Azlogos
  • Qaydalar
  • Kimlər var

Daşaltı əməliyyatı (1992) Xankəndinin (Kərkicahanın) işğalı (1992) Toksik pozitivlik Andrey Tarkovski pafosu və yaxud kinonun Xlestakovu Doğum evinin həyətində məni və itim Mumunu narahat edən ağır suallar barəsində Şeytan ayələri
  • Mövqe
  • İntervü
  • Kültür
  • Elm
  • Sərbəst
  • Bazar
  • Gender
  • Dizayn
  • FOTO QRAFİKA
  • COVID-19
  • Vətən müharibəsi
  • Video
Nəticə yoxdur
Bütün nəticələri gör
Azlogos
Nəticə yoxdur
Bütün nəticələri gör

Qırmızı və ya hay-küy

Əli Novruzov Əli Novruzov
., Kültür
09 Fevral 2021

“Uzun müddət həftəsonları doyunca yata bilmədim.”

Romanın açılış cümləsi nəfis bir fransız romanının açılış cümləsini xatırladır. Bizim yerli müəllifin əsərini oxumağa başladığını bilməsən, fransız dilindən tərcümə bir romanla tête-à-tête qaldığını düşünərsən. İlk cümlənin bu qədər sadəliyi, səlisliyi, lətafəti səni valeh edir.

Longtemps – Prust öz hekayəsinə bu sözlə başlayır. Əfsanəvi Lyubimovun tərcüməsindəki iddiasız, amma eyni dərəcədə lətif давно. Mənə qalsa, burada fransızcadan loŋtaŋ qarşılığında bir fənd işlədərək çoxdan ilə başlayardım, amma uzun müddət də pis seçim deyil.

Bu açılış cümləsi əsl saatlı bombadır, onun storytelling vədinə sadəcə məftun olmaq qalır. Amma təəssüf ki, kitabın bütün sehri elə bu ilk cümlə ilə də bitir.

Şamxal Həsənovun “Səs və ya qırmızı” romanında (Qanun, 2020) hadisələr klassik ata, oğul və ana üçbucağında cərəyan edir.

Yataq xəstəsi olan ata – Ramiz gözlərini xəstəxana palatasının ağ divarına zilləyib keçmişini xatırlayır və bu gününü analiz edir. Onun yazıçı olmaq istəyən introvert oğlu İdris qalın və ağır kitabların dünyasına qapılıb və mənşəyi bilinməyən ekzistensial böhranla başını qatır. Oğlunun problemlərində atasını günahkar bilən ana – Səma isə İdrisi gerçək həyata qaytarmağa çalışır. Ananın planı da romanın fabulası kimi çox sadədir: öz rəfiqəsini və onun İdris ilə həmyaşıd olan qızını evlərinə qonaq çağırır.

Kitabın annotasiyasında deyilir ki, bu roman çağdaş nəsr prinsiplərinə uyğun olaraq şüuraxını və daxili monoloq fəndlərilə qələmə alınıb və obrazların öz təhkiyəsində təqdim olunur. Şərif Ağayar da romanda dərin, incə və kəşf olunmamış hisslərin rəngdən-rəngə düşən möcüzəvi axışının istedadla qələmə alınmasını görür.

Bütün bu təsvirlərin, yumşaq desək, doğru olmadığını sezmək üçün hazırlıqlı oxucunun üçcə fəsil oxuması kifayətdir.

Texniki baxımdan birinci fəsil İdrisin, ikinci fəsil Səmanın, üçüncü fəsil isə Ramizin daxili monoloqudur, amma faktiki olaraq hər üç fəsil və sonrakı bütün fəsillər eyni bir şəxsin dilində yazılıb. Səs, vurğu, temp, təhkiyə tərzi, lüğət tərkibi və sintaksis, bənzətmələr, hətta İstanbul ləhcəsindən təsirlənmələr hər üç ayrı obrazın daxili monoloqlarında eynidir və dəyişmir.

Üstəlik, hər üç obrazın düşündükləri dil Azərbaycan dilinin bürokratik rəsmi-işgüzar üslubundan eyni dərəcədə zəhərlənib. Məsələn, romanın bir yerində ana öz oğlunu xilas etmək üçün fövqəladə tədbirlər görmək barədə düşünür və bu cür klişe ifadələrə hər üç obrazın dilində rast gəlinir. Çox güman ki, müəllif bir vaxtlar texniki mətnlərin Azərbaycan dilinə və Azərbaycan dilindən tərcüməsi ilə məşğul olub və bu da onun yazı tərzində öz izlərini buraxıb.

Hər üç şəxsin əslində ruhi sağlamlıq problemindən əziyyət çəkən və şəxsiyyətin üçləşməsini yaşayan eyni insan olduğunu da ehtimal etmək olar, amma bu ehtimalı bəri başdan çıxdaş etməliyik. Çünki müəllifin belə bir niyyəti olmadığı gün kimi aydındır və biz öz niyyətimizi müəllifin adına yaza bilmərik. Həmçinin, təcrübəli psixiatrların da təsdiqləyəcəyi kimi, ruhi problemləri olan insan bir obrazdan başqa obraza keçid edərkən onun nitqi, düşüncələri, davranışları və xasiyyəti də eyni qaydada dəyişir və o, tamamilə yeni şəxsə çevrilir. Biz isə bu romanda üç fərqli şəxs görmürük.

Böyük təəssüflə qeyd etməliyəm ki, müəllif bu ilk romanında qarşısına qoyduğu məqsədə nail olmayıb. Müəllifin məqsədi həddən ziyadə iddialı olub və o, bu iddianın ağırlığı altından çıxa bilməyib. Burada heç bir ayıb iş, faciə yoxdur. Ruslar demiş, первый блин – комом.

Mənə hədsiz maraqlı gələn başqa bir məsələ heç kəsin tanımadığı müəllifin ilk romanına birdən-birə üç tanınmış imzanın tərifli rəy yazmasıdır, çünki Azərbaycanda buna çox nadir hallarda şahid olursan.

Romanın redaktoru Şərif Ağayar tələskənlik edərək müəllifi artıq Azərbaycanın Prustu elan edib [1].

Mirmehdi Ağaoğlu heyrətlənib [2], amma nə əcəbsə fərqinə varmayıb ki, onun heyrəti qara silindr papaqdan ağ dovşan çıxaran illüzionist qarşısında azyaşlının heyrətidir. Təcrübəli yazıçı və redaktor Mirmehdi bir az daha ayıq-sayıq da ola bilərdi.

Bircə ehtiyatkar Qismətin roman haqqında həqiqətən nə düşündüyünü öyrənə bilmədim. Qismət öz rəyini həndəsi düsturlar və kvazi-akademik iqtibasların altında [3] necə məharətlə basdırıbsa, onu gün işığına çıxarmaq üçün bəlkə usta bir kankan olmaq gərəkdir.

Sözün açığı, mən də romanı bir qədər maraqla oxudum, amma daha çox pervert səbəblərdən. Heç zaman ağlıma gəlməzdi ki, XIX-XX əsrlərin klassik ingilis, alman, fransız romanlarının eleqant üslubunu, onların türkcə və rusca tərcümələrinin ədabazlığını Azərbaycan dilində arxaik fars və ərəb ibarələrindən istifadə etmədən təkrarlamaq mümkün imiş.

İnsan özünü gərək aldatmasın. Əslində bütün bu məzmunsuz söz yığını, bilərəkdən ağırlaşdırılmış və uzadılmış erməni budaq cümlələri, heç bir sərf-nəhv kitabında rast gəlinməyən qondarma sintaksis – bu, Azərbaycan dili deyil; bu – fransız dilini yamsılamağa çalışan süni, ölü konstruksiyadır. Bu roman – ona verilən yüksək gərginlikli elektrik cərəyanlarına (Şərif Ağayar, Mirmehdi Ağaoğlu, Qismət) baxmayaraq yenə də dirilməyən Frankenşteyn monstrıdır.

Buna görə də sonda Şərif Ağayara bütün hörmətimlə etiraz etməliyəm: bu yoldaş Azərbaycanın Prustu deyil, hələ ki Azərbaycanın Frankenşteynidir.

Növbəti kitabını gözləyək.

 

Keçidlər:

https://kulis.az/news/31960

https://kulis.az/news/32448

https://kulis.az/news/33690

Paylaş

Səhifəmizdə hər hansı səhv və ya qeyri-dəqiq məlumat gördükdə, həmin mətni seçib Ctrl+Enter düymələrini sıxaraq bu barədə bizə məlumat verməyinizi xahiş edirik.

Həftəlik yayımlanan yazılardan xəbərdar olmaq üçün bizə abunə olun.

Oxumağa dəyər

426483665_0_109_1960_1212_1920x0_80_0_0_d8b01a5e17123799826b9e849a39517f
.

Daşaltı əməliyyatı (1992)

30 Yanvar 2023
panorama_goroda_1
.

Xankəndinin (Kərkicahanın) işğalı (1992)

22 Yanvar 2023
IiT-Avoiding-Toxic-Positivity-1
.

Toksik pozitivlik

16 Yanvar 2023
xE8E16Rud2TJ4JQo0DgCsxyiAVx76n_original
.

Andrey Tarkovski pafosu və yaxud kinonun Xlestakovu

16 Yanvar 2023
1599470667858_8S3E56PN
.

Doğum evinin həyətində məni və itim Mumunu narahat edən ağır suallar barəsində

30 Dekabr 2022
IMG-20221228-WA0082
.

Şeytan ayələri

30 Dekabr 2022

Redaktorun seçimi

Dil resurs kimi

Axmaq dünyanın ədalətsiz oyun qaydaları

Söyüş

Qərbi Ukraynada milli düşüncə və tarixi proseslər (1917-2014)

Viktorian əxlaqlı Hooverciklərin Whatsapp qorxusu

Bərabərsizlik eyforiyası

Dünəndən bugünə neft qiymətləri

Azərbaycan-Ermənistan münaqişəsi: Qazax cəbhəsi

Bizim ağsaqqallar

Çuşka akademizm, akademik çuşkalıq

«Primakov söhbəti»nə sözardı

Romansız Azərbaycan

Azərbaycanda katolik olmaq

Şort və universitet

Diplomlu cəhalət

Separatizm. Fərqlər və oxşarlıqlar

Firudin Allahverdinin Qars səfəri (II hissə)

Murou sənət meşəsi

Sülhə və sevgiyə susamışlar

Azərbaycan dilinin inkişafında Sovetlərin rolu

Həsən bəy Zərdabinin Əlimərdan bəy Topçubaşovdan başlıq istəməsi

Hitlerdən Cobsa – Xarizma və onun elmi əsasları

Milli azlıq məsələsi

Onlar niyə qışqırır?

Pislər qələbə çalmaq üzrədir. Onları kim dayandıracaq?

Qara ölüm: şəhərlərin qənimi

Seçki marketinqi və PR

Qlobal və qlobal olmayan məsələlər

Zövqsüz olmaq haqqınızdır

Oxucunun səviyyəsi

Qırmızı və ya hay-küy

Əli Novruzov Əli Novruzov
., Kültür
09 Fevral 2021

“Uzun müddət həftəsonları doyunca yata bilmədim.”

Romanın açılış cümləsi nəfis bir fransız romanının açılış cümləsini xatırladır. Bizim yerli müəllifin əsərini oxumağa başladığını bilməsən, fransız dilindən tərcümə bir romanla tête-à-tête qaldığını düşünərsən. İlk cümlənin bu qədər sadəliyi, səlisliyi, lətafəti səni valeh edir.

Longtemps – Prust öz hekayəsinə bu sözlə başlayır. Əfsanəvi Lyubimovun tərcüməsindəki iddiasız, amma eyni dərəcədə lətif давно. Mənə qalsa, burada fransızcadan loŋtaŋ qarşılığında bir fənd işlədərək çoxdan ilə başlayardım, amma uzun müddət də pis seçim deyil.

Bu açılış cümləsi əsl saatlı bombadır, onun storytelling vədinə sadəcə məftun olmaq qalır. Amma təəssüf ki, kitabın bütün sehri elə bu ilk cümlə ilə də bitir.

Şamxal Həsənovun “Səs və ya qırmızı” romanında (Qanun, 2020) hadisələr klassik ata, oğul və ana üçbucağında cərəyan edir.

Yataq xəstəsi olan ata – Ramiz gözlərini xəstəxana palatasının ağ divarına zilləyib keçmişini xatırlayır və bu gününü analiz edir. Onun yazıçı olmaq istəyən introvert oğlu İdris qalın və ağır kitabların dünyasına qapılıb və mənşəyi bilinməyən ekzistensial böhranla başını qatır. Oğlunun problemlərində atasını günahkar bilən ana – Səma isə İdrisi gerçək həyata qaytarmağa çalışır. Ananın planı da romanın fabulası kimi çox sadədir: öz rəfiqəsini və onun İdris ilə həmyaşıd olan qızını evlərinə qonaq çağırır.

Kitabın annotasiyasında deyilir ki, bu roman çağdaş nəsr prinsiplərinə uyğun olaraq şüuraxını və daxili monoloq fəndlərilə qələmə alınıb və obrazların öz təhkiyəsində təqdim olunur. Şərif Ağayar da romanda dərin, incə və kəşf olunmamış hisslərin rəngdən-rəngə düşən möcüzəvi axışının istedadla qələmə alınmasını görür.

Bütün bu təsvirlərin, yumşaq desək, doğru olmadığını sezmək üçün hazırlıqlı oxucunun üçcə fəsil oxuması kifayətdir.

Texniki baxımdan birinci fəsil İdrisin, ikinci fəsil Səmanın, üçüncü fəsil isə Ramizin daxili monoloqudur, amma faktiki olaraq hər üç fəsil və sonrakı bütün fəsillər eyni bir şəxsin dilində yazılıb. Səs, vurğu, temp, təhkiyə tərzi, lüğət tərkibi və sintaksis, bənzətmələr, hətta İstanbul ləhcəsindən təsirlənmələr hər üç ayrı obrazın daxili monoloqlarında eynidir və dəyişmir.

Üstəlik, hər üç obrazın düşündükləri dil Azərbaycan dilinin bürokratik rəsmi-işgüzar üslubundan eyni dərəcədə zəhərlənib. Məsələn, romanın bir yerində ana öz oğlunu xilas etmək üçün fövqəladə tədbirlər görmək barədə düşünür və bu cür klişe ifadələrə hər üç obrazın dilində rast gəlinir. Çox güman ki, müəllif bir vaxtlar texniki mətnlərin Azərbaycan dilinə və Azərbaycan dilindən tərcüməsi ilə məşğul olub və bu da onun yazı tərzində öz izlərini buraxıb.

Hər üç şəxsin əslində ruhi sağlamlıq problemindən əziyyət çəkən və şəxsiyyətin üçləşməsini yaşayan eyni insan olduğunu da ehtimal etmək olar, amma bu ehtimalı bəri başdan çıxdaş etməliyik. Çünki müəllifin belə bir niyyəti olmadığı gün kimi aydındır və biz öz niyyətimizi müəllifin adına yaza bilmərik. Həmçinin, təcrübəli psixiatrların da təsdiqləyəcəyi kimi, ruhi problemləri olan insan bir obrazdan başqa obraza keçid edərkən onun nitqi, düşüncələri, davranışları və xasiyyəti də eyni qaydada dəyişir və o, tamamilə yeni şəxsə çevrilir. Biz isə bu romanda üç fərqli şəxs görmürük.

Böyük təəssüflə qeyd etməliyəm ki, müəllif bu ilk romanında qarşısına qoyduğu məqsədə nail olmayıb. Müəllifin məqsədi həddən ziyadə iddialı olub və o, bu iddianın ağırlığı altından çıxa bilməyib. Burada heç bir ayıb iş, faciə yoxdur. Ruslar demiş, первый блин – комом.

Mənə hədsiz maraqlı gələn başqa bir məsələ heç kəsin tanımadığı müəllifin ilk romanına birdən-birə üç tanınmış imzanın tərifli rəy yazmasıdır, çünki Azərbaycanda buna çox nadir hallarda şahid olursan.

Romanın redaktoru Şərif Ağayar tələskənlik edərək müəllifi artıq Azərbaycanın Prustu elan edib [1].

Mirmehdi Ağaoğlu heyrətlənib [2], amma nə əcəbsə fərqinə varmayıb ki, onun heyrəti qara silindr papaqdan ağ dovşan çıxaran illüzionist qarşısında azyaşlının heyrətidir. Təcrübəli yazıçı və redaktor Mirmehdi bir az daha ayıq-sayıq da ola bilərdi.

Bircə ehtiyatkar Qismətin roman haqqında həqiqətən nə düşündüyünü öyrənə bilmədim. Qismət öz rəyini həndəsi düsturlar və kvazi-akademik iqtibasların altında [3] necə məharətlə basdırıbsa, onu gün işığına çıxarmaq üçün bəlkə usta bir kankan olmaq gərəkdir.

Sözün açığı, mən də romanı bir qədər maraqla oxudum, amma daha çox pervert səbəblərdən. Heç zaman ağlıma gəlməzdi ki, XIX-XX əsrlərin klassik ingilis, alman, fransız romanlarının eleqant üslubunu, onların türkcə və rusca tərcümələrinin ədabazlığını Azərbaycan dilində arxaik fars və ərəb ibarələrindən istifadə etmədən təkrarlamaq mümkün imiş.

İnsan özünü gərək aldatmasın. Əslində bütün bu məzmunsuz söz yığını, bilərəkdən ağırlaşdırılmış və uzadılmış erməni budaq cümlələri, heç bir sərf-nəhv kitabında rast gəlinməyən qondarma sintaksis – bu, Azərbaycan dili deyil; bu – fransız dilini yamsılamağa çalışan süni, ölü konstruksiyadır. Bu roman – ona verilən yüksək gərginlikli elektrik cərəyanlarına (Şərif Ağayar, Mirmehdi Ağaoğlu, Qismət) baxmayaraq yenə də dirilməyən Frankenşteyn monstrıdır.

Buna görə də sonda Şərif Ağayara bütün hörmətimlə etiraz etməliyəm: bu yoldaş Azərbaycanın Prustu deyil, hələ ki Azərbaycanın Frankenşteynidir.

Növbəti kitabını gözləyək.

 

Keçidlər:

https://kulis.az/news/31960

https://kulis.az/news/32448

https://kulis.az/news/33690

Paylaş

Səhifəmizdə hər hansı səhv və ya qeyri-dəqiq məlumat gördükdə, həmin mətni seçib Ctrl+Enter düymələrini sıxaraq bu barədə bizə məlumat verməyinizi xahiş edirik.

Həftəlik yayımlanan yazılardan xəbərdar olmaq üçün bizə abunə olun.

Oxumağa dəyər

426483665_0_109_1960_1212_1920x0_80_0_0_d8b01a5e17123799826b9e849a39517f
.

Daşaltı əməliyyatı (1992)

30 Yanvar 2023
panorama_goroda_1
.

Xankəndinin (Kərkicahanın) işğalı (1992)

22 Yanvar 2023
IiT-Avoiding-Toxic-Positivity-1
.

Toksik pozitivlik

16 Yanvar 2023
xE8E16Rud2TJ4JQo0DgCsxyiAVx76n_original
.

Andrey Tarkovski pafosu və yaxud kinonun Xlestakovu

16 Yanvar 2023
1599470667858_8S3E56PN
.

Doğum evinin həyətində məni və itim Mumunu narahat edən ağır suallar barəsində

30 Dekabr 2022
IMG-20221228-WA0082
.

Şeytan ayələri

30 Dekabr 2022
Facebook Youtube Instagram Twitter Telegram

az

Dünya azərbaycanlılarının intellektual platformasıdır. Qayəmiz, harada yaşamasından asılı olmayaraq, azərbaycanlılar arasında dünyəvi ideyaları, yüksək zövqü, tənqidi düşüncəni yaymaq və dəstəkləməkdir.

 

 

Bölmələr

  • Mövqe
  • İntervü
  • Kültür
  • Elm
  • Sərbəst
  • Bazar
  • Gender
  • Dizayn
  • FOTO QRAFİKA
  • COVID-19
  • Vətən müharibəsi
  • Video
7dce91c5fe34bb353d8aa1ad47ab89c1

Dizayn və icra: Arcod Technology /
E-mail: redaksiya@azlogos.eu

  • Mövqe
  • İntervü
  • Kültür
  • Elm
  • Sərbəst
  • Bazar
  • Gender
  • Video
  • Dizayn
  • Foto-qrafika
  • Kimlər var
  • Bizi tanı
  • TV
Nəticə yoxdur
Bütün nəticələri gör

Welcome Back!

Login to your account below

Forgotten Password?

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In

Add New Playlist

Səhv və ya qeyri dəqiq məlumatı bildir

Göndər Cancel