İnsanların ekstrim yerləri kəşf edib orda konstruksiyalar inşa etmək arzusu özü ilə birlikdə çox vacib sualları gündəmə gətirir – Şimal qütbündə məskən salmış elm adamları, tədqiqatçılar yaşamağa necə davam edəcəklər? Təbiət alimləri Norveç tundralarında maralları müşahidə edərkən harda qalacaqlar? Gələcək nəsil Marsa ayaq basanda harda və necə yaşayacaq? Dünyanın ən çətin təbiətli yerində yaşaya bilərikmi?
Kosmik fəzanı, kosmik boşluğu unudun, alimlər hələ də Yer Kürəsindəki naməlum məkanları kəşf etməklə məşğuldular. Belə səyyar tədqiqat mərkəzlərindən biri – İngilis Antraktida Tədqiqat Mərkəzi tərəfindən idarə olunan dünyanın ən şimal hissəsində – yəni Brunt buz ərazisinin üzərində yerləşir. Nəhəng xizəklərə bənzəyən fundamentlər üzərində qurulmuş bu mərkəz, hidrolik ayaqları sayəsində şiddətli qar yağandan sonra qarın ən çətin relyefləri ilə “dırmaşa” bilir. Daha isti temperaturlarda buzlaqlar dənizə tərəf irəlilədikcə xizəkli təməllər üzərindəki modulların daha fərqli yerlərə daşınması mümkündür. Qütblərdə iqlim dəyişikliyi tədqiqatlarını aparan mərkəz kosmik gəmiyə oxşayır. Bu qeyri-adi inşa olduqca valehedicidir.
Həyatda qala bilməyimiz dizaynın keyfiyyətindən də asılıdır.
Hugh Broughton Architects və AECOM Galliford Try tərəfindən inşa edilib
3000 metr yüksəklikdə memari inşa necə olar?
Sadəcə funikulyorla gedə biləcəyimiz Avstriyadakı xizək oteli dəniz səviyyəsindən 3350 metr yüksəklikdə (!) yerləşir. Bu inşa təbiət mənzərəsinin vizual və fiziki gücüylə harmoniya təşkil edir. Təbii “qar memarlığının” heç bir maneə olmadan toplanıb-əriyə bilməsi otel müştəriləri üçün bənzərsiz səhnə yaradır. Şüşə pəncərələrin çoxluğu 360 dərəcəlik panoramik mənzərə təqdim edir. Zəmin və tavan xüsusi mühəndislik metodları ilə mənzərənin xarakteristik xüsusiyyətlərinə görə dizayn edilib.
Doğrudan da təbiət ən yaxşı memardır.
Baumschlager Hutter Partners, Wildspitzbahn. Tirol, Avstrya
Memarlıq buludlara aparan bir yol ola bilərmi?
Bu seyr platformaları Trollstigen yolu adı verilmiş turist yolunun üstündə yerləşir. Yol, demək olar ki, vertikal deyə biləcəyimiz əyrilərdən girintili-çıxıntılı istiqamətlərdə irəliləyir və Norveçin ən dərin fyordları (xizək əraziləri) arasında qalan möhtəşəm keçıd üzərindədir. İnsanlar bura sadəcə yay ayları, hava daha mülayim olanda gələ bilirlər (və burda inşa edə bilirlər), lakin platformalar bütün mövsümlərdə işlək olmalıdır. Unutmayaq ki, bu qeyri-standart ərazidə bükülmüş ip kimi uzanan yolun Norveçin çətin iqlim şərtlərinə məğlub olmaması, inşanın son dərəcə dayanaqlı olması və mühəndislik işlərinin diqqətlə aparılması ilə bağlıdır.
Ən gözəl memarlıq nümunəsi bizə necə çətin bir işin öhdəsindən gəldiyimizi unutdura bilir.
Trollstigen Milli Turist Seyrangahı, Trollstigen, Norveç, Reulf Ramstad Arkitekter layihəsi
Ren maralları gün ərzində nə edirlər?
Avropanın son vəhşi ren maralı sürülərinə ev sahibliyi edən Norveçin mərkəzindəki Dovre Dağlarına baxan bu ecazkar bölgəyə sadəcə yürüş parkuru ilə getmək mümkündür. Horizontal kolonlar üzərində yerləşən bu inşa, ziyarətçiləri həm nəsli kəsilməkdə olan maralları izləməyə, həm də, ən əsası, isinməyə dəvət edir.
Norveçi təsəvvür edirsiniz də! Bu inşa materialların kontrastlığı sayəsində meydana çıxıb. Xam dəmir və şüşədən inşa olunmuş fasad içərisindəki yumşaq taxta mərkəzi əhatə edir. Taxta mərkəz öz formasını yüz illərdir axan sulardan, küləklərdən aşınmış qayalıqlardan alıb.
Memarlıq macərapərəstliyi mükafatlandırır.
Tverrfjellhytta, Vəhşi Ren maralı platforması, Hjerkinn, Norveç. SNOHETTA layihəsi
Müasir memarlığa teoloji toxunuş
Ruta del Pelegrino, Jalisco dağları arasından keçən 116 kilometrlik ibadət yolu. Hər il, demək olar ki, iki milyon insan Talpa Bakirəsini ziyarət üçün bu çətin yolu qət edir. Bu müşahidə nöqtəsi, zəvvarlara sığınacaq və istiqamət nöqtələri təmin etmək üçün dizayn edilmiş doqquz memari inşadan biridir. Yelləncəyə oxşayan, balanslaşdırılmış inşa, ziyarət yolunun ən yüksək yerindən mənzərəni seyr etmək və çətin yol şərtlərini müvəqqəti unudub dincəlmək fürsəti verir. Memarlıq, səyahət ola bilir.
Ruta del Peregino Crosses müşahidə nöqtəsi, Jalisco dağları, Meksika. ELEMENTAL layihəsi
Ardı var