Azlogos
  • Kimlər var
  • Bizi tanı

Bu şəhərdə yaşayan Ata "Metsamor"u bağlamaq vaxtıdır Klara Setkin nə istəyirdi, ya da 8 marta istehza Hünərli Qadınlar Müvəqqəti Azərbaycan Ruanda soyqırımı. ABŞ, Fransa və Belçikanın qanlı əlləri
  • Mövqe
  • İntervü
  • Kültür
  • Elm
  • Sərbəst
  • Bazar
  • Gender
  • Dizayn
  • FOTO QRAFİKA
  • COVID-19
  • Vətən müharibəsi
  • Video
  • Artlogos
Nəticə yoxdur
Bütün nəticələri gör
Azlogos
Nəticə yoxdur
Bütün nəticələri gör

Xəstəliklərin şəxsi və milli tarixi dəyişməsi

AzLogos AzLogos
., Covid-19
10 Fevral 2021

Mənim babamın ciyərləri çökəndə mənim ailəm də çökdü. O, son həftələrini ona həyatda qalmağa kömək edən oskigen aparatı ilə keçirdi, xəstəlik bədənini yeyib bitirirdi. Atam vidalaşmaq üçün son dəfə onun yanına buraxılanda dəhşətə gəlmişdi. Atası zəif bir adama çevrilmişdi, tibbi cihazlarla əhatə olunmuşdu.

Professor Tony Waterson (solda) əlində virus modeli ilə. Foto: Jim Waterson-un arxivindən

NHS işçiləri ona fövqəladə şəfqət göstərirdilər, hətta mənim diqqətli dayım belə, babam lazımi qayğını alsın deyə təzyiq göstərirdi. Hər kəs bacardığını edirdi. Yetərli deyildi.

Onun ölümünün gözlənilməyən bir nəticəsi gətirdiyi suallar idi. Babam bu xəstəliyə böyük ehtimalla iş yoldaşından yoluxanda pis havalandırılan otaqda olmasaydı, nə olardı? O, xəstəliyə tutulmadan əvvəl vaksin tapılsaydı, nə olardı? Waterson ailəsi bu pandemiyadan əziyyət çəkməsə idi, nə olardı?

1961-ci il idi. Vərəmdən ölən babam geridə bir dul qadın, dörd cavan uşaq və əzab dənizi buraxmışdı. Bu, koronavirus pandemiyası dövründə əzizlərini itirən on minlərlə ailənin paylaşdığı bir təcrübədir.

Mənim babamın ölümü uzun və ağrılı idi, COVID-19-dan fərqli olaraq yavaş-yavaş irəliləyirdi, amma əsas şeylər, heç kimi ayırmadan yayılan xəstəlik və geridə qalanların acıları eynidir.

Tənəffüs yolu xəstəliyi mənim babamdan məhrum qalmağım demək idi. Onun mənim həyatımda var olmağının yeganə sübutu bir qabırğası idi, bir əməliyyat zamanı kəsilib çıxarılmışdı və təmiz yuyularaq ondan xatirə kimi saxlanılmışdı. İllər sonra səhərlər nənəm onu götürüb qonaq otağında masaya qoyardı. Mənim babam məni heç vaxt qucaqlamamışdı, amma mən onun sümüyünü qucaqlamışdım.

Pandemiyanın ilk həftələrində ölümlər mənə atamın itkisini xatırlatdı. Əgər „Hull“ auksion evinin kuryeri həmin gün evdə qalsaydı, mənim babam xəstəlik tutmazdı. Əgər mənim babam peyvənd vurdursaydı, hələ də sağ ola, altı nəvəsini görəcək qədər yaşaya, qardaşı haqqında maraqlı hekayələr danışa bilərdi.

Keçən il BBC Xəbərlər saytında 1966-cı ildə yeni virus kəşf edən elektrok mikroskop mütəxəssisi barədə oxumuşdum. June Almeida, Surrey məktəbində soyuqlamış bir oğlanın analizlərinə baxarkən əvvəllər görünməmiş bir struktura rast gəlir. Kəşfə nə ad verəcəyini bilməyən June, bunu müzakirə etmək üçün Londonda St Thomas hospitalında iki həmkarı ilə görüşür. Onlar yeni virusun şəkillərinə baxıb günəşin halqasına bənzədirlər. Onlardan biri rəfdən Latın dili lüğətini götürüb halqa sözünün tərcüməsini axtarmağa başlayır. Nəhayət, “koronavirus” adında razılaşıb otaqdan çıxırlar.

Rəfdən kitabı götürüb virusun adını qoyan adam Professor Tony Waterson idi. O, dünyada tənəffüs yolu xəstəliklərinin və viruslarının ən qabaqcıl araşdırmaçılardan biriydi. Professor Waterson həm də mənim babamın sirli qardaşıydı.

Keçən ay Professor Jangu Bantvala-a zəng vurdum. O mənim əmimin iş yoldaşı idi. Bantval Tony-nin təvazökar adam olduğunu, onun təkcə koronavirusun kəşfində iştirak edən komandaya deyil, həm də hepatit və rubella kimi başqa virusların araşdırılmasına liderlik etdiyini bildirdi. O, həm də 1980-lərdə bir geydə kəşf olunmuş sindrom haqqında yazan ilk insanlardan biri idi, həmin dövrdə ancaq, təxminən, yüz nəfərin HIV/AIDS virusundan əziyyət çəkdiyi bilinirdi.

Banatvala dedi:

– Tony, araşdırmalarının bugünkü koronavirus pandemiyasını başa düşməyimizə, suallarımıza cavab tapmağımıza kömək etdiyini bilsəydi, məmnun olardı. Heç vaxt anti-vaksinçilər kimi düşünməzdi, peyvəndi hər kəsdən əvvəl vurdurardı.

İnfeksion xəstəliklərin yayılması şəxsi və milli tarixləri şəkilləndirir. Bəzi hadisələr bizim kontrolumuzda deyil, mənim babamın iş yoldaşının yanında oturması kimi. Amma bəzi hadisələrin gedişatına təsir edə bilərik. İndi, pandemiyanın sonuna az qalmış, əvvəlki araşdırmaçıların mirasına əlavələr etmək məsuliyyəti bizim üzərimizə düşür.

Ancaq bu yolla başqa ailələr bir yerdə qala və öz hekayələrini gələcək nəsillərə ötürə bilərlər.

Jim Waterson

The Guardian

Paylaş

Səhifəmizdə hər hansı səhv və ya qeyri-dəqiq məlumat gördükdə, həmin mətni seçib Ctrl+Enter düymələrini sıxaraq bu barədə bizə məlumat verməyinizi xahiş edirik.

Həftəlik yayımlanan yazılardan xəbərdar olmaq üçün bizə abunə olun.

Oxumağa dəyər

sev-2
.

Bu şəhərdə yaşayan Ata

08 Mart 2021
fs
.

“Metsamor”u bağlamaq vaxtıdır

08 Mart 2021
A5333AC7-3E9D-4257-AC6E-6DF5C5FC4667
.

Klara Setkin nə istəyirdi, ya da 8 marta istehza

08 Mart 2021
Bildschirmfoto 2021-03-07 um 21.49.17
.

Hünərli Qadınlar

08 Mart 2021
IMG_6444 2
.

Müvəqqəti Azərbaycan

07 Mart 2021
Ruanda soyqırımı. ABŞ, Fransa və Belçikanın qanlı əlləri
.

Ruanda soyqırımı. ABŞ, Fransa və Belçikanın qanlı əlləri

06 Mart 2021

Redaktorun seçimi

Erməni qızın oyanışı və yanan kenqurular

Atomik Türkiyə 

Zemmelveys refleksi və ya əl yumağın inkarı

Adın çıxınca, canın çıxsın

İlqar Məmmədov Üzeyiri dəstəkləyə bilərmi?

Üç əsərin prizmasından ölkəmiz haqda

Sahil Qənbərli: “Heydər Əliyev Mərkəzi radikal qərar idi”

Mircavad dünyası

Frankfurt kitab sərgisindən qeydlər

“Kurtlar Vadisi” modern mifə necə çevrildi?

Haqq verilmir, alınır!

Tənqidin əhəmiyyəti

Ağlamayana pəpə yoxdur

Ölümünüzdən illər sonra yenidən dirilmək istərdinizmi?

Həmrəylik günü. Təzadlar, təfsirlər.

Təbiətin bəkarəti

İsanı Qolqofaya aparanlar

İnkubatordan çıxmışlar. “Sürü psixologiyası” nə üçün zərurətdir?

Müəlliflər kütləni necə aldadır: X faylı – janrsızlıq

Müasir meymunlar da təkamül edir – Bir qrup meymun Daş dövrünə keçib (Video)

Bütün bunlar nə deməkdir?

Əzbərçilik təhsil imitasiyası kimi

Radiasiya – çoxlarını qorxuya salan söz (info-animasiya)

Qlobal və qlobal olmayan məsələlər

Yazıçı-feminen, passivləşmiş oxucu-maskulinə qarşı

Ağdam uğrunda döyüşlər (1993)

İntellektualların kapitalizm nazı

Gənc publisistlər üçün məsləhətlər

Azərbaycanın kino bazarı

Ölü evdən qeydlər

Xəstəliklərin şəxsi və milli tarixi dəyişməsi

AzLogos AzLogos
., Covid-19
10 Fevral 2021

Mənim babamın ciyərləri çökəndə mənim ailəm də çökdü. O, son həftələrini ona həyatda qalmağa kömək edən oskigen aparatı ilə keçirdi, xəstəlik bədənini yeyib bitirirdi. Atam vidalaşmaq üçün son dəfə onun yanına buraxılanda dəhşətə gəlmişdi. Atası zəif bir adama çevrilmişdi, tibbi cihazlarla əhatə olunmuşdu.

Professor Tony Waterson (solda) əlində virus modeli ilə. Foto: Jim Waterson-un arxivindən

NHS işçiləri ona fövqəladə şəfqət göstərirdilər, hətta mənim diqqətli dayım belə, babam lazımi qayğını alsın deyə təzyiq göstərirdi. Hər kəs bacardığını edirdi. Yetərli deyildi.

Onun ölümünün gözlənilməyən bir nəticəsi gətirdiyi suallar idi. Babam bu xəstəliyə böyük ehtimalla iş yoldaşından yoluxanda pis havalandırılan otaqda olmasaydı, nə olardı? O, xəstəliyə tutulmadan əvvəl vaksin tapılsaydı, nə olardı? Waterson ailəsi bu pandemiyadan əziyyət çəkməsə idi, nə olardı?

1961-ci il idi. Vərəmdən ölən babam geridə bir dul qadın, dörd cavan uşaq və əzab dənizi buraxmışdı. Bu, koronavirus pandemiyası dövründə əzizlərini itirən on minlərlə ailənin paylaşdığı bir təcrübədir.

Mənim babamın ölümü uzun və ağrılı idi, COVID-19-dan fərqli olaraq yavaş-yavaş irəliləyirdi, amma əsas şeylər, heç kimi ayırmadan yayılan xəstəlik və geridə qalanların acıları eynidir.

Tənəffüs yolu xəstəliyi mənim babamdan məhrum qalmağım demək idi. Onun mənim həyatımda var olmağının yeganə sübutu bir qabırğası idi, bir əməliyyat zamanı kəsilib çıxarılmışdı və təmiz yuyularaq ondan xatirə kimi saxlanılmışdı. İllər sonra səhərlər nənəm onu götürüb qonaq otağında masaya qoyardı. Mənim babam məni heç vaxt qucaqlamamışdı, amma mən onun sümüyünü qucaqlamışdım.

Pandemiyanın ilk həftələrində ölümlər mənə atamın itkisini xatırlatdı. Əgər „Hull“ auksion evinin kuryeri həmin gün evdə qalsaydı, mənim babam xəstəlik tutmazdı. Əgər mənim babam peyvənd vurdursaydı, hələ də sağ ola, altı nəvəsini görəcək qədər yaşaya, qardaşı haqqında maraqlı hekayələr danışa bilərdi.

Keçən il BBC Xəbərlər saytında 1966-cı ildə yeni virus kəşf edən elektrok mikroskop mütəxəssisi barədə oxumuşdum. June Almeida, Surrey məktəbində soyuqlamış bir oğlanın analizlərinə baxarkən əvvəllər görünməmiş bir struktura rast gəlir. Kəşfə nə ad verəcəyini bilməyən June, bunu müzakirə etmək üçün Londonda St Thomas hospitalında iki həmkarı ilə görüşür. Onlar yeni virusun şəkillərinə baxıb günəşin halqasına bənzədirlər. Onlardan biri rəfdən Latın dili lüğətini götürüb halqa sözünün tərcüməsini axtarmağa başlayır. Nəhayət, “koronavirus” adında razılaşıb otaqdan çıxırlar.

Rəfdən kitabı götürüb virusun adını qoyan adam Professor Tony Waterson idi. O, dünyada tənəffüs yolu xəstəliklərinin və viruslarının ən qabaqcıl araşdırmaçılardan biriydi. Professor Waterson həm də mənim babamın sirli qardaşıydı.

Keçən ay Professor Jangu Bantvala-a zəng vurdum. O mənim əmimin iş yoldaşı idi. Bantval Tony-nin təvazökar adam olduğunu, onun təkcə koronavirusun kəşfində iştirak edən komandaya deyil, həm də hepatit və rubella kimi başqa virusların araşdırılmasına liderlik etdiyini bildirdi. O, həm də 1980-lərdə bir geydə kəşf olunmuş sindrom haqqında yazan ilk insanlardan biri idi, həmin dövrdə ancaq, təxminən, yüz nəfərin HIV/AIDS virusundan əziyyət çəkdiyi bilinirdi.

Banatvala dedi:

– Tony, araşdırmalarının bugünkü koronavirus pandemiyasını başa düşməyimizə, suallarımıza cavab tapmağımıza kömək etdiyini bilsəydi, məmnun olardı. Heç vaxt anti-vaksinçilər kimi düşünməzdi, peyvəndi hər kəsdən əvvəl vurdurardı.

İnfeksion xəstəliklərin yayılması şəxsi və milli tarixləri şəkilləndirir. Bəzi hadisələr bizim kontrolumuzda deyil, mənim babamın iş yoldaşının yanında oturması kimi. Amma bəzi hadisələrin gedişatına təsir edə bilərik. İndi, pandemiyanın sonuna az qalmış, əvvəlki araşdırmaçıların mirasına əlavələr etmək məsuliyyəti bizim üzərimizə düşür.

Ancaq bu yolla başqa ailələr bir yerdə qala və öz hekayələrini gələcək nəsillərə ötürə bilərlər.

Jim Waterson

The Guardian

Paylaş

Səhifəmizdə hər hansı səhv və ya qeyri-dəqiq məlumat gördükdə, həmin mətni seçib Ctrl+Enter düymələrini sıxaraq bu barədə bizə məlumat verməyinizi xahiş edirik.

Həftəlik yayımlanan yazılardan xəbərdar olmaq üçün bizə abunə olun.

Oxumağa dəyər

sev-2
.

Bu şəhərdə yaşayan Ata

08 Mart 2021
fs
.

“Metsamor”u bağlamaq vaxtıdır

08 Mart 2021
A5333AC7-3E9D-4257-AC6E-6DF5C5FC4667
.

Klara Setkin nə istəyirdi, ya da 8 marta istehza

08 Mart 2021
Bildschirmfoto 2021-03-07 um 21.49.17
.

Hünərli Qadınlar

08 Mart 2021
IMG_6444 2
.

Müvəqqəti Azərbaycan

07 Mart 2021
Ruanda soyqırımı. ABŞ, Fransa və Belçikanın qanlı əlləri
.

Ruanda soyqırımı. ABŞ, Fransa və Belçikanın qanlı əlləri

06 Mart 2021
Facebook Youtube Instagram Twitter

az-ag

Dünya azərbaycanlılarının intellektual platformasıdır. Qayəmiz, harada yaşamasından asılı olmayaraq, azərbaycanlılar arasında dünyəvi ideyaları, yüksək zövqü, tənqidi düşüncəni yaymaq və dəstəkləməkdir.

 

 

Bölmələr

  • Mövqe
  • İntervü
  • Kültür
  • Elm
  • Sərbəst
  • Bazar
  • Gender
  • Dizayn
  • FOTO QRAFİKA
  • COVID-19
  • Vətən müharibəsi
  • Video
  • Artlogos

Redaksiya

Təsisçi: Prof. Məsud Aşina

Baş redaktor: Ələkbər Əliyev

Şef redaktor: Elmir Mirzəyev

Redaktor: Aygün Aslanlı, Sevda Sultanova

Texniki direktor: Camal Əli

İncəsənət: Emin Əliyev

Elm: Hacı Hacıyev

Tarix: Tural Həmid

İqtisadiyyat: Dünya Sakit

Foto: Abbas Atilay

Qrafika: Gündüz Ağayev

Dizayn: Sahil Qənbərli

Tərcüməçilər: Rəvan Quluzadə, Fəxri Qocayev

azlogos.eu / azlogos.az / azlogos.ru
Dizayn və icra: Azlogos & JmlStudio /
E-mail: redaksiya@azlogos.eu

  • Mövqe
  • İntervü
  • Kültür
  • Elm
  • Sərbəst
  • Bazar
  • Gender
  • Video
  • Dizayn
  • Foto-qrafika
  • Kimlər var
  • Bizi tanı
  • TV
Nəticə yoxdur
Bütün nəticələri gör

Welcome Back!

Login to your account below

Forgotten Password?

Create New Account!

Fill the forms bellow to register

All fields are required. Log In

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In

Add New Playlist

Səhv və ya qeyri dəqiq məlumatı bildir

Göndər Cancel