Azlogos
  • Kimlər var
  • Bizi tanı

Xocalı qətliamı haqqında hər şey Qaralar üçün İsrail "Kitabi-Dədə Qorqud"un ilk azərbaycanlı araşdırıcısını niyə güllələdilər? Rəqəmsal konslager Liberalların çirkin siması Dünya Bankının dörd il əvvəlki təklifi niyə göydə qalıb?
  • Mövqe
  • İntervü
  • Kültür
  • Elm
  • Sərbəst
  • Bazar
  • Gender
  • Dizayn
  • FOTO QRAFİKA
  • COVID-19
  • Vətən müharibəsi
  • Video
  • Artlogos
Nəticə yoxdur
Bütün nəticələri gör
Azlogos
Nəticə yoxdur
Bütün nəticələri gör

Uşağınız qayğıkeşdirsə – siz pis valideynsiniz?

AzLogosAzLogos
Sərbəst
26 Yanvar 2019

Azərbaycanda uşaqların ev işləri görməsi, bəzən özlərindən kiçik bacı-qardaşlarının qayğısına qalmağa məcbur edilməsi və belə hallara görə də, yaşından erkən böyüməsi və ev işləri, qayğı, valideynlik kimi işləri yaxşı bacarması halları az deyil. İlk baxışdan yaxşı bir şey kimi görünə bilər, axı insanın erkən böyüməsi və qayğıkeş olması niyə pis qəbul edilsin ki? Amma, maraqlıdır ki, psixologiya elmi bu halı anormal hesab edir. Rus psoxoloq Polina Qaverdovskaya uşaqların iş və qayğıya alışdırılması prosesinin – parentifikasiyanın, nəticədə insanın özünə, öz ağrılarına, tələbatlarına həssaslığının azalması ilə nəticələndiyini iddia edir.

P. Qaverdovskayanın parentifikasiya problemi ilə bağlı yazısını psixoloqun öz razılığı ilə dilimizə tərcümə edərək, sizinlə bölüşürük.

Uşağın boynuna qayğı yükü qoymaq – Parentifikasiya

Parentifikasiya ingilis sözü olan “parent” yəni “valideyn” sözündən gəlir. Parentifikasiya isə uşağın boynuna valideynlik yükü qoymaqdır. Bu bir az ümimiləşdirilmiş termindir, yük məhz valideynlik yükü olmaya da bilər, amma nəticədə uşağın valideynə, ya da başqalarına problem yaratmamasına gətirib çıxarmaqdır – yəni uşaq uşaq olmaqdan çıxır, valideyn ya qəyyum üçün problem yaratmaqdan çıxır, bəzən isə başqa uşaqların da qayğısı ona yüklənir.

Bu məsələdə işin ən absurd tərəfi budur ki, “problem olmamağa” məcbur edilən uşaq, özünün doğrudan da, kimin üçünsə problem olduğunu hiss edir. Çünki uşağın ən xırda tələbatları əmələ gələn kimi, ya da nədənsə narazı olan kimi (məsələn, o balaca qardaşının arabasını yelləmək əvəzinə, yaşıdları ilə futbol oynamaq istəyir) – ona deyirlər: “Görmürsən ki, mənə necə çətindir?! Axı mən bütün günü sənin qardaşına baxmalı oluram! Görmürsən, o hələ balacadır, ağzından axan suyu özü silə bilmir! Yellə onun arabasını, özünü yaxşı apar! Mənə problem yaratma!” Bəzən detallar fərqli ola bilər, amma ssenari həmişə eynidir.

Alkoqolizmdən əziyyət çəkən valideynlərin uşaqları üçün daha çətin olur, onlar daima valideynə göz-qulaq olmalıdır, öz üzərlərində xeyli məsuliyyət hiss edirlər, daima qorxu içində yaşayırlar, çox narahat olurlar ki, özləri əlavə problem yaratmasın, çünki ailədə onsuz da problemli adam var.

Parentifikasiya geniş məvhumdur. Çünki bu halda uşaq elə bir pozisiyada olur ki, əslində orda olmamalıdı. Onda elə funksiyalar yaranır ki, o funksiyalar uşaqda olmamalıdır. Bununla da o, elə şeylərə erkən alışır ki, əslində alışmamalıdır. Məsələn, özünün uşaq tələbatlarını tez unudur, çünki o tələbləri edə biləcəyi adam və ya adamların yanında olmur. Və bu tələbatlar erkəndən unudulur.

Bir də deyirlər ki, parentifikasiya utanc və qarşılıqlı asılılıqla bağlıdır. Bəzi araşdırmalar göstərir ki, parentifikasiya təcrübəsi yaşamış insanların şəxsi hekayələrində qarşılıqlı asılılıq halları çox olub. Başqa bir maraqlı mexanizm “desensitizasiya” belə davranışın formlaşmasını şərtləndirir: “Mən problem olmamaq üçün çox şey tələb etməməliyəm. Bu tələbatları hiss etməməliyəm. Çünki bu tələbləri gedib atama ya anama deməliyəm, onların isə onsuz da qayğıları çoxdur, bir də mən yük olmayım. Onlar mənə deyəcəklər ki, vicdanın olsun!.

Utancla əlaqəni xatırladınızmı? Valideyn deyəcək «Vicdanın olsun! Görmürsən, onsuz da problemim çoxdur». Desentisizasiya burda çox faydalıdır.

Belə adamlar bu prosesi çox tez, çox erkən və böyük uğurla inkişaf etdirir. Amma siz bunu onların hekayələrindən anlamazsınız. Çünki onlar bunu danışmazlar. Sadəcə uyqun bir vaxtda, onlar bunu büruzə verəcəklər, məsələn, xəstə olduğunuzu eşidəndə, deyəcəklər ki, bəlkə sənə dərman gətirim, soyuqdəymən çıxsın? Siz həkimsinizsə, bu mexanizmi müalicə sırasında hiss edəcəksiniz. Sizin “Bunu mənə danışanda nə hiss edirsiniz?” sualınıza onlar “Problem deyil, hər şey qaydasındadır” deyə cavab verəcəklər. Hətta ən qorxulu xatirələrini danışanda, ona desəniz ki, bu sözləri sizi dəhşətə salır, bəs özü nə hiss edir, onlar hər şeyin qaydasında olduğunu deyəcəklər.

Paylaş

Səhifəmizdə hər hansı səhv və ya qeyri-dəqiq məlumat gördükdə, həmin mətni seçib Ctrl+Enter düymələrini sıxaraq bu barədə bizə məlumat verməyinizi xahiş edirik.

Həftəlik yayımlanan yazılardan xəbərdar olmaq üçün bizə abunə olun.

Oxumağa dəyər

Qaralar üçün İsrail
.

Qaralar üçün İsrail

26 Fevral 2021
Bildschirmfoto 2021-02-23 um 10.38.37
Sərbəst

Urbanizasiya və onun problemləri – 1

23 Fevral 2021
Data-Journalism
.

Data jurnalistikası

23 Fevral 2021
bicycle-clock-1200x700
.

“Əvvəllər hər şey daha gözəl, hər kəs daha səmimi idi”

21 Fevral 2021
EICHMANN
.

Adolf Ayxman: Mossadın nasist ovu

20 Fevral 2021
800px-Flag_of_Nakhichevan_ASSR_(1937-1940).svg
.

Naxçıvan MSSR-in qurulması (İkinci hissə)

20 Fevral 2021

Redaktorun seçimi

Sabaha adlaya bilməyən solçuluq

Sol və sağ liberalizm – ortaq məxrəc və ixtilaflar

Uşaqlıq zədəsi haqqında

Feminizm milli-mentalitetə qarşı

Söyüş və alçalan ləyaqət

Gizli nişan mərasimi

Ara Papyan: “Azərbaycan xərcləri bizə yükləyəcək”

Azərbaycanlılar və paxıllıq

Paşinyan parçalanmış elitanı bərpa etməyə çalışır

Romansız Azərbaycan

Supermen Rəşad

Konspiroloji nəzəriyyələr: nədir və kim yaradır

Bernardin Evaristo. İnkluziv nəşrlərin əhəmiyyəti

Ssenarilərimiz

Proyeksiya (əvvəli)

Venesiya – Abbas Atilay təqdim edir

Qaranlıq materiya və qaranlıq enerji nədir?

Sağır nun – fağır nun

O, bir fenomen idi

İnsan, məkan, zaman və yenə də insan

Milli steroidofiliya və ya özünün həkimi olmaq

Totalitarizm və Avanqard – XX əsr Avropa incəsənəti prizmasında

Erməni dostluğu

Azərbaycan vaksin gözləyərkən

İnsanlıq tarixinin dəhşətli epidemiyaları

Sərt alkoqol həzm sistemini yaxşılaşdırır?

His Last Bow

Azərbaycan SSR-nın ilk hökuməti və onun taleyi

Posthumanizm dövründə sevgi

“Bir-iki bizimki” tamaşası barədə

Uşağınız qayğıkeşdirsə – siz pis valideynsiniz?

AzLogosAzLogos
Sərbəst
26 Yanvar 2019

Azərbaycanda uşaqların ev işləri görməsi, bəzən özlərindən kiçik bacı-qardaşlarının qayğısına qalmağa məcbur edilməsi və belə hallara görə də, yaşından erkən böyüməsi və ev işləri, qayğı, valideynlik kimi işləri yaxşı bacarması halları az deyil. İlk baxışdan yaxşı bir şey kimi görünə bilər, axı insanın erkən böyüməsi və qayğıkeş olması niyə pis qəbul edilsin ki? Amma, maraqlıdır ki, psixologiya elmi bu halı anormal hesab edir. Rus psoxoloq Polina Qaverdovskaya uşaqların iş və qayğıya alışdırılması prosesinin – parentifikasiyanın, nəticədə insanın özünə, öz ağrılarına, tələbatlarına həssaslığının azalması ilə nəticələndiyini iddia edir.

P. Qaverdovskayanın parentifikasiya problemi ilə bağlı yazısını psixoloqun öz razılığı ilə dilimizə tərcümə edərək, sizinlə bölüşürük.

Uşağın boynuna qayğı yükü qoymaq – Parentifikasiya

Parentifikasiya ingilis sözü olan “parent” yəni “valideyn” sözündən gəlir. Parentifikasiya isə uşağın boynuna valideynlik yükü qoymaqdır. Bu bir az ümimiləşdirilmiş termindir, yük məhz valideynlik yükü olmaya da bilər, amma nəticədə uşağın valideynə, ya da başqalarına problem yaratmamasına gətirib çıxarmaqdır – yəni uşaq uşaq olmaqdan çıxır, valideyn ya qəyyum üçün problem yaratmaqdan çıxır, bəzən isə başqa uşaqların da qayğısı ona yüklənir.

Bu məsələdə işin ən absurd tərəfi budur ki, “problem olmamağa” məcbur edilən uşaq, özünün doğrudan da, kimin üçünsə problem olduğunu hiss edir. Çünki uşağın ən xırda tələbatları əmələ gələn kimi, ya da nədənsə narazı olan kimi (məsələn, o balaca qardaşının arabasını yelləmək əvəzinə, yaşıdları ilə futbol oynamaq istəyir) – ona deyirlər: “Görmürsən ki, mənə necə çətindir?! Axı mən bütün günü sənin qardaşına baxmalı oluram! Görmürsən, o hələ balacadır, ağzından axan suyu özü silə bilmir! Yellə onun arabasını, özünü yaxşı apar! Mənə problem yaratma!” Bəzən detallar fərqli ola bilər, amma ssenari həmişə eynidir.

Alkoqolizmdən əziyyət çəkən valideynlərin uşaqları üçün daha çətin olur, onlar daima valideynə göz-qulaq olmalıdır, öz üzərlərində xeyli məsuliyyət hiss edirlər, daima qorxu içində yaşayırlar, çox narahat olurlar ki, özləri əlavə problem yaratmasın, çünki ailədə onsuz da problemli adam var.

Parentifikasiya geniş məvhumdur. Çünki bu halda uşaq elə bir pozisiyada olur ki, əslində orda olmamalıdı. Onda elə funksiyalar yaranır ki, o funksiyalar uşaqda olmamalıdır. Bununla da o, elə şeylərə erkən alışır ki, əslində alışmamalıdır. Məsələn, özünün uşaq tələbatlarını tez unudur, çünki o tələbləri edə biləcəyi adam və ya adamların yanında olmur. Və bu tələbatlar erkəndən unudulur.

Bir də deyirlər ki, parentifikasiya utanc və qarşılıqlı asılılıqla bağlıdır. Bəzi araşdırmalar göstərir ki, parentifikasiya təcrübəsi yaşamış insanların şəxsi hekayələrində qarşılıqlı asılılıq halları çox olub. Başqa bir maraqlı mexanizm “desensitizasiya” belə davranışın formlaşmasını şərtləndirir: “Mən problem olmamaq üçün çox şey tələb etməməliyəm. Bu tələbatları hiss etməməliyəm. Çünki bu tələbləri gedib atama ya anama deməliyəm, onların isə onsuz da qayğıları çoxdur, bir də mən yük olmayım. Onlar mənə deyəcəklər ki, vicdanın olsun!.

Utancla əlaqəni xatırladınızmı? Valideyn deyəcək «Vicdanın olsun! Görmürsən, onsuz da problemim çoxdur». Desentisizasiya burda çox faydalıdır.

Belə adamlar bu prosesi çox tez, çox erkən və böyük uğurla inkişaf etdirir. Amma siz bunu onların hekayələrindən anlamazsınız. Çünki onlar bunu danışmazlar. Sadəcə uyqun bir vaxtda, onlar bunu büruzə verəcəklər, məsələn, xəstə olduğunuzu eşidəndə, deyəcəklər ki, bəlkə sənə dərman gətirim, soyuqdəymən çıxsın? Siz həkimsinizsə, bu mexanizmi müalicə sırasında hiss edəcəksiniz. Sizin “Bunu mənə danışanda nə hiss edirsiniz?” sualınıza onlar “Problem deyil, hər şey qaydasındadır” deyə cavab verəcəklər. Hətta ən qorxulu xatirələrini danışanda, ona desəniz ki, bu sözləri sizi dəhşətə salır, bəs özü nə hiss edir, onlar hər şeyin qaydasında olduğunu deyəcəklər.

Paylaş

Səhifəmizdə hər hansı səhv və ya qeyri-dəqiq məlumat gördükdə, həmin mətni seçib Ctrl+Enter düymələrini sıxaraq bu barədə bizə məlumat verməyinizi xahiş edirik.

Həftəlik yayımlanan yazılardan xəbərdar olmaq üçün bizə abunə olun.

Oxumağa dəyər

Qaralar üçün İsrail
.

Qaralar üçün İsrail

26 Fevral 2021
Bildschirmfoto 2021-02-23 um 10.38.37
Sərbəst

Urbanizasiya və onun problemləri – 1

23 Fevral 2021
Data-Journalism
.

Data jurnalistikası

23 Fevral 2021
bicycle-clock-1200x700
.

“Əvvəllər hər şey daha gözəl, hər kəs daha səmimi idi”

21 Fevral 2021
EICHMANN
.

Adolf Ayxman: Mossadın nasist ovu

20 Fevral 2021
800px-Flag_of_Nakhichevan_ASSR_(1937-1940).svg
.

Naxçıvan MSSR-in qurulması (İkinci hissə)

20 Fevral 2021
FacebookYoutubeInstagramTwitter

az-ag

Dünya azərbaycanlılarının intellektual platformasıdır. Qayəmiz, harada yaşamasından asılı olmayaraq, azərbaycanlılar arasında dünyəvi ideyaları, yüksək zövqü, tənqidi düşüncəni yaymaq və dəstəkləməkdir.

 

 

Bölmələr

  • Mövqe
  • İntervü
  • Kültür
  • Elm
  • Sərbəst
  • Bazar
  • Gender
  • Dizayn
  • FOTO QRAFİKA
  • COVID-19
  • Vətən müharibəsi
  • Video
  • Artlogos

Redaksiya

Təsisçi: Prof. Məsud Aşina

Baş redaktor: Ələkbər Əliyev

Şef redaktor: Elmir Mirzəyev

Redaktor: Aygün Aslanlı, Sevda Sultanova

Texniki direktor: Camal Əli

İncəsənət: Emin Əliyev

Elm: Hacı Hacıyev

Tarix: Tural Həmid

İqtisadiyyat: Dünya Sakit

Foto: Abbas Atilay

Qrafika: Gündüz Ağayev

Dizayn: Sahil Qənbərli

Tərcüməçilər: Rəvan Quluzadə, Fəxri Qocayev

azlogos.eu / azlogos.az / azlogos.ru
Dizayn və icra: Azlogos & JmlStudio /
E-mail: redaksiya@azlogos.eu

  • Mövqe
  • İntervü
  • Kültür
  • Elm
  • Sərbəst
  • Bazar
  • Gender
  • Video
  • Dizayn
  • Foto-qrafika
  • Kimlər var
  • Bizi tanı
  • TV
Nəticə yoxdur
Bütün nəticələri gör

Welcome Back!

Login to your account below

Forgotten Password?

Create New Account!

Fill the forms bellow to register

All fields are required. Log In

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In

Add New Playlist

Səhv və ya qeyri dəqiq məlumatı bildir

GöndərCancel