Azlogos
  • Kimlər var
  • Bizi tanı

Xocalı qətliamı haqqında hər şey Qaralar üçün İsrail "Kitabi-Dədə Qorqud"un ilk azərbaycanlı araşdırıcısını niyə güllələdilər? Rəqəmsal konslager Liberalların çirkin siması Dünya Bankının dörd il əvvəlki təklifi niyə göydə qalıb?
  • Mövqe
  • İntervü
  • Kültür
  • Elm
  • Sərbəst
  • Bazar
  • Gender
  • Dizayn
  • FOTO QRAFİKA
  • COVID-19
  • Vətən müharibəsi
  • Video
  • Artlogos
Nəticə yoxdur
Bütün nəticələri gör
Azlogos
Nəticə yoxdur
Bütün nəticələri gör

Yer kürəsi «insan erası»na girib

AzLogosAzLogos
., Elm
31 May 2019

«İnsanlar antroposen adlı yeni geoloji dövrə qədəm qoyublar», – alimlərdən ibarət komissiya bildirir. Mütəxəssislər bu terminin və sözügedən geoloji dövrün başlandığını qəbul etməkdən ötrü səsvermə keçiriblər. Lakin terminin tam ümumişlək olması üçün hələ bir neçə il gözləmək lazım gələcək», – Daily Mail yazır.

«Antroposen» termini «insan erası»nı ehtiva edir və onun başlanğıcı retrospektiv olaraq XX əsrin ortalarına – insanların planetə bərpaolunmaz zərərlər vurmağa başladıqları zamana aid ediləcək.

«Hazırda alimlər bu dövrün nə vaxt başladığını və hansı geoloji əlamətlərin onu daha yaxşı xarakterizə etdiyini müəyyənləşdirməyə çalışırlar», – Daily Mail yazır. Həmçinin məqalədə deyilir ki, 1950-ci ildə hidrogen bombasının sınaqdan keçirilməsi də antroposenin başlanğıcını göstərən əsas hadisələr siyahısına daxil edilə bilər: «Həmin sınaqlar nəticəsində ümumdünya geoloji məlumatlarda qeydə alınmış böyük miqdarda radioaktiv maddələr peyda olmuşdu. Həmçinin quşçuluğun sürətli inkişafı və yeraltı yanacaqdan istifadə həcminin artması da antroposenin potensial əlamətləri hesab oluna bilər. Bunların hər ikisi yer üzündə silinməz izlər qoyub».

«Məsələ ilə bağlı araşdırmalar aparan mütəxəssislərə Lester Universitetinin əməkdaşı professor Yan Zalaseviç rəhbərlik edir: bu həftə alimlər ilk dəfə rəsmi səsvermə keçiriblər. Terminin qəbul olunması təəccüb doğurmur, çünki 2016-cı ildə o, Keyptaunda keçirilən Beynəlxalq Geologiya Konqresindəki qeyri-rəsmi səsvermə zamanı da təsdiqlənmişdi», -məqalədə vurğulanır.

«(…)Antroposen üzrə işçi qrupu 34 nəfərdən ibarətdi və o, hazırda 2021-ci ildə Stratiqrafiya üzrə Beynəlxalq komissiyanın müzakirəsinə veriləcək təklif üzərində işləyir. Sözügedən komissiya qlobal geoloji zamanın rəsmi şkalasının formalaşdırılmasına nəzarət edir. Təklif müzakirəyə buraxılarsa, antroposen dövrünün tarix dərsliklərinə salınması və rəsmi tanınmasından ötrü daha bir səsverməyə ehtiyac olacaq».

Alimlər bir neçə amili əsas tutaraq 1950-ci ildə başlamış dövrü «böyük sürətlənmə» adlandırırlar. Bura – havada karbon qazı, metan və stratosfer ozonunun konsenterasiyası, yer səthinin temperaturu, okeanın turşuluğunun artması (acidification), dəniz balıqlarının ovu və tropik meşələrin azalması, əhali artımı, nəhəng bəndlərin inşası və təxminən, ХХ əsrin ortalarından həndəsi silsilə üzrə genişlənən beynəlxalq turizm daxil edilir.

«Əksər mütəxəssislər antroposen erasının başladığı barədə eyni fikirdədilər, amma bu geoloji dövrün təsnifləndirilməsi məsələsi qızğın müzakirə olunur. Aparıcı izaha əsasən, onun başlanğıcı hidrogen bombasının sınaqdan keçirildiyi 1950-ci illərə təsadüf edir. (…) Bəzilərinin fərziyyələrinə görə isə, yeraltı yanacaq, plastmass və ya gübrə qalıqları insan fəaliyyətinin dünyaya necə təsir elədiyinə ən yaxşı örnəkdir.

(…) Bitki və hyevanların invaziv növlərinin sürətlə və genişmiqyaslı yayılmasında müşahidə olunan böyük sıçrayış da bizim növün mirasıdı. Lakin işçi qrupuna, planetin geoloji profilində rast gəlinmədiyi halda yuxarıda sadalanan sferaları nəzərə almağa icazə verilmir, – məqalədə vurğulanır. – Geoloji eraların, dövrlərin, mərhələlərin və yaşların təyini zamanı istifadə olunan meyarlara uyğun gəlməsi üçün qaya süxurları, göl çöküntüləri, buz kerneləri və ya digər bu tip formasiyalarda onların izlərini tapmaq mümkün olmalıdı».

Antroposen haqqında danışsaq, professor Zalaseviçin sözlərinə görə, bu, problem deyil. Məsələn, insan tərəfindən yaradılmış mikroplastik, sintetik maddə indi «bütün dünyada- həm quruda, həm də suda – çöküntü komponenti sayılır». Və Atmosferdə CO2 tərkibinin artması yaşı on minlərlə illərə çatan buz kernelərində özünü büruzə verir.

Başqa bir nəzəriyyəyə əsasən, «dünyada toyuqların miqdarının həddindən artıq çoxalması» antroposenin parlaq nümunəsi sayılır. Hesab olunur ki, insanlar ildə 65 milyard toyuq yeyirlər və bu inanılmaz yüksək istehlakın qalıqları sözügedən geoloji dövrün ən yaxşı isbatı ola bilər, – qəzet yazır.

İlk dəfə 2002-ci ildə kimya üzrə Nobel mükafatı laureatı Pol Krutsen tərəfindən təklif olunmuş «antroposen» sözünü ekoloqlar «böyük neft» əleyhinə birləşdirici şüar kimi qəbul ediblər. Bəzi mühafizəkarlar isə onu, iqlim dəyişikliklərinə qarşı mübarizə siyasəti üçün istifadə olunan aqressiv, iqtisadiyyatı boğan pərdə hesab eləyirlər”, – nəşr bildirir.

inopressa.ru

Paylaş

Səhifəmizdə hər hansı səhv və ya qeyri-dəqiq məlumat gördükdə, həmin mətni seçib Ctrl+Enter düymələrini sıxaraq bu barədə bizə məlumat verməyinizi xahiş edirik.

Həftəlik yayımlanan yazılardan xəbərdar olmaq üçün bizə abunə olun.

Oxumağa dəyər

1308428334_993221_41
.

Xocalı qətliamı haqqında hər şey

26 Fevral 2021
Qaralar üçün İsrail
.

Qaralar üçün İsrail

26 Fevral 2021
MyCollages (2)
.

“Kitabi-Dədə Qorqud”un ilk azərbaycanlı araşdırıcısını niyə güllələdilər?

25 Fevral 2021
t_23d99902bbd248dcbacb7ba37354a96f_name_mgt_scaled
.

Rəqəmsal konslager

25 Fevral 2021
IMG-20180618-WA0012
.

Liberalların çirkin siması

23 Fevral 2021
bank12
.

Dünya Bankının dörd il əvvəlki təklifi niyə göydə qalıb?

23 Fevral 2021

Redaktorun seçimi

Sabirin sabunları

450 milyon ədəd PlayStation

Virusun gündəliyi: pul yoxsa sağlamlıq?

Avropanın tərk edilmiş məkanları

Pul və karyera qazanmaq haqqında

“Dirilər və ölülər” haqqında

“Kitablar- ölülərlə ünsiyyətdə olmaq üsuludur”

İslahatdan razı qalan Vergilər

Flora Kərimovanın sidik terapiyası

Qərb cəbhəsində Milad bayramı var!

İstedad və zəhmət

Pafos barədə

Şerloklar ekranda

Adam sorağında

Gözyaşı, yoxsa qayaların toqquşması? – Abbas Atilay təqdim edir

Totalitarizmin növbəti siması – Ləğv Mədəniyyəti

İsveçrə Səfirliyi “İlahi düzən”ə dəvət edir

“Azərkosmos” 24 mln. dollar gəlir götürüb

“Yeni sadəlik” bəstəkarı: Gia Kançeli

Turistə necə pul xərclətməli?

Tokio metrosunda ağ-qara bir gün

Azərbaycansayağı ölüpərəstlik

Təbii olmamağın fəsadları haqqında

Çauşesku: edama aparan yol

Qara şar filminin təhlili

Canavarlar və Dovşanlar: Çində ideal əməkdaş tərbiyəsi

İsgəndərin ağıllı logistikası

Səbr etmək sənəti

Sovet dövründə çəkilmişlər haqqında

Vətəndaş olmadan vətənpərvər olmaq

Yer kürəsi «insan erası»na girib

AzLogosAzLogos
., Elm
31 May 2019

«İnsanlar antroposen adlı yeni geoloji dövrə qədəm qoyublar», – alimlərdən ibarət komissiya bildirir. Mütəxəssislər bu terminin və sözügedən geoloji dövrün başlandığını qəbul etməkdən ötrü səsvermə keçiriblər. Lakin terminin tam ümumişlək olması üçün hələ bir neçə il gözləmək lazım gələcək», – Daily Mail yazır.

«Antroposen» termini «insan erası»nı ehtiva edir və onun başlanğıcı retrospektiv olaraq XX əsrin ortalarına – insanların planetə bərpaolunmaz zərərlər vurmağa başladıqları zamana aid ediləcək.

«Hazırda alimlər bu dövrün nə vaxt başladığını və hansı geoloji əlamətlərin onu daha yaxşı xarakterizə etdiyini müəyyənləşdirməyə çalışırlar», – Daily Mail yazır. Həmçinin məqalədə deyilir ki, 1950-ci ildə hidrogen bombasının sınaqdan keçirilməsi də antroposenin başlanğıcını göstərən əsas hadisələr siyahısına daxil edilə bilər: «Həmin sınaqlar nəticəsində ümumdünya geoloji məlumatlarda qeydə alınmış böyük miqdarda radioaktiv maddələr peyda olmuşdu. Həmçinin quşçuluğun sürətli inkişafı və yeraltı yanacaqdan istifadə həcminin artması da antroposenin potensial əlamətləri hesab oluna bilər. Bunların hər ikisi yer üzündə silinməz izlər qoyub».

«Məsələ ilə bağlı araşdırmalar aparan mütəxəssislərə Lester Universitetinin əməkdaşı professor Yan Zalaseviç rəhbərlik edir: bu həftə alimlər ilk dəfə rəsmi səsvermə keçiriblər. Terminin qəbul olunması təəccüb doğurmur, çünki 2016-cı ildə o, Keyptaunda keçirilən Beynəlxalq Geologiya Konqresindəki qeyri-rəsmi səsvermə zamanı da təsdiqlənmişdi», -məqalədə vurğulanır.

«(…)Antroposen üzrə işçi qrupu 34 nəfərdən ibarətdi və o, hazırda 2021-ci ildə Stratiqrafiya üzrə Beynəlxalq komissiyanın müzakirəsinə veriləcək təklif üzərində işləyir. Sözügedən komissiya qlobal geoloji zamanın rəsmi şkalasının formalaşdırılmasına nəzarət edir. Təklif müzakirəyə buraxılarsa, antroposen dövrünün tarix dərsliklərinə salınması və rəsmi tanınmasından ötrü daha bir səsverməyə ehtiyac olacaq».

Alimlər bir neçə amili əsas tutaraq 1950-ci ildə başlamış dövrü «böyük sürətlənmə» adlandırırlar. Bura – havada karbon qazı, metan və stratosfer ozonunun konsenterasiyası, yer səthinin temperaturu, okeanın turşuluğunun artması (acidification), dəniz balıqlarının ovu və tropik meşələrin azalması, əhali artımı, nəhəng bəndlərin inşası və təxminən, ХХ əsrin ortalarından həndəsi silsilə üzrə genişlənən beynəlxalq turizm daxil edilir.

«Əksər mütəxəssislər antroposen erasının başladığı barədə eyni fikirdədilər, amma bu geoloji dövrün təsnifləndirilməsi məsələsi qızğın müzakirə olunur. Aparıcı izaha əsasən, onun başlanğıcı hidrogen bombasının sınaqdan keçirildiyi 1950-ci illərə təsadüf edir. (…) Bəzilərinin fərziyyələrinə görə isə, yeraltı yanacaq, plastmass və ya gübrə qalıqları insan fəaliyyətinin dünyaya necə təsir elədiyinə ən yaxşı örnəkdir.

(…) Bitki və hyevanların invaziv növlərinin sürətlə və genişmiqyaslı yayılmasında müşahidə olunan böyük sıçrayış da bizim növün mirasıdı. Lakin işçi qrupuna, planetin geoloji profilində rast gəlinmədiyi halda yuxarıda sadalanan sferaları nəzərə almağa icazə verilmir, – məqalədə vurğulanır. – Geoloji eraların, dövrlərin, mərhələlərin və yaşların təyini zamanı istifadə olunan meyarlara uyğun gəlməsi üçün qaya süxurları, göl çöküntüləri, buz kerneləri və ya digər bu tip formasiyalarda onların izlərini tapmaq mümkün olmalıdı».

Antroposen haqqında danışsaq, professor Zalaseviçin sözlərinə görə, bu, problem deyil. Məsələn, insan tərəfindən yaradılmış mikroplastik, sintetik maddə indi «bütün dünyada- həm quruda, həm də suda – çöküntü komponenti sayılır». Və Atmosferdə CO2 tərkibinin artması yaşı on minlərlə illərə çatan buz kernelərində özünü büruzə verir.

Başqa bir nəzəriyyəyə əsasən, «dünyada toyuqların miqdarının həddindən artıq çoxalması» antroposenin parlaq nümunəsi sayılır. Hesab olunur ki, insanlar ildə 65 milyard toyuq yeyirlər və bu inanılmaz yüksək istehlakın qalıqları sözügedən geoloji dövrün ən yaxşı isbatı ola bilər, – qəzet yazır.

İlk dəfə 2002-ci ildə kimya üzrə Nobel mükafatı laureatı Pol Krutsen tərəfindən təklif olunmuş «antroposen» sözünü ekoloqlar «böyük neft» əleyhinə birləşdirici şüar kimi qəbul ediblər. Bəzi mühafizəkarlar isə onu, iqlim dəyişikliklərinə qarşı mübarizə siyasəti üçün istifadə olunan aqressiv, iqtisadiyyatı boğan pərdə hesab eləyirlər”, – nəşr bildirir.

inopressa.ru

Paylaş

Səhifəmizdə hər hansı səhv və ya qeyri-dəqiq məlumat gördükdə, həmin mətni seçib Ctrl+Enter düymələrini sıxaraq bu barədə bizə məlumat verməyinizi xahiş edirik.

Həftəlik yayımlanan yazılardan xəbərdar olmaq üçün bizə abunə olun.

Oxumağa dəyər

1308428334_993221_41
.

Xocalı qətliamı haqqında hər şey

26 Fevral 2021
Qaralar üçün İsrail
.

Qaralar üçün İsrail

26 Fevral 2021
MyCollages (2)
.

“Kitabi-Dədə Qorqud”un ilk azərbaycanlı araşdırıcısını niyə güllələdilər?

25 Fevral 2021
t_23d99902bbd248dcbacb7ba37354a96f_name_mgt_scaled
.

Rəqəmsal konslager

25 Fevral 2021
IMG-20180618-WA0012
.

Liberalların çirkin siması

23 Fevral 2021
bank12
.

Dünya Bankının dörd il əvvəlki təklifi niyə göydə qalıb?

23 Fevral 2021
FacebookYoutubeInstagramTwitter

az-ag

Dünya azərbaycanlılarının intellektual platformasıdır. Qayəmiz, harada yaşamasından asılı olmayaraq, azərbaycanlılar arasında dünyəvi ideyaları, yüksək zövqü, tənqidi düşüncəni yaymaq və dəstəkləməkdir.

 

 

Bölmələr

  • Mövqe
  • İntervü
  • Kültür
  • Elm
  • Sərbəst
  • Bazar
  • Gender
  • Dizayn
  • FOTO QRAFİKA
  • COVID-19
  • Vətən müharibəsi
  • Video
  • Artlogos

Redaksiya

Təsisçi: Prof. Məsud Aşina

Baş redaktor: Ələkbər Əliyev

Şef redaktor: Elmir Mirzəyev

Redaktor: Aygün Aslanlı, Sevda Sultanova

Texniki direktor: Camal Əli

İncəsənət: Emin Əliyev

Elm: Hacı Hacıyev

Tarix: Tural Həmid

İqtisadiyyat: Dünya Sakit

Foto: Abbas Atilay

Qrafika: Gündüz Ağayev

Dizayn: Sahil Qənbərli

Tərcüməçilər: Rəvan Quluzadə, Fəxri Qocayev

azlogos.eu / azlogos.az / azlogos.ru
Dizayn və icra: Azlogos & JmlStudio /
E-mail: redaksiya@azlogos.eu

  • Mövqe
  • İntervü
  • Kültür
  • Elm
  • Sərbəst
  • Bazar
  • Gender
  • Video
  • Dizayn
  • Foto-qrafika
  • Kimlər var
  • Bizi tanı
  • TV
Nəticə yoxdur
Bütün nəticələri gör

Welcome Back!

Login to your account below

Forgotten Password?

Create New Account!

Fill the forms bellow to register

All fields are required. Log In

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In

Add New Playlist

Səhv və ya qeyri dəqiq məlumatı bildir

GöndərCancel