Bu gün polislərin peşə bayramıdır. Hal-hazırda Azərbaycan polisinin reputasiyası bir o qədər göz oxşayan deyil. Əksəriyyətimiz onların kobud və qeyri-insani davranışlarından təngə gəlmişik. Onların dəyişməsini və daha insani davranmağını istəyirik. Lakin onların niyə və hansı şərtlər daxilində belə davrandıqları barədə düşünməyi gözdən qaçırırıq. Bu yazıda polislərin hansı motivlərlə bizə frusturasiya yaşatdıqları haqda fikirlərimi bölüşəcəm.
Əvvəlcə qeyd etmək istəyirəm ki, dünyanın harasında yaşamaqdan, hansı dövlətin vətəndaşı olmaqdan asılı olmayaraq polisin, hərbiçinin hökmran diskursun tərkib hissəsi olduğunu bildirmək istəyirəm. Lakana görə hökmran diskurs əmr alanın əlindən sorğulamaq şansını da alır (J.Lacan, Master Discourse). Yəni, əmr alan əmr verənin əmrini sorğu-sualsız icra etməlidir. Bu da sorğusuz itaət etmək deməkdir.
İtaət edən insanlar içlərinə yığılıb qalan fikirləri, hərəkətləri, susdurulmuş azadlıqları yox edə bilmirlər, sadəcə müvəqqəti – özləri kimi qurban tapana qədər tormozlaya bilirlər. Qurban tapan zaman, özlərinin də əmr verənlərinin qarşısında qurban olduqlarını unudub birdən-birə zalıma çevirilirlər. Bu, hər nə qədər qəddar davranış kimi görünsə də, onların psixikalarını yüksək təzyiq qarşısında zədələnməkdən qoruyur. Kobud bənzətmə ilə ifadə etsəm, polis yüksək səs təzyiqi qarşısındakı təbil pərdəsidir. Əgər o səs təzyiqi zamanı ağız açılmasa, təbil pərdəsi yırtılar, ağız açılanda təbil pərdəsi taraz qalır və yırtılmır. Sözün qısası, polis özü əmr verənlərindən gələn təzyiq qarşısında həm səssiz qalıb, həm də vətəndaşın üzünə gülə bilməz. Yəni polisin vətəndaşa göstərdiyi təzyiq özünün üzləşdiyi təzyiqin inikasıdır.
Bizlər bu gün insani davranış, anlayış göstərən polislər arzulayırıqsa, polisinə insani davranış göstərən, onların vətəndaşın qanını içməkdə yox, qorumaqda məsuliyyət daşıdıqlarını bilən və yüksək dəyərləri olan insanlardan polis komandası formalaşdıran dövlətdə yaşamalıyıq. Lakin bizim ölkəmizdə bu, hələlik mümkün variant kimi görünmür. Çünki ölkəmizdə hakimiyyət demokratik deyil. Demokratik olmayan hakimiyyətlər güclərini göstərmək və sükanı hər zaman istədikləri kimi saxlamaq istəyirlər və bu istəklərini həyata keçirməkdə polisi, ordunu əməllərinə alət edirlər. Elə adamlardan ibarət hərbi və ya polis komandası yaradırlar ki, o adamlar kimə, niyə xidmət etməli olduqlarını dəqiq bilməsinlər. Nə etməli olduğunu bilməyən adamları çox asanlıqla ələ almaq və istiqamətləndirmək olur.
Bu yaxınlarda hakimiyyəti dəstəkləyən bir iş adamı ilə söhbət edirdim, özü hüquqşünasdır və mövzumuz polis zorakılığı idi. Dedi ki, “bax gör vətəndaşa elə vəhşiliyi edən polis özü kim olub, adətən hərbi xidmətdən gələnlər və ya tapşırıqla işə düzələnlərdir. İxtisası hüquqşünas olan polis elə addım atmaz.” Əvvəl razılaşmadığım məqamı qeyd edim ki, bu gün vətəndaşların hüquqlarını pozan vəkillər, hakimlər də ixtisasca hüquqşünasdır. Yəni hüquqşünas olmaq hələ insan hüquqlarına hörmətlə yanaşmaq demək deyil. Lakin haqlı olduğu məqam, insan hüquqlarını kobud formada pozan polislərin çoxunun qeyri-qanuni şəkildə polis olması faktıdır.
Burada günahlandırılmalı olan rüşvətlə və ya kor-təbii şəkildə polis olanlar yox, vətəndaşın hüquq və qanunlarını hüquqdan başı çıxmayan qolu zorbalara tapşıranlardır. Ölkədəki insan hüquqlarını qorumaq, qanunların tələblərini ödəmək üçün son halqanı yox, lap başı sorğulamaq lazımdır. Bir el məsəlimizdə deyildiyi kimi, balıq başdan iylənir. Bu gün polisin vəhşilikləri son halqadır. Bu halqaya qədər hələ uzun yol var. Bu gün bizlər zaman-zaman etdiyimiz kimi xətaya düşərək başa vuran diş ağrısı zamanı dişimizi yox, başımızı müalicə etmək istəyirik. Təbii ki, bu, çox böyük manipulyasiyanın məhsuludur. Bəzən diş ağrısı baş ağrısının altında elə məharətlə gizlənə bilir ki, təyin etmək çətin olur.
Bu yazı polislərin etdiklərinə haqq qazandırmaq üçün yazılmayıb. Sadəcə polislərin etdiklərinin çox mərhələli oyunun sonuncu mərhələsi olduğunu xatırlatmaq istədim. Vətəndaş olaraq polislərlə konfliktdə olmağımız sadəcə zaman itkisidir. Biz polislərlə dalaşmağa davam etdikcə balığın başı görmə bucağımızın kor ləkəsinə düşür və bizlər uduzuruq. Qazanan isə bu oyunu qurub istədiyi kimi yönəldənlər olur.
Dəvədən böyük filin olduğunu xatırlayıb məsələni fillə həll etməyə başladığımız an hər şey düzəlməyə başlayacaq.
Səhifəmizdə hər hansı səhv və ya qeyri-dəqiq məlumat gördükdə, həmin mətni seçib Ctrl+Enter düymələrini sıxaraq bu barədə bizə məlumat verməyinizi xahiş edirik.
