözlə respondentlərin 13,5%-nin işsiz, 21,8%-nin isə əmək bazarından kənar olması göstərilmişdir. Maraqlıdır ki, ikinci göstəriciyə dair rəsmi statistika da vəziyyəti təsdiqləyir. Məsələ ondan ibarətdir ki, əmək bazarına dair “əhalinin iştirakçılıq səviyyəsi” adlı bir göstərici mövcuddur. Bu göstərici əmək bazarında iştirak edənlərin əhali arasında əmək qabiliyyətli yaşda olanlara nisbəti kimi ölçülür. Əgər insan müəyyən dövr ərzində işsizdirsə, və müvafiq dövr ərzində heç bir iş tapmayıbsa, o artıq “həvəsdən düşmüş”lər qrupuna aid edilir. Bu qrup isə artıq əmək bazarının iştirakçısı hesab olunmur. Azərbaycanda isə rəsmi məlumata görə, əməkqabiliyyətli əhalinin 19,1% və ya 1,2 milyon insan əmək bazarında iştirak etmir. Sorğuya görə isə müvafiq göstərici 21,8%-dir. Çox da ciddi fərq deyil. Ona görə sorğunun nəticələrini müəyyən qədər reallıq ilə müqayisə edə bilərik.

Beləliklə, sorğuya görə əmək bazarının ən azı 17,3% işsizdir. Bəs DSK nə deyir? O deyir ki, yalnız 4,8% işsiz var. Sosial siyasət üçün vacib olmayan birinci göstərici üzrə hər iki qurum təxmini eyni rəqəmi verir, amma sosial siyasətin əsasını təşkil edən göstəriciyə görə fərq 3 dəfədir. Yeri gəlmişkən, STM tərəfindən keçirilmiş digər sorğularda rəqəmlər çox da dəyişmir:

Sosial Sorğu -1 (3308 iştirakçı, o cümlədən 353 işsiz (10,6%), keçirilmə müddəti 01.03.2018-01.06.2018),

Sosial Sorğu -2 (2208 iştirakçı, o cümlədən 172 işsiz (7,7%), keçirilmə müddəti 01.10.2018-01.01.2019),

Sosial Sorğu -3 (1884 iştirakçı, o cümlədən 164 işsiz 8,7%), keçirilmə müddəti 01.03.2019-01.06.2019).

Həmçinin nəzərə almaq lazımdır ki, müvafiq sorğular “evdar” olanları nəzərə almırdı. Yəni faiz nisbətində real göstərici bir qədər yüksək olmalıdır. Yəni beləliklə, STM-ə görə əhali arasında işsizlik təxmini ən azı 10% təşkil edir. Bəs rəsmi rəqəmlər nəyə görə əlavə 5-10%-i görmür?

DSK-ya görə iqtisadi fəaliyyət növləri arasında ən çox məşğulluq kənd təsərrüfatındadır. Maraqlıdır ki, kənd təsərrüfatında muzdlu iş ilə (yəni əməkhaqqı alan) yalnız 53,6 min insan məşğuldur. Rəsmi rəqəmlərə görə isə bu sahədə 1769,3 min işçi var. Başqa sözlə 1715,7 min insan öz təsərrüfatlarında fəaliyyət göstərir. Fermerlərin sayına dair dəqiq rəqəmlərin olmadığı dövrdə bizə sadəcə bu göstəriciyə inanmaq qalırdı. Son islahatlar nəticəsində subsidiya əldə etmək üçün hər bir fermer və kənd təsərrüfatı subyekti Elektron Kənd Təsərrüfatı İnformasiya Sistemində qeydiyyatdan keçməlidir. Əgər təsərrüfatları hesablamasaq, sistemdə 474 520 fermer qeydiyyatdan keçib. Orta olaraq hər bir fermerin 3 hektar torpağı var. Fikrimcə çox da böyük olmayan ərazilərdə 3 nəfərdən çox insan çalışmaz. Əgər müvafiq rəqəmi 3-ə vursaq bu 1423 min edir. Hətta nəzərə almaq lazımdır ki, biz bu rəqəmləri maksimum olaraq qəbul etmişik (reallıq tam başqadır). Hətta belə olan halda 292,7 min nəfər kənarda qalır. Ola bilər ki, onlar pay torpaq sahibləridir. Amma orta hesabla 3 hektardan 3 nəfərin qazanması müşkül məsələdir.

Kənd təsərrüfatından başqa sahələrdə də statistik problemlər mövcuddur. Misal üçün, indiki vəziyyətdə ən çox zərər dəymiş sahələrdən biri ictimai iaşədir (restoran, kafe, dönərxana və s.). Rəsmi olaraq 2018-ci ilin sonuna Azərbaycanda 19,4 min iaşə obyekti var idi. Təxmin edə bilərik ki, 2020-ci ilin əvvəlinə müvafiq obyektlərin sayı 20 mindir (ondan çox da ola bilər).

Eyni zamanda rəsmi statistikaya görə 2020-ci ilin əvvəlinə iaşə sektorunda 19 184 işçi çalışırdı. Bəllidir ki, 20 min obyektdə 19 min işçi ola bilməz. Başqa sözlə statistikada nəsə problem var. Məsələ ondadır ki, bizim Vergi Məcəlləmizə görə ofisiantlar, musiqiçilər sadələşdirilmiş vergi sistemi üzrə çalışa bilərlər (musiqiçini müəyyən qədər başa düşmək olar, amma ofisiant nə vaxtdan ayrıca xidmət göstərir?). Onlar da iaşə obyektlərinin faktiki personalıdır. Başqa sözlə kifayət qədər insan işçi kimi yox, xidmət müqaviləsi üzrə çalışır. Bundan başqa qeydiyyatsız çalışanlar da çoxdur (bunu müəyyən etmək üçün çox da uzağa getmək lazım deyil). Yaxşı bəs sayı necə müəyyən edək?

Deməli adətən restoran və kafelərdə 15 yerə bir ofisiant hesablanır. Ölkə üzrə iaşə obyektlərində 825 min yer var. Bu da ən azı 55 min ofisiant (barista və s.) deməkdir. Bundan başqa hər bir iaşə obyektində kifayət qədər başqa personal da mövcuddur (aşbaz, xadimə, kassir və s.). Onların sayı nə qədərdir? Misal üçün, tanıdığım kiçik dönərxanada ən azı 7 nəfər çalışır. Bəzi restoranlarda 100-dən çox işçi çalışır (Azərbaycandaki McDonaldsda orta olaraq 1 restorana 70 işçi düşür). Hətta ən azı orta olaraq bir iaşə obyektində 7 nəfərin çalışdığını götürsək, bu, 140 min işçi deməkdir. Başqa sözlə təxmini hesablamalara görə, bu aylar ərzində bir sahə üzrə problemlər ilə 140 min işçi qarşılacaq. Onların 20 mini maaş və daha 60 mini başqa cür kömək almalıdır. Qalan 60 min isə heç bir yerdə rəsmən çalışmayan şəxslərdir.

Yəni çox da dərinə getmədən yalnız təxmini hesablamalara görə Azərbaycanda işsizlərin sayı ən azı 544,3 min təşkil edir. Bu da 10,4% deməkdir. Başqa sözlə böhran cəmiyyətdə maraqlı diskussiyalar və rəqəmlər açır. Amma diskussiyaların sonunda yalnız 190 manatlıq birdəfəlik müavinət durur.

Kifayətdirmi?

Paylaş

Səhifəmizdə hər hansı səhv və ya qeyri-dəqiq məlumat gördükdə, həmin mətni seçib Ctrl+Enter düymələrini sıxaraq bu barədə bizə məlumat verməyinizi xahiş edirik.

Oxumağa dəyər

TS-Eliot
.

Qismət. Tomas Eliotun poetikası

23 Yanvar 2021
cancer cover
.

Dünyanın xərçəng xəritəsi

22 Yanvar 2021
Box_20200403_QAndAWithColleenKirkPanicBuying_Hero
.

Koronavirus isteriyasına son verin. Azərbaycanı açın

22 Yanvar 2021
CB-70sFH0wY-png__880
.

Dünyanın uşaqları

21 Yanvar 2021
20191018-lkuecueler-jpge62f54-image
.

Ülkücü məktəblərinin Azərbaycanda işi nə?

21 Yanvar 2021
56cd4e5182abec85b5aa65d94cca4f93
Bazar

Azərbaycanın ət, yağ, süd dərdi

20 Yanvar 2021

Redaktorun seçimi

“Mazut Konstitusiyası”: tələbdən şükürə

“İkinci pərdə”: Günahkarlar, yoxsa qurbanlar?

Siyahqələmin divləri, əcinnələri, küpəgirənləri

190 manatlıq xalq

Bertrand Russell – Azad insanın ibadəti

Türkiyə və İrana məhkum Azərbaycan kinosu?

Statistika və təəssürat

İmam Həsənov: “Nəbadə bizi pis görsünlər”

Cem Yılmaz və stereotiplər

Soyuq incəsənət müharibəsi

TeamViewer-dən rekord hissə satışı

Rəsulzadənin Ərəblinski ilə ixtilafı?

Seçkilər və doğrulmayan ümidlər

Üç xanəndənin taleyi

Nitsşenin “Güc Arzusu”, Dekadensiya, İmmoralizm və Nihilizm

XXI əsrdə ölümün anlamı və biz niyə ondan qorxuruq?

Çılğın, asi və əsl sənətkar

Paralel dünyalar

Feministlər qoltuğunun altını qırxmır?

Azərbaycan və İrlandiya

Coğrafiyamızın dərdi

Statistikanın yanı

Bakı Sovetinin qurulması və süqutu

Ölümünüzdən illər sonra yenidən dirilmək istərdinizmi?

Azərbaycan SSR-nın ilk hökuməti və onun taleyi

Qışda Azərbaycan ordusu məğlub olacaq?

İctimai sektanın mövsümi qanaxması

Köpək dişi

Bəstəkar Tahir İbişov: “Heç bir güc mənə çəpər ola bilməz.”

Müzakirə mədəniyyəti

190 manatlıq virus və real işsizlik

Toğrul Maşallı Toğrul Maşallı
., Bazar
15 Aprel 2020

Azərbaycan hökuməti bəzən maraqlı mövzuların gündəmə gəlməsinə şərait yaradır. Məsələn, bu yaxınlara qədər bir çox adam işsiz kimi qeydiyyatdan keçməyə tələsmirdi, amma son günlər gəncdən tutmuş qocaya kimi hamı e-sosial.az saytına işsizlik üzrə birdəfəlik müavinəti almaq üçün müraciət edib. Məhz bu məqamda ölkəmizdə mövcud olan Məşğulluq haqqında qanun birdən-birə aktual məsələlərdən birinə çevrilir.

İş orasındadır ki, “Məşğulluq haqqında” qanun 2001-ci ildən bəri Azərbaycanda mövcuddur (2018-ci ilə kimi bir çox dəyişikliklər edilib və nəticədə 2018-ci ildə yeni qanun qəbul olunub). Bir çox hallarda əmək bazarı və ya işsizlərin sayı barədə KİV-də müzakirələr gedəndə bu qanuna heç kim istinad etmirdi, indi isə sözügedən qanun birdəfəlik yardımın verilməsində əsas kimi çıxış edir. Yəni bir çoxlarının vacib hesab etmədiyi qanun indi faktiki olaraq ailələrin dolanışığını müəyyən edir.

Hökumətin yanaşması da maraqlıdır. Belə ki, böhran zamanı hökumət adətən insanlara sosial yardım həyata keçirir. Sosial yardım həyata keçirilərkən bir çox digər məsələləri nəzərə almaq lazımdır, yardım isə formal olaraq daha böyük əhali qrupunu əhatə etməlidir. Hökumət pul ilə bölüşmək istəmədiyinə görə qanunlar arasında ən neytral olan məşğulluq haqqında qanunu rəhbər tutur. Qanun isə məşğul və işsizlərin statusunu müəyyən edir. Bəllidir ki, müvafiq qanuna görə yalnız işsiz şəxslərə kömək etmək olar. Bəs işsiz kimdir? Müvafiq qanuna görə, işsiz şəxs – işi və qazancı olmayan, işə başlamağa hazır olub, müvafiq icra hakimiyyəti orqanının müəyyən etdiyi orqanda (qurumda) işsiz kimi qeydiyyata alınan, əmək qabiliyyətli yaşda olan əmək qabiliyyətli şəxs. Bundan başqa bu vətəndaş həmçinin sahibkar, mülkiyyətində kənd təsərrüfatına yararlı torpaq payı olan, ailə kəndli təsərrüfatının üzvü, Silahlı Qüvvələrdə xidmət edən və tələbə olmamalıdır. Yəni qanun, bir çox məhdudiyyətlərə malik maraqlı qanundur.

190 manatlıq virus və real işsizlik

Bununla bərabər şəffaflıq və səmərəlilik prinsipini nəzərə alaraq (yəni bir ailə büdcədən bir neçə dəfə kömək ala bilməsin deyə), birdəfəlik yardımı alan qruplardan bir çoxlarını siyahıdan çıxardıblar. Bura ünvanlı sosial yardım, pensiya, müxtəlif müavinətlər (əlillik və s.), təqaüd və hətta subsidiya alanlar aiddir. Nəticə etibarilə, hökumətin fikrincə sadalanan qruplara aid olmayan şəxslərin sayı 184 210 nəfər təşkil edəcək. Daha doğrusu 184 min ailənin hər iki üzvü işsiz olacaq (ayrıca olaraq qeyd olunub ki, əgər ər və ya arvaddan biri işləyirsə, digəri kömək ala bilməz). Başqa sözlə müvafiq köməyin əhatə dairəsi təxmini 300 min insandır (nəzərə alsaq ki, müraciət edə biləcək ailələrdə iki nəfər işsiz olmalıdır və eyni zamanda müraciət edənlərin sırf ailəlilər olmadığını nəzərə almaqla müvafiq rəqəmi əldə etmək olar). Bundan başqa müvafiq qurumlarda artıq 90,8 min şəxs işsiz kimi qeydiyyatdan keçmişdir. Beləliklə, yalnız rəsmi rəqəmlərə görə ölkə üzrə 390,8 min işsiz var. Maraqlıdır ki, Dövlət Statistika komitəsinin rəqəmlərinə görə ölkədə 251,6 min işsiz var. Göründüyü kimi hətta hökumət öz hesablamalarında rəsmi rəqəmlərə istinad etmir ya da hesab edir ki, hər bir ailədə yalnız bir nəfər çalışmalıdır. Sonuncu bir az diskriminativ olduğundan gəlin hesab edək ki, Əmək və Əhalinin Sosial müdaifə nazirliyi DSK-nin rəqəmlərini qəbul etmir.

Başqa tərəfdən bu rəqəmlər reallığı əks etdirirmi? Keçən ilin noyabrında hökumət nəzdində fəaliyyət göstərən Sosial Tədqiqatlar Mərkəzi əmək bazarına dair maraqlı sorğu keçirmişdi. Müraciət olunan 1557 respondentdən 211 nəfəri işsiz, 340 isə “evdar qadın” olduğunu qeyd etmişdi. Başqa sözlə respondentlərin 13,5%-nin işsiz, 21,8%-nin isə əmək bazarından kənar olması göstərilmişdir. Maraqlıdır ki, ikinci göstəriciyə dair rəsmi statistika da vəziyyəti təsdiqləyir. Məsələ ondan ibarətdir ki, əmək bazarına dair “əhalinin iştirakçılıq səviyyəsi” adlı bir göstərici mövcuddur. Bu göstərici əmək bazarında iştirak edənlərin əhali arasında əmək qabiliyyətli yaşda olanlara nisbəti kimi ölçülür. Əgər insan müəyyən dövr ərzində işsizdirsə, və müvafiq dövr ərzində heç bir iş tapmayıbsa, o artıq “həvəsdən düşmüş”lər qrupuna aid edilir. Bu qrup isə artıq əmək bazarının iştirakçısı hesab olunmur. Azərbaycanda isə rəsmi məlumata görə, əməkqabiliyyətli əhalinin 19,1% və ya 1,2 milyon insan əmək bazarında iştirak etmir. Sorğuya görə isə müvafiq göstərici 21,8%-dir. Çox da ciddi fərq deyil. Ona görə sorğunun nəticələrini müəyyən qədər reallıq ilə müqayisə edə bilərik.

Beləliklə, sorğuya görə əmək bazarının ən azı 17,3% işsizdir. Bəs DSK nə deyir? O deyir ki, yalnız 4,8% işsiz var. Sosial siyasət üçün vacib olmayan birinci göstərici üzrə hər iki qurum təxmini eyni rəqəmi verir, amma sosial siyasətin əsasını təşkil edən göstəriciyə görə fərq 3 dəfədir. Yeri gəlmişkən, STM tərəfindən keçirilmiş digər sorğularda rəqəmlər çox da dəyişmir:

Sosial Sorğu -1 (3308 iştirakçı, o cümlədən 353 işsiz (10,6%), keçirilmə müddəti 01.03.2018-01.06.2018),

Sosial Sorğu -2 (2208 iştirakçı, o cümlədən 172 işsiz (7,7%), keçirilmə müddəti 01.10.2018-01.01.2019),

Sosial Sorğu -3 (1884 iştirakçı, o cümlədən 164 işsiz 8,7%), keçirilmə müddəti 01.03.2019-01.06.2019).

Həmçinin nəzərə almaq lazımdır ki, müvafiq sorğular “evdar” olanları nəzərə almırdı. Yəni faiz nisbətində real göstərici bir qədər yüksək olmalıdır. Yəni beləliklə, STM-ə görə əhali arasında işsizlik təxmini ən azı 10% təşkil edir. Bəs rəsmi rəqəmlər nəyə görə əlavə 5-10%-i görmür?

DSK-ya görə iqtisadi fəaliyyət növləri arasında ən çox məşğulluq kənd təsərrüfatındadır. Maraqlıdır ki, kənd təsərrüfatında muzdlu iş ilə (yəni əməkhaqqı alan) yalnız 53,6 min insan məşğuldur. Rəsmi rəqəmlərə görə isə bu sahədə 1769,3 min işçi var. Başqa sözlə 1715,7 min insan öz təsərrüfatlarında fəaliyyət göstərir. Fermerlərin sayına dair dəqiq rəqəmlərin olmadığı dövrdə bizə sadəcə bu göstəriciyə inanmaq qalırdı. Son islahatlar nəticəsində subsidiya əldə etmək üçün hər bir fermer və kənd təsərrüfatı subyekti Elektron Kənd Təsərrüfatı İnformasiya Sistemində qeydiyyatdan keçməlidir. Əgər təsərrüfatları hesablamasaq, sistemdə 474 520 fermer qeydiyyatdan keçib. Orta olaraq hər bir fermerin 3 hektar torpağı var. Fikrimcə çox da böyük olmayan ərazilərdə 3 nəfərdən çox insan çalışmaz. Əgər müvafiq rəqəmi 3-ə vursaq bu 1423 min edir. Hətta nəzərə almaq lazımdır ki, biz bu rəqəmləri maksimum olaraq qəbul etmişik (reallıq tam başqadır). Hətta belə olan halda 292,7 min nəfər kənarda qalır. Ola bilər ki, onlar pay torpaq sahibləridir. Amma orta hesabla 3 hektardan 3 nəfərin qazanması müşkül məsələdir.

Kənd təsərrüfatından başqa sahələrdə də statistik problemlər mövcuddur. Misal üçün, indiki vəziyyətdə ən çox zərər dəymiş sahələrdən biri ictimai iaşədir (restoran, kafe, dönərxana və s.). Rəsmi olaraq 2018-ci ilin sonuna Azərbaycanda 19,4 min iaşə obyekti var idi. Təxmin edə bilərik ki, 2020-ci ilin əvvəlinə müvafiq obyektlərin sayı 20 mindir (ondan çox da ola bilər).

Eyni zamanda rəsmi statistikaya görə 2020-ci ilin əvvəlinə iaşə sektorunda 19 184 işçi çalışırdı. Bəllidir ki, 20 min obyektdə 19 min işçi ola bilməz. Başqa sözlə statistikada nəsə problem var. Məsələ ondadır ki, bizim Vergi Məcəlləmizə görə ofisiantlar, musiqiçilər sadələşdirilmiş vergi sistemi üzrə çalışa bilərlər (musiqiçini müəyyən qədər başa düşmək olar, amma ofisiant nə vaxtdan ayrıca xidmət göstərir?). Onlar da iaşə obyektlərinin faktiki personalıdır. Başqa sözlə kifayət qədər insan işçi kimi yox, xidmət müqaviləsi üzrə çalışır. Bundan başqa qeydiyyatsız çalışanlar da çoxdur (bunu müəyyən etmək üçün çox da uzağa getmək lazım deyil). Yaxşı bəs sayı necə müəyyən edək?

Deməli adətən restoran və kafelərdə 15 yerə bir ofisiant hesablanır. Ölkə üzrə iaşə obyektlərində 825 min yer var. Bu da ən azı 55 min ofisiant (barista və s.) deməkdir. Bundan başqa hər bir iaşə obyektində kifayət qədər başqa personal da mövcuddur (aşbaz, xadimə, kassir və s.). Onların sayı nə qədərdir? Misal üçün, tanıdığım kiçik dönərxanada ən azı 7 nəfər çalışır. Bəzi restoranlarda 100-dən çox işçi çalışır (Azərbaycandaki McDonaldsda orta olaraq 1 restorana 70 işçi düşür). Hətta ən azı orta olaraq bir iaşə obyektində 7 nəfərin çalışdığını götürsək, bu, 140 min işçi deməkdir. Başqa sözlə təxmini hesablamalara görə, bu aylar ərzində bir sahə üzrə problemlər ilə 140 min işçi qarşılacaq. Onların 20 mini maaş və daha 60 mini başqa cür kömək almalıdır. Qalan 60 min isə heç bir yerdə rəsmən çalışmayan şəxslərdir.

Yəni çox da dərinə getmədən yalnız təxmini hesablamalara görə Azərbaycanda işsizlərin sayı ən azı 544,3 min təşkil edir. Bu da 10,4% deməkdir. Başqa sözlə böhran cəmiyyətdə maraqlı diskussiyalar və rəqəmlər açır. Amma diskussiyaların sonunda yalnız 190 manatlıq birdəfəlik müavinət durur.

Kifayətdirmi?

Paylaş

Səhifəmizdə hər hansı səhv və ya qeyri-dəqiq məlumat gördükdə, həmin mətni seçib Ctrl+Enter düymələrini sıxaraq bu barədə bizə məlumat verməyinizi xahiş edirik.

Oxumağa dəyər

TS-Eliot
.

Qismət. Tomas Eliotun poetikası

23 Yanvar 2021
cancer cover
.

Dünyanın xərçəng xəritəsi

22 Yanvar 2021
Box_20200403_QAndAWithColleenKirkPanicBuying_Hero
.

Koronavirus isteriyasına son verin. Azərbaycanı açın

22 Yanvar 2021
CB-70sFH0wY-png__880
.

Dünyanın uşaqları

21 Yanvar 2021
20191018-lkuecueler-jpge62f54-image
.

Ülkücü məktəblərinin Azərbaycanda işi nə?

21 Yanvar 2021
56cd4e5182abec85b5aa65d94cca4f93
Bazar

Azərbaycanın ət, yağ, süd dərdi

20 Yanvar 2021

Facebook Youtube Instagram Twitter

az-ag

Dünya azərbaycanlılarının intellektual platformasıdır. Qayəmiz, harada yaşamasından asılı olmayaraq, azərbaycanlılar arasında dünyəvi ideyaları, yüksək zövqü, tənqidi düşüncəni yaymaq və dəstəkləməkdir.

 

 

Bölmələr

  • Mövqe
  • İntervü
  • Kültür
  • Elm
  • Sərbəst
  • Bazar
  • Gender
  • Dizayn
  • FOTO QRAFİKA
  • COVID-19
  • Vətən müharibəsi
  • Video

Redaksiya

Təsisçi: Prof. Məsud Aşina

Baş redaktor: Ələkbər Əliyev

Şef redaktor: Elmir Mirzəyev

Redaktor: Aygün Aslanlı

Texniki direktor: Camal Əli

Kino: Sevda Sultanova

İncəsənət: Emin Əliyev

Elm: Hacı Hacıyev

Tarix: Tural Həmid

İqtisadiyyat: Dünya Sakit

Foto: Abbas Atilay

Qrafika: Gündüz Ağayev

Dizayn: Sahil Qənbərli

Tərcüməçilər: Rəvan Quluzadə, Fəxri Qocayev

azlogos.eu / azlogos.az / azlogos.ru
Dizayn və icra: Azlogos & JmlStudio /
E-mail: redaksiya@azlogos.eu

Nəticə yoxdur
Bütün nəticələri gör
  • Mövqe
  • İntervü
  • Kültür
  • Elm
  • Sərbəst
  • Bazar
  • Gender
  • Video
  • Dizayn
  • Foto-qrafika
  • Kimlər var
  • Bizi tanı
  • TV

azlogos.eu / azlogos.az / azlogos.ru
Dizayn və icra: Azlogos & JmlStudio /
E-mail: redaksiya@azlogos.eu

Welcome Back!

Login to your account below

Forgotten Password?

Create New Account!

Fill the forms bellow to register

All fields are required. Log In

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In

Add New Playlist

Səhv və ya qeyri dəqiq məlumatı bildir

Göndər Cancel